آموزش حسابداری مدیریت هزینه و اهمیت مدیریت هزینه ها در حسابداری

مدیریت هزینه ها در حسابداری به کسب و کارها کمک می‌کند که میزان هزینه های یک پروژه اعم از هزینه های خاص یا عمومی را تعیین کنند. حسابداری مدیریت هزینه یکی از مهم ترین شاخه های متنوع در حسابداری و به عنوان زیرمجموعه‌ی حسابداری مدیریت، نقش حیاتی در فرآیند تصمیم‌گیری مدیران و بهینه‌سازی منابع مالی سازمان‌ها ایفا می‌کند. این نوع از حسابداری بر جمع آوری، تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به هزینه ها تمرکز دارد و به مدیران کمک می‌کند که با کنترل هزینه ها به تصمیم‌گیری‌های اقتصادی صحیح‌تری دست یابند. قبل از اینکه به سراغ این شاخه از حسابداری برویم بهتر است در ابتدا با مفهوم هزینه به طور دقیق تر آشنا شوید. سپس به بررسی اصول و اهمیت مدیریت هزینه‌ها در حسابداری مدیریت می‌پردازیم.

تعریف هزینه

به زبان ساده می‌توان گفت کلیه‌ی مخارجی که یک کسب وکار برای ایجاد درآمد برای خود متحمل می‌شود، به عنوان هزینه شناسایی می‌شود.

در تعریفی دیگر داریم:

هزینه در حسابداری به ارزش پولی مخارج مواد اولیه، تجهیزات، ارائه خدمات، نیروی کار، محصولات و غیره اشاره دارد.

به عبارتی هزینه به ارزش پولی گویند که برای تولید چیزی یا ارائه خدمات، استفاده شده است و دیگر برای استفاده در دسترس نیست.

توجه

هزینه ها در حسابداری یک حساب موقت هستند که ماهیت بدهکار دارند.

انواع هزینه در حسابداری مدیریت هزینه

انواع هزینه را می‌توان به دو دسته هزینه عملیاتی و غیر عملیاتی تقسیم نمود.

هزینه‌های عملیاتی شامل: هزینه بازاریابی، مشاوره، هزینه مربوط به صدور پروانه، هزینه های فروش، اداری، تعمیرات، عمومی و هزینه حسابرسی؛

هزینه های غیر عملیاتی یعنی هزینه هایی که به طور مستقیم به عملیات شرکت مربوط نمی‌شود. مانند هزینه های پذیرایی، تخفیفات نقدی فروش، هزینه بهره، زیان و خسارت ناشی از اسقاط یا حذف دارایی‌ها و...

هزینه های ثابت و متغیر

در یک دسته بندی هزینه‌ها به دو گروه ثابت و هزینه های متغیر تقسیم می‌شوند. هزینه‌های ثابت هزینه هایی هستند که در یک بازه زمانی طولانی بدون تغییر باقی می‌مانند و به میزان تولید کالا یا ارائه خدمات ربطی ندارند مثل هزینه اجاره یک ساختمان، حقوق ثابت کارکنان و غیره. در حالی که هزینه‌های متغیر به میزان تولید یا فعالیت یک واحد ربط دارند و هرچه حجم تولید بالاتر باشد، هزینه‌های متغیر نیز افزایش می‌یابند. به عبارتی هزینه‌های متغیر با تغییر تولید تغییر می‌کنند مثل مواد اولیه و دستمزدهای تولیدی.

هزینه های مستقیم و غیر مستقیم 

هزینه‌های مستقیم یعنی هزینه هایی که ارتباط مستقیم با تولید یا مرحله ای از تولید دارند. مانند مواد اولیه بکار رفته در تولید کالا یا دستمزد مستقیم نیروی کار مرتبط با تولید و..

هزینه هایی که ارتباط مستقیم با تولید ندارند یا به عبارتی در تولید محصول نقش اصلی ندارند هر چند در فرآیند ساخت و تولید محصول ایجاد می‌شوند هزینه های غیر مستقیم (هزینه سربار) هستند. مانند روغن مصرفی جهت ماشین آلات تولیدی، هزینه استهلاک ساختمان کارخانه و غیره.

حسابداری مدیریت هزینه چیست؟ 

حسابداری مدیریت هزینه به فرآیندها و روش‌هایی اشاره می‌کند که برای شناسایی، جمع آوری، طبقه بندی و ارزیابی هزینه ها در یک سازمان استفاده می‌شود. می دانیم که یکی از مهم ترین اهداف هر کسب و کاری افزایش درآمد و کاهش هزینه هاست، که در نتیجه آن سود شرکت بالا برود. حسابداری مدیریت هزینه ها نیز به مدیران کمک می‌کند تا با اطلاعات دقیق در مورد هزینه‌های تولید و فرآیندهای تجاری، تصمیمات کارآمدتری در مورد قیمت‌گذاری، ارائه خدمات و کالاها، تخصیص منابع و مابقی مسائل تجاری اخذ کنند. به عبارت دیگر، هدف از این سیستم، ارائه به موقع داده‌های مالی است که برای کنترل هزینه‌ها، افزایش سودآوری و بهبود عملکرد سازمان استفاده می‌شود.

چرا حسابداری مدیریت هزینه در سازمان ها مهم است؟

برخی از مواردی که منجر به اهمیت حسابداری مدیریت هزینه و مزایای آن می شود به شرح زیر است:

1- برنامه ریزی و بودجه بندی

مدیران همواره به دنبال گزارشات مربوط به هزینه کالاهایی که ساخته می‌شود و هزینه ارائه خدمات هستند، در این راستا حسابداری مدیریت هزینه به سازمان ها کمک می‌کند تا هزینه های خود را کنترل و برنامه ریزی کنند. توسط اطلاعات دقیق در خصوص هزینه ها یک سازمان می‌تواند بودجه بندی رو به نحو صحیحی انجام دهد.

2- بهبود فرآیندهای مالی

با نظارت دقیق بر هزینه‌ها، سازمان‌ها می‌توانند منابع مالی خود را به‌طور بهینه‌تری مدیریت و از اتلاف آن‌ها جلوگیری کنند. این امر باعث بقا و رشد بلندمدت سازمان می‌شود.

به عبارتی حسابداری هزینه ها و مدیریت آنها باعث می‌شود که سازمان بتواند هزینه‌ها را کاهش و سودآوری را افزایش دهد در نتیجه با شناخت عوامل تاثیر گذار بر هزینه‌ها و تحلیل آنها می‌توان عملکرد مالی سازمان را بهبود بخشید و نقش به سزایی در کمک به مدیران در فرآیند تصمیم گیری دارد.

اطلاعات مربوط به هزینه ها که نقش مهمی در تصمیم گیری ها دارد شامل تحلیل های مقایسه ای هزینه، ارزیابی پروژه های مختلف هزینه، تحلیل هزینه – فایده  و... می‌تواند باشد.

3- افزایش رقابت (رقابت پذیری بیشتر)

یکی دیگر از مواردی که باعث اهمیت حسابداری مدیریت هزینه می‌شود، این است که با کاهش هزینه‌ها یک شرکت می‌تواند بهای تمام شده کالاها و خدمات خود را نیز کاهش دهد و در نتیجه توانایی رقابت در برابر رقبا را پیدا می‌کند.

سازمان‌هایی که هزینه‌های خود را به درستی مدیریت می‌کنند، قادر به ارائه قیمت‌های رقابتی‌تری برای محصولات و خدمات خود خواهند بود. لذا این امر منجر به جذب مشتری‌های جدید و افزایش سهم آن سازمان در بازار خواهد شد.

4- ارتقاء بهره وری منابع و افزایش سودآوری

تشخیص هزینه‌های تکراری و بی اثر در یک سازمان کمک می‌کند تا آن سازمان بهره وری منابع خود را ارتقاء دهد و در این راستا اقدامات بهبودی لازم صورت گیرد.

در واقع یکی از مهم‌ترین اهداف مدیریت هزینه، افزایش سودآوری است. کاهش هزینه‌های غیرضروری و بهینه‌سازی فرآیندها می‌تواند موجب افزایش سود خالص سازمان شود.

5- تصمیم‌گیری آگاهانه

حسابداری مدیریت هزینه اطلاعات دقیق‌تری در اختیار مدیران قرار می‌دهد که می‌توانند بر اساس آن تصمیمات بهتری اتخاذ کنند. این اطلاعات می‌تواند در زمینه‌های مختلفی چون قیمت‌گذاری، انتخاب منابع تامین‌کننده و بهبود کیفیت خدمات مفید واقع شود.

6- افزایش کارایی

با شناسایی بخش‌هایی از سازمان که هزینه‌های زیادی دارند، می‌توان فرآیندها را بهینه کرد و کارایی سازمان را افزایش داد. به عنوان مثال، ممکن است فرآیند تولیدی نیاز به بهبود داشته باشد تا هزینه‌ها کاهش یابد.

پیاده سازی حسابداری مدیریت هزینه

- در محله اول از پیاده سازی، باید بدانید هدف شما از این شاخه از حسابداری چیست!

این اهداف می‌تواند شامل کاهش هزینه ها و پرهیز از هزینه های تکراری و بی اثر، افزایش سودآوری و در نتیجه بهبود عملکرد مالی سازمان باشد.

- استفاده از یک سیستم حسابداری مناسب در مدیریت هزینه ها نقش مهمی ایفا می‌کند. این سیستم باید مطابق با استانداردهای حسابداری باشد و قابلیت شناسایی، تجزیه و تحلیل و گزارش گیری دقیق هزینه ها را فراهم کند.

- مرحله بعدی از پیاده سازی این نوع حسابداری؛ جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده های مربوط به هزینه هاست. در واقع بعد از جمع آوری اطلاعات، با استفاده از روش های تحلیل هزینه، هزینه ها بر اساس عوامل موثر بر آنها تحلیل می‌شوند.

- در این مرحله با بررسی و ارزیابی نتایج تحلیل، راهکارهای بهینه سازی و کنترل هزینه تعیین می‌شود. ممکن است بعد از تحلیل نیاز به تغییر یکسری سیستم ها یا روش ها برای کاهش هزینه ها و بهبود عملکرد سازمان باشد.

- اکنون بر اساس راهکارهایی که شناسایی شدند، اقدامات لازم صورت می‌گیرد.

- در این گام هزینه ها و همچنین سیستم مدیریت هزینه ها مورد پایش و کنترل قرار می‌گیرد. در نهایت اگر به روز رسانی در این سیتم لازم باشد در جهت دستیابی به نتایج مطلوب انجام می‌شود.

اصول و روش‌های حسابداری مدیریت هزینه

1. شناسایی و تخصیص هزینه‌

 نخستین گام در حسابداری مدیریت هزینه، شناسایی هزینه‌های مختلف (هزینه‌های ثابت و متغیر) سازمان است.

2. تجزیه و تحلیل هزینه‌ ها

پس از شناسایی هزینه‌ها، باید آن‌ها را تجزیه و تحلیل کرد تا تاثیر هرکدام از آن‌ها بر قیمت تمام‌شده محصولات یا خدمات سازمان مشخص شود. تحلیل هزینه‌ها به مدیران این امکان را می‌دهد تا هزینه‌های غیرضروری را شناسایی و برای کاهش آن‌ها اقدام کنند.

3. برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی هزینه‌ها

در این مرحله، مدیران می‌توانند بودجه‌ای برای هر بخش از سازمان تعیین و بر اساس آن هزینه‌ها را کنترل کنند. این فرایند به تصمیم‌گیرندگان کمک می‌کند تا منابع مالی را به‌طور بهینه تخصیص دهند.

4. نظارت و کنترل هزینه‌

نظارت مستمر بر هزینه‌ها از طریق مقایسه هزینه‌های واقعی با هزینه‌های بودجه‌ای، امکان شناسایی انحرافات را فراهم می‌آورد. این انحرافات می‌توانند ناشی از عواملی چون تغییر در قیمت مواد اولیه، تغییرات در فرآیندهای تولید و یا مشکلات مدیریتی باشند.

سوالات متداول 

تفاوت هزینه با مخارج چیست؟

اگر کالا یا خدماتی را به دست آوریم، دارایی ها افزایش می‌یابد در نتیجه می‌توان گفت مخارج نیز افزایش یافته یا به عبارتی مخارجی اتفاق می افتد. به عبارت دیگر مخارج زمانی انجام می شود که شخصیت حسابداری کالا یا خدماتی را تحصیل می‌کند. (مخارج ممکن است با پرداخت پول نقد، مبادله ی دارایی دیگر، ایجاد بدهی، یا ترکیبی از هر دو صورت گیرد.) حال اگر دارایی‌هایی که شما توسط مخارج در یک دوره مالی به دست آوردید، در همان دوره مالی منافعی هم برای شما ایجاد کند در این صورت می‌توانید آن مخارج را به عنوان هزینه هم شناسایی کنید.

سخن آخر

حسابداری مدیریت هزینه، اطلاعات مربوط به هزینه ها را بطور دقیق در اختیار مدیران می‌گذارد تا آنها بتوانند این اطلاعات را در تصمیم‌گیری‌های مربوط به انتخاب محصول، بازارهای هدف، قیمت‌گذاری ها، مدیریت بهینه و کنترل هزینه‌های پروژه‌های مختلف و سرمایه‌گذاری‌ها استفاده کنند. به عبارتی این نوع از حسابداری با تمرکز بر کاهش هزینه های بی فایده و تکراری به سازمانها در جهت ارتقاء کیفیت خدمات و محصولات خود کمک شایانی می‌کند.

اهمیت مدیریت هزینه‌ها در دنیای امروز، به‌ویژه در شرایط اقتصادی رقابتی، امری غیرقابل انکار است. بنابراین بکارگیری اصول حسابداری و آموزش حسابداری مدیریت هزینه برای هر سازمانی ضروری است.

بیشتر بخوانید: حسابداری مدیریت؛ ویژگی ها و کاربردهای آن