بدهی و انواع بدهی در حسابداری

یکی از ارکان کلیدی در تصمیم گیری بانک ها ، تامین کنندگان و سازمان های دیگر بدهی ها هستند که توسط آن تصمیم می‌گیرند که وامی را پرداخت کنند یا به صورت نسیه عمل کنند. انواع بدهی در حسابداری نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. لذا در این مقاله سعی داریم شما را با این مفهوم بیشتر آشنا کنیم. پس تا پایان ما را همراهی کنید.

بدهی چیست؟ 

یک تعریف از بدهی در حسابداری به این صورت است که میزان پولی که یک سازمان باید به سازمانها یا نهادهای دیگر پرداخت کند، بدهی می‌نامیم.

در لغت نامه دهخدا در سایت واژه یاب، تعریف بدهی یعنی پولی که شخصی به دیگری مدیونست . یا آنچه که کسی ملزم است به دیگری بپردازد. دَین ، وام ، قرض .

بدهی یا دین (جمع آن دیون) بیانگر تعهد یک شخص(حقیقی یا حقوقی) بدهکار به شخص دیگر بستانکار است. بدهی معمولاً به دارایی واگذارشدهٔ بستانکار به بدهکار اشاره دارد، اما می‌تواند به عنوان استعاره برای بیان تعهدات اخلاقی یا سایر تعاملات اقتصادی نیز استفاده شود.

تفاوت بدهی در حسابداری با دارایی

به زبان ساده بدهی ها مواردی هستند که شما بدهکار هستید یا به عبارتی قرض گرفتید، در مقابل، دارایی‌ها شامل مواردی می‌شود که شما مالک آن‌ها هستید و یا از بقیه طلب دارید. در سمت راست ترازنامه، دارایی ها و در سمت چپ، بدهی ها و همچنین حقوق صاحبان سهام قابل نمایش است. بدهی ها شامل وام‌ها، حساب‌های پرداختنی، اوراق قرضه، رهن، ضمانت نامه‌ها، درآمدهای معوق و هزینه‌های تعهدی می‌شود.

بیشتر بخوانید: انواع دارایی در حسابداری

نکته

توجه کنید که بدهی ها جزء حسابهای دائمی محسوب می‌شوند. به عبارتی تمامی حساب هایی که در ترازنامه می ‌آید یعنی دارایی، بدهی و سرمایه‌ی مالک حسابهای دائمی هستند.

انواع بدهی در حسابداری

بطور کلی بدهی ها به دو گروه جاری و غیر جاری تقسیم می‌شوند.

بدهی جاری بدهی هایی هستند که انتظار می‌رود در یک دوره کوتاه مدت یا در یک دوره مالی تسویه شوند. به عبارت دیگر بدهی های قابل پرداخت در یکسال هستند. در حالی که بدهی های غیر جاری یا به عبارتی بدهی بلند مدت انتظار می‌رود که بیشتر از یک دوره مالی تسویه شوند.

بدهی ها در حسابداری رکن حیاتی یک شرکت هستند زیرا برای تامین مالی شرکت و پرداخت برخی هزینه‌ها استفاده می‌شود.

انواع بدهی های جاری 

نمونه هایی از بدهی های کوتاه مدت یا جاری عبارتند از:

§         هزینه های حقوق و دستمزد و حقوق پرداختنی

§         حساب های پرداختنی

§         اسناد پرداختنی تجاری

§         پیش ‌دریافت درآمد

§         مالیات پرداختنی (ذخیره مالیات)

§         ذخایر

§         سود سهام پرداختنی

§         تسهیلات مالی کوتاه مدت

- حساب های پرداختنی جاری

حساب های پرداختنی تجاری با دریافت خدمات و خرید کالا به شکل نسیه، صورت می‌گیرد. این بدهی ها فقط در دفاتر حسابداری فروشنده و خریدار ثبت می‌شوند. شرکت به ازای خرید کالا، سند بدهی مانند سفته یا چک به فروشنده نمی‌دهد. به همین دلیل این نوع از بدهی ها را بدهی‌های دفتری نیز می‌گویند.

برای تسویه این حساب ها اغلب نیازی به نوشتن قراردادهای دقیق نیست و شرکت برای پرداخت این چنین حساب هایی به طور کلامی با یکدیگر توافق می کنند.

- اسناد پرداختنی تجاری

اسناد پرداختنی، تعهداتی هستند که شرکت‌ها در برابر آن یک سند بدهی به بستانکار داده‌اند. در صورتیکه این سند به‌ ازای دریافت خدمات یا خرید کالا صادر شود، تحت عنوان اسناد پرداختنی تجاری محسوب می‌شود.

-  پیش ‌دریافت درآمد

پیش دریافت ها بطور کلی مبالغی هستند که قبل از ارایه خدمات یا تحویل کالا، از مشتری دریافت می شود و تعهد شرکت جهت انتقال منافع اقتصادی در زمان آتی را نشان می‌دهد. مثل پیش دریافت درآمد و پیش دریافت فروش کالا.

در واقع منظور از پیش دریافت درآمد، آن درآمدهایی است که وجه مرتبط با آن دریافت شده، درحالی‌که هنوز کالا یا خدماتی ارائه نشدند.

- مالیات پرداختنی

تعهدات مربوط به مالیات عملکرد شرکت،  با توجه به اینکه ظرف یکسال از تاریخ ترازنامه پرداخت می شوند ، جزء بدهی های جاری هستند.

بدهی یک مجموعه به سازمان امور مالیاتی بابت عملکرد سالیانه، جزء سر فصل مالیات پرداختنی محسوب می شود و سایر بدهی های مالیاتی آن تحت سر فصل پرداختنی های تجاری و غیر تجاری گزارش می شوند‌.

- ذخایر

بر اساس تعریف سازمان حسابرسی در استانداردهای حسابداری، استاندارد شماره 4 حسابداری، اصطلاح ذخایر نوعی بدهی را نشان می‌دهد که زمان تسویه و یا تعیین مبلغ آن همراه با ابهام قابل توجهی است. به بیان دیگر، ذخیره در حسابداری برای هزینه‌هایی است که محقق شدند در حالی که میزان و زمان دقیق تسویه آنها مشخص نیست.

 -سود سهام پرداختنی

منظور از سود سهام پرداختنی، سودی است که هیئت مدیره شرکتهای سهامی برای تقسیم بین افراد سهامدار، به مجمع عمومی اعلام می‌کنند که بعد از تصویب توسط مجمع، حداکثر تا 8 ماه پس از تاریخ مجمع، باید این سود تقسیم شود.

- تسهیلات مالی دریافتنی

تسهیلات مالی کوتاه مدت که واحدهای اقتصادی از بانک ها یا موسسات مالی و اعتباری دریافت می‌کنند و همچنین گروهی از تسهیلات مالی بلند مدت که قرار است طی یک سال از تاریخ ترازنامه یا چرخه عملیاتی؛ هر کدام طولانی تر است؛ پرداخت شوند، جزء بدهیهای جاری به شمار می‌روند.

انواع بدهی های غیر جاری

بدهی هایی که کوتاه مدت نیستند، تحت عنوان بدهی‌های غیرجاری اند که انتظار می‌رود بیشتر از یک دوره مالی پرداخت شوند. نونه هایی از بدهی های بلند مدت یا غیر جاری عبارتند از:

§         اوراق قرضه ؛

§         مالیات معوق؛

§         تعهدات بازنشستگی؛

§         حساب‌ها و اسناد پرداختنی بلند مدت؛

§         ذخیره مزایای پایان خدمت کارمندان؛

§         تسهیلات مالی دریافتی بلند مدت؛

§         درآمد انتقالی و به دوره‌های آتی؛

§         و...

- حسابهای پرداختنی بلند مدت

بخشی از حساب های پرداختنی یک موسسه هستند که سررسید آن در دوره جاری یا آتی نیست لذا جزء پرداختنی های بلند مدت محسوب می شوند.

-  ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان

مانده مربوط به مزایای پایان خدمت در حسابی تحت عنوان "ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان" نگهداری می‌شود. بر اساس ماده 21 قانون کار، این ذخیره مزایا باید در هنگام بازنشستگی یا از کار افتادگی، فوت، استعفای کارگر، ترک کار و یا اخراج از کار پرداخت شود. در پایان هر دوره مالی، این ذخیره مزایای پایان خدمت در ترازنامه جزء بدهی های غیر جاری گزارش می‌شود.

- تسهیلات مالی بلند مدت

این نوع از تسهیلات مانند وام های بلند مدت به نحوی است که بازپرداخت آنها بیشتر از یکسال طول می‌کشد. در واقع جزء یکی از مهم ترین بدهی های واحدهای تجاری هستند که بر جریان ها و وجوه نقدی آتی یک واحد تجاری اثر می‌گذارند.

سخن آخر

در این مقاله به مفهوم بدهی در حسابداری، تفاوت آن با دارایی و انواع بدهی ها پرداختیم. گفتیم که بدهی ها به دو دسته جاری و غیر جاری طبقه بندی می‌شوند و هر یک از این دو گروه نیز زیرمجموعه هایی دارند. همه‌ی ما در مراودات مالی خود عملیاتی را انجام می‌دهیم که ممکن است منجر به ایجاد بدهی شود، لذا لازم است که با انواع بدهی ها بیشتر آشنا شویم. یک مدیر موفق نیز با مدیریت بهینه بدهی ها بهتر می‌تواند به رشد و موفقیت شرکت کمک کند.