حسابداری خدماتی چیست و چرا مهم است؟

حسابداری خدماتی یکی از مشاغل رشته‌های حسابداری است و به مجموعه‌ای از فعالیت‌هایی گویند که در یک دوره مشخص کلیه اطلاعات مالی سازمان‌های ارایه دهنده خدمات را بصورت دقیق و منظم ثبت می‌کنند. شرکتهای خدماتی در زمینه‌های مختلفی خدمات ارایه می‌دهند.

با مطالعه این مقاله شما را با فعالیت های حسابداری در شرکتهای خدماتی بیشتر آشنا می‌کنیم.

حسابداری خدماتی (Service Accounting)

حسابداری در مراکز و شرکتهای مختلف با توجه به نوع فعالیت آنها متفاوت است. این نوع از حسابداری  یک روش حسابداری است که به ثبت تراکنش‌ها و رویدادهای مربوط به ارایه خدمات به مشتری ها، تامین کنندگان و...  می‌پردازد.

انواع حسابداری خدماتی می توان حسابداری شرکت های حمل ونقل (مسافربری)، بانک ها، هتل ها، آموزشگاه‌های حسابداری،درمانگاه ها و سایر شرکت های اینچنینی (اعم از خصوصی و عمومی) که در زمینه های متعدد خدماتی  ارایه می دهند را نام برد. مثلا حسابداری در یک بیمارستان که حسابداری خدماتی است با حسابداری در یک سوپرمارکت متفاوت است. در واقع در بیمارستان خرید و فروشی انجام نمی‌شود یا ماده اولیه‌ای در مرحله تولید نیست و تنها در قبال ارایه خدمت به بیمار مبلغ دریافت می‌شود.

اهمیت حسابداری خدماتی

حسابداری خدماتی به دلایل زیر اهمیت دارد:

1- به سازمان‌ها کمک می‌کند تا اطلاعات دقیقی در مورد تراکنش‌های مرتبط با خدمات خود ارایه دهند

2- این امکان را به سازمان‌ها می‌دهد که هزینه‌های مربوط به خدمات را به نحو صحیح مدیریت و کنترل کنند.

3- امکان تجزیه تحلیل و ارزیابی سودآوری خدمات مختلف را به سازمان‌ها می‌دهد و در نهایت بهترین استراتژی‌ها را در جهت توسعه خدمات تعیین می‌کند.

به طور کلی بسیاری از سازمان ها و موسسات، مخصوصا در صنایع خدماتی، از حسابداری خدماتی به عنوان ابزاری جهت مدیریت هزینه‌ها، پیش بینی درآمدها و سودآوری، و ارزیابی عملکرد خود استفاده می‌کنند.

چرخه حسابداری شرکتهای خدماتی

چرخه حسابداری به مجموعه‌ عملیات و فعالیت‌هایی در طول یک دوره مالی گویند که در جهت ارزیابی عملکرد یک سازمان به طور منظم انجام می‌شود و در دوره های بعدی مالی نیز به همین روال تکرار می شود.

این چرخه شامل مراحل زیر است:

- جمع آوری اطلاعات و مستندات؛

- تشخیص تاثیر رویداد و تجزیه تحلیل اطلاعات؛

- ثبت اسناد حسابداری؛

- ثبت در دفاتر روزنلمه؛

- انتقال به دفاتر کل؛

- تهیه تراز آزمایشی؛

- تراز آزمایشی اصلاح شده؛

- تنظیم صورت های مالی؛

- اصلاح حسابهای دفاتر کل؛

- بستن حسابها؛

- تراز آزمایشی نهایی.

در واقع چرخه حسابداری از جمع آوری اسناد تا تراز آزمایشی اختتامیه را شامل می‌شود.

وظایف حسابداری خدماتی

فردی که حسابدار شرکت خدماتی است وظایف زیر را بر عهده دارد:

- اطلاعات و داده های مالی شرکت را ثبت و طبقه بندی کند؛

- ارایه گزارشات مرتبط با خدمات به مدیریت به صورت جامع و دقیق؛

- صدور اسناد و مدارک حسابداری و ساماندهی آن‌ها بر اساس تاریخ به‌ منظور استخراج ترتیب بدهکاری و بستانکاری؛

- دفتر نویسی؛ دفاتر کل، دفاتر روزنامه  و...

یکسری وظایف بین کلیه انواع شرکت ها به صورت یکسان است. به عبارتی حسابدار شرکت خدماتی مانند شرکت های دیگر باید بتواند میزان حقوق و دستمزد کارمندان را محاسبه کند، بیمه و مالیات کارکنان را رد کند، اظهار نامه مالیاتی را تکمیل کند و...

و به طور کلی بررسی تمامی اقدامات مربوط به ارایه خدمات در طول دوره مالی جزء وظایف یک حسابدار خدماتی هستند.

تنظیم یک برنامه‌ی واقع بینانه در کنار بودجه‌بندی به نحو صحیح بهترین روش حسابداری در شرکت‌های خدماتی است که به دنبال پیشرفت و موفقیت در کسب و کار خود هستند.

کدینگ شرکتهای حسابداری خدماتی

کدینگ حسابداری در شرکتهای خدماتی یک نمونه‌ی پیشنهادی است که در حالت استاندارد و عمومی تهیه و مطابق با استانداردها و عناصر اصلی حسابداری ارایه می‌شود.

در جدول زیر یک نمونه فهرست از سرفصل های کدینگ حسابداری را برای شما آوردیم.

برای آشنایی بیشتر با کدینگ حسابداری توجه شما را به مطالعه مقاله کدینگ حسابداری را اصولی یاد بگیر نیز جلب می‌کنیم.

برای حسابداری شرکتهای خدماتی قوانینی را در نظر می‌گیرند که مدیران و حسابداران باید آن قوانین را استفاده و رعایت کنند. در این راستا اگر قصد دارید در یک شرکت با فعالیتهای حسابداری خدماتی مشغول به کار شوید، می توانید از کلاسهای سطح 3- تکمیلی میزکار دوره کارورزی حسابداری که مجموعه حصین حاسب برای شما فراهم می‌کند شرکت کنید و از آموزش‌های آن‌ها بهره مند شوید.

سرفصل های سطح 3- تکمیلی حسابداری شرکت های خدماتی

این سطح از دوره کاورزی شامل موارد زیر است:

کدینگ گذاری پروژه نقش جهان؛

پروژه خدماتی نقش جهان - جلسه اول؛

پروژه خدماتی نقش جهان - جلسه دوم؛

تمرین ثبت اسناد پروژه نقش جهان؛

تحلیل تراز آزمایشی پروژه نقش جهان؛

اظهارنامه عملکرد پروژه نقش جهان؛

تحریر دفاتر قانونی؛

مالیات بر ارزش افزوده - قسمت دوم؛

مالیات بر ارزش افزوده - قسمت سوم؛

معاملات فصلی (گزارش 169)؛

مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی.

لازم به ذکر است که در سطح 3-تکمیلی علاوه بر مباحث خدماتی، حسابداری شرکتهای بازرگانی  و کار با نرم افزار پارسیان نیز آموزش داده می‌شود و در واقع یک دوره کامل خدماتی و بازرگانی است.

حسابداری شرکتهای خدماتی چگونه است؟

فعالیتهای حسابداری شرکتهای خدماتی فقط ارایه خدمات در جهت کسب درآمد و سود یا صرف هزینه نیست. بلکه شامل امور دیگری نیز مانند فعالیت در رابطه با خرید دارایی، ایجاد بدهی و یا افزایش سرمایه می‌شود. به عبارتی حوزه فعالیت این شرکتها بسیار وسیع است و مدیران سعی می‌کنند افرادی را به عنوان حسابدار در این شرکتها استخدام کنند که به خوبی آموزش های لازم را در خصوص این نوع از حسابداری فرا گرفته باشند.

خلاصه ای از مراحل حسابداری در شرکتهای خدماتی به شرح زیر است:

1- ثبت معاملات و داد و ستدها

تمامی فعالیت ها و رویدادهای مالی به طور مجزا تجزیه و تحلیل و سپس در سند حسابداری وارد می شوند

 2- ثبت گزارشات

در این مرحله، گزارش فعالیت ها و معاملات در دفاتر روزنامه ثبت می شوند.

3- طبقه بندی داده ها

طبقه بندی یعنی داده‌هایی که در مرحله قبل در دفاتر روزنامه ثبت شدند، به دفاتر کل انتقال می‌یابند. مرتب کردن و طبقه بندی نتایج داده های مالی شرکت باعث فهم بهتر افرادی که به این اطلاعات نیاز دارند و بهبود عملکرد سازمان می‌شود.

بیشتر بخوانید: تحریر دفاتر قانونی

4- تلخیص اطلاعات

در این مرحله، داده های مربوط به فعالیت های شرکت خلاصه می‌شود. در واقع به صورتی تنظیم می شوند که حداکثر اطلاعات لازم را به صورت خلاصه در اختیار افراد و مدیران قرار دهد.

صورت حساب هایی که در این مرحله تهیه می شوند شامل تراز آزمایشی و کاربرگ هستند.

 5-صورت های مالی

صورت‌های مالی بخش مهم خروجی یک سیستم حسابداری است. در حسابداری خدماتی این صورت ها در چهار نوع (صورت سود و زیان، صورت حساب سرمایه، ترازنامه و صورت جریان های نقدی) ارایه می شوند که محتوی اطلاعاتی در مورد وضعیت شرکت، عملکرد و انعطاف پذیری مالی شرکت هستند.

چهار نوع صورت های مالی 

همانطور که گفتیم صورت های مالی حسابداری شرکت خدماتی در چهار نوع ارایه می‌شوند که به شرح زیر است:

صورت سود و زیان

گزارشی از درآمدها و هزینه های یک شرکت در طول یک دوره زمانی معین مثلا یک سال یا شش ماه است.
به عبارت دیگر، صورت حسابی که عملکرد مالی شرکت را در یک بازه زمانی خاص اندازه‌گیری می‌کند، صورت حساب سود و زیان گویند.

صورت حساب سرمایه

گزارشی است که تغییرات در سرمایه شرکت را در طی دوره مالی نشان می‌دهد.

ترازنامه

ترازنامه (بیلان) یا صورت وضعیت مالی لیستی از دارایی ها، بدهی ها و سرمایه شرکت در تاریخ معینی است که معمولا این تاریخ آخر ماه یا سال مالی است.

صورت جریان وجوه نقد

گزارشی است که نشان می‌دهد مبالغ نقد شرکت از کجا وارد و در چه مواردی مصرف شدند. به عبارتی مجموعه ای از دریافتی ها و پرداختی های شرکت در طی یک سال مالی را نشان می دهد.

صورت جریان وجه نقد در حسابداری خدماتی شامل  گردش وجوه حاصل از فعالیت‌های عملیاتی، جریان وجوه حاصل از فعالیت‌های سرمایه گذاری و گردش وجوه حاصل از فعالیت‌های تامین مالی است که در نهایت وجه نقد پایان دوره را عرضه می‌کند.

6- بستن حسابهای موقت

برای این مرحله ابتدا دفتر روزنامه را معکوس می‌کنیم (یعنی حساب‌های بدهکار را بستانکار و حساب‌های بستانکار را بدهکار می کنیم) سپس آن را با حسابی تحت عنوان خلاصه سود و زیان می‌بندیم. نهایتا حساب خلاصه سود و زیان با حساب سرمایه بسته می شود.

7- بستن حسابهای دائمی و تنظیم تراز آزمایشی نهایی

اکنون تمامی دارایی ها بستانکار و تراز آزمایشی نهایی بدهکار و کلیه بدهی ها و سرمایه بدهکار و تراز نهایی بستانکار ثبت می شود و بنابراین حساب های دایمی بسته می شوند. در ابتدای سال بعد نیز برای افتتاح دفاتر جدید باید ابتدا ثبت معکوس انجام شود و به جای تراز نهایی، تراز افتتاحی گفته می شود.

سوالات متداول

 1- مراحل حسابداری در یک شرکت خدماتی به چه صورت است؟

مراحل حسابداری شامل ثبت معاملات در سند حسابداری، ثبت در دفتر روزنامه، انتقال داده ها به دفتر کل (طبقه بندی داده ها)، تلخیص اطلاعات، صورت های مالی، بستن حسابهای موقت، بستن حساب‌های دایمی و تنظیم تراز آزمایشی نهایی. جهت توضیحات این موارد به متن مقاله رجوع کنید.

2- صورتهای مالی در حسابداری یک شرکت خدماتی به چه صورت ارائه می‌شوند؟

این صورت ها در 4 نوع صورت سود و زیان، صورتحساب سرمایه، ترازنامه و صورت جریان های نقدی ارایه می شوند. توضیح مختصری از هر کدام در متن مقاله وجود دارد.

3- ترازنامه یا صورت وضعیت مالی شامل چه مواردی است؟

شامل آیتم های دارایی‌های جاری و ثابت، بدهی‌های جاری و غیرجاری و سرمایه فرد صاحب یا صاحبان شرکت است.

4- حسابداری خدماتی در چه شرکتهایی استفاده می‌شود؟

برخی از شرکتهایی که از این نوع حسابداری استفاده می‌کنند عبارتند از:

شرکت‌ها ی مشاوره و خدمات حقوقی برای مدیریت هزینه‌ها، پیش بینی درآمدها و سودآوری؛

شرکت‌ های حمل و نقل برای محاسبه هزینه‌های حمل و نقل، تعیین قیمت و...

سخن آخر

همانطور که در متن مقاله اشاره شد چرخه حسابداری خدماتی طیف وسیعی از فعالیت‌ها را در بر می‌گیرد که همگی مطابق با استانداردهای حسابداری است. اکثر سازمانها به نوعی شرکت خدماتی محسوب می‌شوند زیرا در راستای خدمت به مردم و جامعه فعالیت دارند. نکته لازم به ذکر این است که با اینکه در حسابداری شرکتهای خدماتی، گردش موجودی کالا نداریم و حسابداری آن حول تولید کالا نمی‌گردد اما این حسابداری بسیار کارآمد است و افزایش دارایی و کسب سودهای بالا با استفاده از حسابداری واحدهای خدماتی امکان پذیر است.

بیشتر بخوانید: 13 تا بهترین نرم افزار حسابداری ایران