صورت های مالی حسابداری و انواع آن (صورتهای مالی اساسی)

یکی از ابزارهای کلیدی که به کسب و کارها و سرمایه گذارها کمک میکند تا عملکرد و وضعیت اقتصادی و مالی شرکت ها را ارزیابی کنند، صورت های مالی هستند. لذا با توجه به اینکه از اهمیت خاصی برخوردارند، در این مقاله میخواهیم به شرح صورت مالی و انواع آن بپردازیم.
صورت مالی
صورت های مالی در واقع بیانگر گزارش فعالیت هایی هستند که شرکتها در بازههای زمانی مختلف انجام میدهند.
به عبارتی صورت مالی گزارشی (درون سازمانی یا برون سازمانی) است که توسط شرکتها ارائه میشود و دربردارنده جزئیات فعالیتهای اقتصادی و سرمایه گذاری آنها مانند سود و زیان، هزینهها، حقوق صاحبان سهام و از این دست فعالیتهاست. این صورتها گزارشات استانداردی از اوضاع مالی شرکت در یک دوره مشخص را نشان میدهند.
زمان تهیه صورت های مالی
صورت مالی، حداقل یکبار در سال تهیه میشود. گاهی این صورت های مالی شش ماهه یا حتی در صورت نیاز در مقاطع زمانی کوتاهتر نیز تنظیم و ارائه میشوند. به عبارت دیگر بهصورت دورهای و در قالب گزارشات سالیانه و فصلی ارائه میشوند.
مطالعه بیشتر: آموزش سامانه معاملات فصلی
توجه
برخی از اطلاعات مالی شرکتها در بازار سرمایهی ایران به صورت گزارش ماهیانه در سایت کدال منتشر میشوند.
اهداف تهیه صورت های مالی
یکی از اهداف تدوین و تهیه صورت های مالی، ارائه اطلاعات طبقه بندی شده و خلاصه از اوضاع و عملکرد مالی واحد تجاری است. این اطلاعات باید به نحوی باشد که برای تحلیل گران، سرمایه گذاران و همچنین استفاده کنندگان نهایی این صورتهای مالی شفاف و سودمند باشد و مدیران بتوانند بر اساس اطلاعات موجود در آنها برنامه ریزی و به درستی تصمیم بگیرند. از طرف دیگر اعتباردهندگان نیز با استفاده از صورتهای مالی میتوانند نسبت به اخذ تصمیم صحیح در جهت اعطای تسهیلات اقدام کنند.
انواع صورت های مالی در حسابداری
صورتهای مالی انواع مختلفی دارند که موارد زیر جزء اصلی ترین صورت های مالی هستند که به آنها صورتهای مالی اساسی نیز میگوییم.
5 صورت مالی اصلی
صورت های مالی اساسی عبارتند از:
1- صورت سود و زیان
صورت مالی سود و زیان؛ میزان درآمدها، هزینهها و به عبارتی سود یا زیان یک واحد تجاری را در یک بازه زمانی مشخص، نشان میدهد. یعنی با استفاده از اطلاعات این صورت میتوان فهمید که یک واحد تجاری در وضعیت سود دهی قرار دارد یا برای سرمایه گذاری در آن باید تجدید نظر کرد. همچنین به مدیران جهت تصمیم گیری های آینده کمک میکند.
صورت سود و زیان باید حاوی آیتم های زیر باشد:
- درآمدهای عملیاتی؛
- هزینههای عملیاتی؛
- هزینههای مربوط به فروش، اداری و عمومی؛
- هزینه کاهش ارزش دریافتنیها؛
- هزینههای مالی؛
- سایر درآمدها و هزینهها؛
- درآمدها و هزینههای غیرعملیاتی؛
- هزینه مالیات بردرآمد؛
- سود یا زیان خالص.
تمرکز صورت سود و زیان دوره بر روی درآمدها و هزینههای عملیاتی است.
2- ترازنامه (صورت وضعیت مالی)
ترازنامه یکی از صورتهای مالی اساسی است که وضعیت مالی یک واحد تجاری را در یک زمان مشخص نشان میدهد. به همین دلیل به آن صورت وضعیت مالی نیز میگویند. ترازنامه دارای سه بخش دارایی، بدهی و سرمایه است لذا از روی آن میتوان میزان هر یک از این اقلام را فهمید. در این صورت مالی باید رابطه زیر همواره برقرار باشد.
مجموع داراییها = بدهیها + حقوق صاحبان سرمایه
صورت وضعیتهای مالی قبلا در قالب T شکل منتشر میشد؛ اما در استاندارد جدید اما در استاندارد جدید اقلام به صورت ستونی زیر هم قرار می گیرند.
به عبارتی اولویت قرارگیری اقلام به این صورت است که اقلامی که از قدرت نقد شوندگی کمتری برخوردارند در ردیف های بالا تر قرار میگیرند.
3- صورت مالی جریان وجه نقد
این صورت مالی ورود و خروج جریان وجوه نقد را در شرکت نشان میدهد. به عبارتی اطلاعات مفیدی را در مورد نحوه ایجاد و مصرف وجه نقد توسط آن شرکت یا واحد تجاری در یک بازهی زمانی مشخص ارائه میکند.
صورت وجوه نقد صورت جریانی است که افزایش یا کاهش مبلغ وجه نقد ناشی از معاملات واحد تجاری را نمایش میدهد.
4- صورت سود و زیان جامع
صورت سود و زیان جامع یکی دیگر از صورت های مالی اساسی است و وجه تمایز آن با صورت سود و زیان این است که در صورت سود و زیان، درآمدها و هزینههایی ذکر میشوند که تحققیافته هستند. ولی در صورت سود و زیان جامع کلیه درآمدها و هزینههای تحققنیافته نیز ذکر میشوند. این صورت جامع شامل سود یا زیان خالص دوره طبق صورت سود و زیان، سایر هزینهها و درآمدهای شناسایی شده به تفکیک و همچنین شامل تعدیلات سنواتی است.
صورت سود و زیان جامع یک شرکت بعد از اصلاح حسابها نمایش داده میشود و نحوهی تعیین و محاسبه در فعالیتهای مختلف مانند بازرگانی یا خدماتی در این صورت مالی با هم متفاوت است.
5- صورت تغییرات در حقوق مالکانه
یکی از صورتهای مالی است که میزان تغییر در حقوق صاحبان سهام را نشان میدهد (حقوق صاحبان سهام از تفاضل بدهیهای شرکت از داراییها به دست میآید). در این گزارش همانطور که از نامش پیداست، تغییرات حقوق مالکانه شرکت (یا حقوق صاحبان سهام) به صورت دقیق گزارش میشود.
انواع آیتم های حقوق مالکانه عبارتند از:
- سرمایه؛
- افزایش سرمایه در جریان؛
- صرف سهام؛
- صرف سهام خزانه؛
- اندوخته قانونی؛
- سایر اندوختهها؛
- مازاد تجدید ارزیابی داراییها؛
- تفاوت تسعیر ارز عملیات خارجی؛
- سود (زیان) انباشته؛
- سهام خزانه.
مزایای تنظیم صورت های مالی
برخی از مزایای تهیه صورت های مالی یک شرکت عبارتند از:
- شفاف سازی جزئیات و اطلاعات مربوط به معاملات تجاری؛
- بررسی توانایی شرکت در خصوص ایجاد درآمد؛
- ارزیابی توان مالی یک شرکت برای بازپرداخت بدهیهایش؛
- شناخت و محاسبهی نسبتهای مالی؛
- پیگیری جریان های مالی در شرکت و تصمیم در جهت کاهش هزینه و افزایش سودآوری؛
- مبنایی برای ارائه گزارشات سالانه به افراد سرمایهگذار در شرکت.
معایب
یکی از مهم ترین معایبی که ممکن است برای صورت های مالی به وجود آید، امکان دست کاری اطلاعلات موجود در آنهاست از این جهت که افراد سرمایه گذار و سهام دار در یک شرکت متقاعد شوند که آن شرکت به میزان کافی سود دهی و وضعیت خوبی دارد، در حالیکه واقعیت اینطور نباشد. هر چند که در شرکتهای بورسی با وجود حسابرسی دقیق، این موضوع کمتر اتفاق می افتد.
نکات مهم صورت های مالی اساسی
- اطلاعات صورت های مالی تا حد امکان باید خلاصه و شفاف وارد شود تا بر اساس آن استفاده کنندگان بتوانند درست تصمیم بگیرند.
- اصل محافظه کاری در تدوین صورت های مالی باید رعایت شود که مطابق با آن خوشبینی بیش از حد یا برآورد بیش از حد در گزارشات مربوط به رویدادهای مالی شرکت در صورت مالی وجود نداشته باشد.
-
اخیرا یک صورت مالی جدید تحت عنوان "صورت تغییرات در حقوق مالکانه" به صورتهای مالی اضافه شد.
توجه
منظور از اصل محافظه کاری در حسابداری به زبان ساده اینطور بیان میشود که واحدهای تجاری نباید از روشهایی استفاده کنند که آن روشها درآمدها و دارایی ها را بیش از واقع و هزینهها و بدهیها را کمتر از واقعیت نمایش دهد.
* گزارشات صورتهای مالی باید مطابق با اصول حسابداری تهیه و تنظیم شوند.
برای تسلط کافی به انواع صورتهای مالی و استخراج آنها پیشنهاد میشود که در دوره حضوری کارورزی سطح پایه تا سطح مدیران که توسط اساتید خبره حصین حاسب طراحی شده، شرکت نمایید و مهارتهای خود را در تجزیه و تحلیل صورتهای مالی، استخراج گردش وجوه نقد، بودجه ریزی شرکتها، لایحه نویسی و سایر موارد ارتقاء دهید.
سخن آخر
تحلیل و تفسیر صورت های مالی به سرمایه گذاران کمک میکند تا با نظارت بر عملکرد مالی حال حاضر شرکت و مقایسهی آن با گذشته یا با سایر شرکتهای مشابه تصمیمات بهتری در مورد سرمایه گذاری بگیرند. در یک کلام هدف اصلی از تنظیم گزارشات و صورتهای مالی، برنامهریزی برای رشد شرکت در آینده است. امیدواریم مطالب این مقاله برای صاحبان کسب و کارها و افراد حسابدار مفید و کاربردی باشد.
بیشتر بخوانید: بدهی و انواع بدهی در حسابداری
سوالات متداول
-
1- صورت های مالی اساسی چه اجزایی دارند و هر کدام چه اطلاعاتی را نشان میدهند؟
صورتهای مالی اساسی شامل ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد، صورت سود و زیان جامع و صورت تغییرات در حقوق مالکانه هستند. ترازنامه؛ وضعیت داراییها، بدهیها و حقوق مالکانه شرکت را در یک زمان مشخص نشان میدهد. صورت سود و زیان؛ عملکرد مالی و میزان سود یا زیان دوره را مشخص میکند. صورت جریان وجوه نقد؛ ورود و خروج وجه نقد از فعالیتهای عملیاتی، سرمایهگذاری و تامین مالی را نمایش میدهد. صورت سود و زیان جامع؛ تغییرات ناشی از درآمدها و هزینههای شناسایینشده در صورت سود و زیان اصلی را منعکس میکند. صورت تغییرات در حقوق مالکانه؛ تغییرات سرمایه و اندوختههای شرکت در طول دوره را نشان میدهد.
-
2- صورت های مالی باید چه زمانی تهیه شوند؟ آیا همیشه سالانهاند؟
صورتهای مالی معمولاً به صورت سالانه تهیه میشوند، اما بسیاری از شرکتها بهویژه شرکتهای بورسی، موظفاند آنها را به صورت سهماهه و ششماهه نیز ارائه دهند. تهیه صورتهای مالی میاندورهای به مدیران و سهامداران کمک میکند تا سریعتر وضعیت مالی شرکت را ارزیابی کرده و تصمیمهای بهتری بگیرند. بنابراین، با توجه به نیاز مدیریت، الزامات قانونی و نوع فعالیت، صورتهای مالی میتوانند ماهانه، فصلی یا سالانه ارائه شوند.
-
3- مزایا و معایب تهیه صورتهای مالی چیست و چگونه از سوء استفاده یا دستکاری اطلاعات مالی جلوگیری میشود؟
مزایا: شفافسازی وضعیت مالی شرکت، کمک به تصمیمگیری مدیران، جذب سرمایهگذاران، جلب اعتماد بانکها و سایر ذینفعان. معایب: ممکن است هزینهبر و زمانبر باشد و در برخی موارد امکان تفسیر نادرست یا دستکاری اطلاعات وجود دارد. برای جلوگیری از سوء استفاده، شرکتها باید از استانداردهای حسابداری، حسابرسی مستقل، کنترلهای داخلی قوی و نرمافزارهای حسابداری مطمئن استفاده کنند. این اقدامات باعث افزایش صحت و شفافیت گزارشهای مالی میشود.
نظرات (41)
در مقاله گفتید اعضای هیئت مدیره با استفاده از صورت مالی تصمیم گیری می کنند، چطور؟
خیلی دلم میخواد بدونم مقایسه صورت های مالی چطور میشه؟
صفحهای برای دسترسی به آخرین اطلاعات مالی کجاست؟
چرا باید توجه ویژهای به جریان وجه نقد داشته باشیم؟
چطور میتونید اطمینان حاصل کنید که صورت مالی دقیق و درست هست؟
شما در مقاله گفتید که تهیه صورت مالی شفاف خیلی مهم هست، دلیل این اهمیت چیه؟
آیا میشه صورت های مالی رو با هم مقایسه کرد؟ چه نکاتی مهم هستن؟
میخواستم سوال کنم که صورت سود و زیان جامع برای چه شرکتهایی کاربرد داره؟
چرا بعضی از شرکت ها در صورت های مالی خود از جداول استفاده می کنند؟
آیا این نظریه درست است که صورت مالی فقط برای شرکتهای بزرگ لازم است؟
سوال: آیا شما از نرمافزارهای خاصی برای تنظیم صورتهای مالی استفاده میکنید؟
من صورت مالی رو مطالعه کردم، اما هنوز هم برام پیچیده است، نکتهای ندارید؟
چطور میشه داده های مالی رو تحلیل کرد؟
با سلام، آیا صورت های مالی به تنهایی کافی هستن یا نیاز به تجزیه و تحلیل هم دارن؟
با تشکر از مقاله، منبع خوبی برای مطالعه بیشتر پیشنهاد میکنید؟
وقت بخیر، آیا صورت مالی سود و زیان تنها برای شناسایی سود و زیان کاربرد داره؟
توجه، آیا این امکان وجود داره که صورتهای مالی باعث گمراهی در سرمایهگذاری بشن؟
با تشکر از مقاله، آیا برای مبتدیها دوره آموزشی پیشنهاد میکنید؟
چرا بعضی از شرکتها صورت مالی ماهیانه منتشر میکنند؟
با احترام، صورت مالی جریان وجه نقد به چه سوالاتی پاسخ میدهد؟
به نظر شما، چه موقع صورت های مالی باید ارائه بشن؟
چجوری میشه از صورتهای مالی برای سرمایهگذاری استفاده کرد؟
آیا میتونید بگید که چه اطلاعاتی تحت عنوان حقوق مالکانه گزارش میشه؟
از کجا میشه صورت های مالی یک شرکت رو بررسی کرد؟
نکات مهم در تهیه صورت مالی چیا هستن؟
چرا اصل محافظه کاری در حسابداری مهم هست؟
مزایای اصلی تهیه صورت های مالی چی هستن؟
میخواستم بپرسم که ترازنامه چطور میتونه وضعیت مالی رو نشون بده؟
گفتید که صورت مالی جریان وجه نقد چی هست، میشه بیشتر توضیح بدید؟
مدت زمان تهیه صورت مالی چقدره؟
چطور میشه صورت سود و زیان رو نوجوان کرد؟
توجه، منظور از اطلاعات درون سازمانی چیه؟
وقت شما بخیر، آیا میتونید تفاوت بین صورت سود و زیان و صورت سود و زیان جامع رو توضیح بدید؟
وقت بخیر، آیا میتونید توضیح بدید که ترازنامه چه اطلاعاتی رو ارائه میده؟
نکتهای که در مورد دستکاری اطلاعات مالی اشاره کرده بودید، دقیقا یعنی چی؟
درباره تغییرات در حقوق مالکانه، چطور این تغییرات گزارش میشه؟
سلام، چجوری میشه از صورت های مالی برای تصمیم گیری استفاده کرد؟
آیا اطلاعت مالی میتونه به سرمایهگذاران کمک کنه یا نه؟
با سلام، میخواستم بپرسم که صورت مالی شامل چه اطلاعاتی میشه؟
وقت بخیر، آیا تهیه صورت مالی عیب خاصی هم داره؟
چرا مدام تاکید میکنید که اطلاعات باید شفاف باشند؟
ارسال نظر