ارزهای دیجیتالی و حسابداری آنها+ انواع ارزهای دیجیتالی

تقریبا همه ما در طول عمر خود در حوزه های مختلفی سرمایه گذاری کردیم و بابت این سرمایه گذاری ها گاهی سود زیادی کسب کردیم و گاهی نیز زیان‌های زیادی دیدیم. به هر حال انسان جدای از خطا نیست ولی می‌توانیم با مطالعه و آگاهی دانسته های خود را بالاتر ببریم تا کمتر دچار ضرر و زیان شویم. در این مقاله قصد داریم در مورد یکی از این حوزه های سرمایه گذاری یعنی سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتالی صحبت کنیم. و اینکه آیا معاملات ارزهای دیجیتال قانونی است و سوالاتی از این قبیل.

در ابتدا یک سری مفاهیم مقدماتی را برای درک بهتر توضیح می‌دهیم. پس قدم به قدم تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

ارزهای دیجیتالی -حسابداری ارز دیجیتالی

مفاهیم اولیه ارزهای دیجیتالی

تعریف ارز

ارز عموماً نوع پذیرفته‌شده‌ای از پول است که شامل سکه و اسکناس‌های کاغذی می‌شود و توسط دولت توزیع و در داخل اقتصاد گردش دارد. ارز که به عنوان واسطه مبادله کالا و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرد، پایه و زیربنای کسب‌وکارها به حساب می‌آید.

یکی از تفاوت‌های بین معاملات مالی در داخل کشور و مبادلات بین‌المللی این است که درتجارت داخلی نیاز به پرداخت و دریافت وجوه بر حسب پول رایج ملی است (مثلاً در ایران از ریال استفاده می‌شود) اما در معاملات خارجی معمولاً این وجوه به شکل پول‌های رایج و معتبر خارجی و بین‌المللی، پرداخت می‌شود. (مثلا در آلمان یورو و آمریکا دلار آمریکا).

دارایی دیجیتال

دارایی دیجیتال در اصل به چیزی اطلاق می‌شود که در فرمت دوتایی وجود دارد و همراه با حق استفاده از آن است.

به طور کلی به هرچیزی که به شکل دیجیتال ایجاد شده و دارای ارزش باشد یک دارایی دیجیتال ‌گویند که با پیشرفت تکنولوژی و فن آوری این دارایی ها محبوبیت بیشتری نزد افراد پیدا کرد.

دارایی دیجیتال اشاره به فایل‌هایی مثل اسناد دیجیتالی، محتواهای شنیداری، تصاویر متحرک و سایر فایل‌های دیجیتالی مرتبط دارد که در حال حاضر در دنیای دیجیتال در گردش هستند یا خواهند بود.

ارز دیجیتال

ارزهای دیجیتال جزء مباحث نسبتا جدید دنیای امروزی هستند و علی رغم سرمایه گذاری افراد زیادی در ارزهای دیجیتال، هنوز قوانین زیادی به صورت کتبی و مدون در مورد آنها نیست.

در واقع ارزهای دیجیتال، ارزهایی هستند که به صورت الکترونیکی ذخیره و منتقل می‌شوند. مبنای آن‌ها صفر و یک است. همان‌طور که از واژه آن نیز برمی‌آید، ارز دیجیتال به هر ارزش ایجاد شده در بستر دیجیتال اشاره دارد. این مفهوم در مقابل واسطه‌های فیزیکی مانند اوراق بانکی یا سکه مطرح می‌شود.

به بیان دیگر ارز دیجیتال به‌عنوان یک واحد پولی یا واسطه تبادل (جدا از واسطه‌های فیزیکی مانند اوراق بانکی یا سکه) برپایهٔ اینترنت تعریف می‌شود که ویژگی‌هایی مشابه با پول فیزیکی را داراست، اما تراکنش‌های انتقال سرمایه را به‌صورت آنی و بدون مرز بین افراد انجام می‌دهد.

در تعریف دیگری از ارز دیجیتال این طور بیان می شود

ارز دیجیتال یک دارایی دیجیتال است که از طریق فرایند رمزنگاری، امنیت آن تضمین شده و این نوع دارایی ها بر روی شبکه ‌ای از رایانه‌هایی که در موقعیت‌های جغرافیایی مختلفی قرار دارند ذخیره می‌شوند. بنابراین از مزیت آنها این است که با سرعت زیادی در هر جای دنیا قابل انتقال هستند.

تـوجـه

ارز دیجیتال را با پول الکترونیکی اشتباه نگیرید.

تفاوت بزرگ ارز دیجیتال با پول الکترونیکی این است که ارز دیجیتالی هرگز شکل فیزیکی به خود نمی‌گیرد. استفاده کنندگان پول الکترونیکی به راحتی می توانند به دستگاه خودپرداز مراجعه و موجودی بانکی خود را به شکل فیزیکی دریافت کنند. اما در مورد دارایی های ارزدیجیتال به این صورت نیست. در واقع ارزهای دیجیتال در یک شبکه دیجیتالی و اینترنتی باقی می‌ماند و تنها از طریق پلتفرم های دیجیتالی معامله می‌شود.

قبل از اینکه در مورد نحوه کار ارز دیجیتال صحبت کنیم باید به مفاهیمی مانند بلاک چین و رمز ارز بپردازیم .

بلاک چین

بلاک چین فناوری است که می‌توان از آن برای ارتباط میان بلاک ها و تراکنش ها در یک شبکه استفاده کرد. به بیان دیگر بلاک چین به زنجیره ای از بلوک ها گویند که اطلاعاتی را در بر می‌گیرند.

ارزهای دیجیتال-بلاک چین

مفهوم بلاک چِین اولین بار با پیدایش بیت کوین (نوعی از ارز دیجیتال) مطرح شد و از این راهکار برای ذخیره اطلاعات تراکنش‌ها استفاده شد.

بطور خلاصه، بلاکچین نوعی سیستم ثبت اطلاعات و گزارش است که اطلاعات ذخیره ‌شده روی آن، بین تمام اعضای متصل به سیستم به‌ اشتراک گذاشته می‌شود. با کمک رمزنگاری و توزیع داده‌ها؛ امکان هک، حذف و دستکاری اطلاعات ثبت‌شده، تقریباً از بین می‌رود.

مثال

برای درک بهتر بلاک چین به این مثال که در سایت ارز دیجیتال هست توجه کنید:

در یک جمع 100 نفری، برگه‌ای را بالا می‌گیریم که روی آن نوشته شده است «محمد برای رضا یک بیت کوین ارسال کرد».

همه با تلفن همراه‌ از آن برگه عکس می‌گیرند. حالا اگر آن برگه را نابود کنیم یا اطلاعاتی را تغییر دهیم، برای آن جمع پذیرفته‌شده نیست؛ چون آن‌ها از نسخه اصلی کپی دارند؛ مگر اینکه گوشی همه را بگیریم و آن نسخه را از تمام دستگاه‌ها پاک کنیم.

درحقیقت، داده‌ها در فقط یک کامپیوتر یا سرور خاص ذخیره نمی‌شوند؛ بلکه هر کامپیوتر یا سیستمی که به شبکه وصل شود، نسخه‌ای از اطلاعات را دریافت می‌کند.

این جمعی که از آن صحبت شد می‌تواند چندین میلیون نفر باشد که در بیت کوین و اتریوم و سایر ارزهای دیجیتالِ بلاکچینی شاهد آن هستیم یا می‌تواند گروهی کوچک و خصوصی باشد.

رمز ارز

یک نوع پول دیجیتالی است که در آن تولید واحد پول و تایید اصالت تراکنش پول با استفاده از الگوریتم‌های رمزگذاری کنترل می‌شود و معمولاً به صورت نامتمرکز (بدون وابستگی به یک مرجعیت مرکزی) کار می‌کند.

رمز نگاری چیست؟

رمزنگاری در حقیقت اصطلاحی است که به فرآیند ایمن سازی بلاک چین گفته می‌شود.

رمز نگاری- ارزهای دیجیتالی

به بیان دیگر دانشی است که به بررسی و شناختِ اصول و روش‌های انتقال یا ذخیرهٔ اطلاعات به صورت امن (حتی اگر مسیر انتقال اطلاعات و کانال‌های ارتباطی یا محل ذخیره اطلاعات ناامن باشند) می‌پردازد.

برابر رمزنگاری در زبان انگلیسی واژه Cryptography است، که برگرفته از دو واژه زبان یونانی Kryptos به مفهوم «پنهان» و Graphien به معنای «نوشتن» است.

روش کار و تولید ارزهای دیجیتالی

همانطور که درمقاله اشاره شد، ارزهای دیجیتال شکل فیزیکی به خود نمی‌گیرد و مانند پول‌ کاغذی در یک خزانه مشخص ذخیره نمی‌شود، بلکه در سراسر یک بلاک‌چین توزیع می شوند. در واقع وقتی که تراکنشی در این شبکه انجام ‌شود، سندی از این تراکنش در اختیار تمام اعضای این شبکه قرار می‌گیرد. (برای درک بهتر مثالی که در تیتر بلاک چین آوردیم را ببینید).

استخراج ارز دیجیتال

به تولید و ثبت یک معامله ارز دیجیتالی (یا به عبارتی فرایند تولید ارزهای دیجیتال ) اصطلاحا فرایند استخراج ارز دیجیتال یا ماینینگ گفته می شود. انجام این کار معمولا از سه روش استفاده از پردازنده مرکزی، استفاده از پردازنده گرافیکی و استفاده از نمونه ای از تراشه ها صورت می‌گیرد.

در واقع استخراج ارزهای دیجیتال به این صورت است که با استفاده از سیستم پردازنده و کارت گرافیک استخراج‌کننده‌ها، رمز ارزها تولید می‌شود.

کار ارز دیجیتال تقریباً فرآیندی مشابه کارتهای اعتبار بانکی اما بدون جابجایی پول اصلی در بین بانک ها است. در این فرآیند فقط کلیدهای خصوصی بین کاربران جابجا می‌شود و دارندگان کلید خصوصی نیز می‌توانند ادعا کنند که به مقدار همان، ارز دیجیتال در اختیار دارند.

استخراج ارز

ارز دیجیتال قانونی است؟

این سوال، سوالی است که اکثر افراد با آن درگیر هستند. ارزهایی که به صورت رسمی از طرف بانک مرکزی هر کشوری منتشر می‌شوند بر اساس پشتوانه دارایی‌های مشخصی مانند طلا چاپ می‌شوند. اما ارزهای دیجیتالی از سمت سازمانی پشتیبانی نمی‌شوند. بنابراین اظهارنظر قانونی در مورد آنها کار سختی است. و اینکه معامله و خرید آنها در ایران قانونی است یا خیر. می توان گفت این موضوع نه کاملاً قانونی مجاز و نه کاملاً غیرقانونی و غیرمجاز است.

در بخشی از ماده دوم قانون مجازات عمومی داریم: «هیچ امری را نمی‌توان جرم دانست، مگر آن که به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تامینی یا تربیتی تعیین شده باشد» بنابراین با توجه به این مطلب، معامله یا خرید ارز دیجیتال در ایران، غیرقانونی نیست. اما قانونی بودن آن نیز قوانین محکمی ندارد و وضعیت خرید ارز دیجیتال در ایران به‌صورت کاملاً رسمی و قاطعانه مشخص نشده است؛ بلکه یک سری قوانین عمومی و کلی برای آن در نظر گرفتند.

ارز

انواع ارز دیجیتالی

ارزهای دیجیتالی از انواع مختلفی تشکیل می شوند. از جمله رایج ترین تقسیم بندی که برای آنها وجود دارد تقسیم بر اساس حوزه فعالیت آنها است که به سه طبقه اصلی پول های دیجیتال، ارزهای دیجیتالی پلتفرمی و ارزهای دیجیتالی مالی تقسیم بندی می‌شوند.

الف- پول های دیجیتالی

از جمله ارزهای دیجیتالی که در دسته بندی پول های دیجیتالی قرار می‌گیرند می توان موارد زیر را بیان کرد:

- بیت کوین (BTC)

-لایت کوین (LTC)

- ورت کوین (VTC)

- دوژ کوین (DOGE) و

- نانو (NANO)

که در بستر شبکه بلاک چین به صورت غیر متمرکز فعالیت می‌کنند.

بیت کوین بیشترین مقدار سرمایه در بازار ارز دیجیتال را به خود اختصاص داد و اخیرا حوزه ارزهای دیجیتال وارد فاز جدیدی شدند که متاورس نامیده می‌شود.

ب- ارزهای دیجیتالی پلتفرمی

یکی از مهم‌ترین ارزهای دیجیتال پلتفرمی، اتریوم است. پلتفرم های دیگری نیز از جمله نیو (NEO)، کاردانو (ADA)، ای او آس (EOS) و ... هستند که همگی بعد از اتریوم وارد بازار شدند.

ج- ارزهای دیجیتالی مالی

بخش بزرگی از ارزهای دیجیتالی را ارزهای دیجیتالی مالی تشکیل می‌دهند که به صورت پلتفرم و یا ارزهای مختلف وجود دارند.

این نوع ارزها به 6 گروه مهم تقسیم بندی می شوند.

1- ارزهای دیجیتالی پرداخت

مهم‌ترین آنها عبارتند از:

اومیسگو (OMG)، ریپل (XRP)، استلار لومنز (XLM)، ریکویست نتورک (REQ)

2- ارزهای دیجیتالی صرافی ها

رایج ترین ابزار خرید و فروش ارزهای دیجیتالی هستند و به سه دسته ارزهای دیجیتالی صرافی های متمرکز، غیرمتمرکز و هم کنش پذیر تقسیم می‌شوند.

3- ارزهای دیجیتالی سرمایه گذاری

مهم‌ترین آنها پالی مث (POLY)، ایکونومی (ICN) و کریپتو 20 (C20) هستند.

4- ارزهای دیجیتالی قرض و وام

از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان ات لند (LEND) و ریپیو کردیت نتورک (RCN) را نام برد.

5- ارزهای دیجیتال جذب سرمایه

مهم‌ترین نوع این ارزها کیک آی سی او (KICK) است.

6- ارزهای دیجیتالی بیمه

بایت بال (GBYTE) مهم‌ترین ارز دیجیتالی بیمه است که قراردادهای هوشمند بیمه را در بستر بلاک چین ارایه می‌کند.

حسابداری ارزهای دیجیتال به چه صورت است؟

تا کنون استاندارد حسابداری‌ از سمت موسسه تدوین استانداردهای حسابداری آمریکا، IFRS و کمیته تدوین استانداردهای ایران برای حسابداری ارزهای دیجیتال ارایه نشده است. با این حال، با توجه به معاملات ارز دیجیتال که امروزه رواج فراوانی در بین عموم پیدا کرده است باید بدانیم که ثبت‌های آن در حسابداری به چه صورت است. این رمز ارزها در سرفصل دارایی‌های نامشهود محسوب می‌شوند.

برای معامله خرید رمز ارزی مثلا ارز دیجیتال اتریوم باید ثبت زیر را در دفاتر حسابداری انجام دهید.

شرح	بدهکار	بستانکار
دارایی های نامشهود- ارز دیجیتال اتریوم	**
بانک		**

شرح	بدهکار	بستانکار
بانک	**
دارایی های نامشهود- ارز دیجیتال اتریوم		**
سود و زیان-اتریوم		**

شرح	بدهکار	بستانکار
بانک	**
سود و زیان-اتریوم	**
دارایی های نامشهود- اتریوم		**