فرآیند تدوین استاندارد حسابداری و آخرین تغییرات استانداردها

استانداردهای حسابداری یکسری استانداردهای معتبر برای گزارشات مالی هستند که نحوه شناسایی، اندازه گیری، ارایه و افشای معاملات و سایر رویدادها را در صورت های مالی مشخص می کنند. یکی از اهدف استانداردها ارایه اطلاعات مالی به سرمایه گذاران، وام دهندگان، اعتباردهندگان و ... است که در تصمیم گیری ها درباره یک واحد تجاری نقش مهمی دارد.

در مقاله استانداردهای حسابداری 1404 در مورد این استانداردها، اهمیت و مزایای آن صحبت کردیم. اکنون در این مقاله قصد داریم شیوه تدوین یک استاندارد حسابداری و تغییراتی که در برخی از استانداردها ایجاد شد را بررسی کنیم. استانداردهای حسابداری را می‌توانید از لینک زیر ملاحظه و دانلود کنید.

مراحل تدوین استانداردهای حسابداری

روند تدوین استاندارد های حسابداری به شرح زیر است:

1- تشخیص موضوع استاندارد جهت انجام روند تحقیقات

مدیریت تدوین استانداردها مسایل و موضوعاتی در رابطه با استانداردها مطرح می کند سپس کمیته تدوین مربوطه بر اساس آن موضوعات، پس از بررسی های لازم، استانداردهای لازم جهت تدوین را تنظیم و به مدیریت تدوین اعلام می‌نماید.

2- بررسی های ابتدایی

بعد از تشخیص موضوع که استانداردهای حسابداری در اختیار مدیریت تدوین قرار گرفت، در این مرحله مطالعات و تحقیقات مقدماتی توسط کارشناس‌های مدیریت تدوین انجام میشود. برای تعیین استاندارد طرح شده، استانداردهای مربوطه بقیه کشورها نیز بررسی می‌شود (مانند کشور آمریکا، انگلیس، استرالیا و کانادا) و سپس قوانین موجود و استانداردهای داخل ایران نیز بررسی می‌شود نتیجه این بررسی ها ارایه گزارشات مطالعاتی است.

3- تصمیم‌گیری جهت لزوم تدوین 

با توجه به بررسی های مقدماتی؛ در این مرحله نوبت به اخذ تصمیم در مورد تدوین استاندارد بررسی شده توسط کمیته تدوین است.

4- آماده سازی پیش نویس اولیه

پس از اینکه تدوین استاندارد توسط کمیته تشخیص داده شد، گروهی از کارشناسان طی بررسی گزارشات و برگزاری جلسات مختلف در این رابطه، پیش نویس اولیه از استاندارد مورد نظر را فراهم می‌کنند. کارشناسان اساس تنظیم پیش نویس اولیه را مقایسه استاندارد مربوطه با استانداردهای بین المللی قرار می دهند.

در واقع یکی از سیاستهای مهم و اصلی تدوین استاندارد هماهنگی با استانداردهای بین­ المللی حسابداری است.

5- بررسی پیش‌نویس و تدوین آن استاندارد

در این مرحله کمیته تدوین استانداردها با توجه به پیش نویس اولیه، بررسی های دقیق را انجام می‌دهند و بعد از انجام اصلاحات لازم، پیش نویس را نهایی می‌کنند.

6-نظرخواهی به صورت عمومی

اکنون در اینجا نوبت به نظر سنجی می‌رسد. پیش نویس از طریق کانالهای مختلفی مانند چاپ در مجلات تخصصی، اینترنت، سایر افراد صاحب نظر در زمینه حسابداری و ... در دسترس عموم برای بازخورد قرار می‌گیرد. در صورت نیاز مجدد اصلاح و پس از تایید کمیته‌ی فنی برای هییت عامل سازمان حسابرسی ارسال می‌شود.

7- تصویب نهایی

تصویب نهایی زمانی صادر می‌شود که متن نهایی استاندارد توسط هیات عامل و مجمع عمومی سازمان تصویب شود. در واقع بعد از بررسی مجدد متن استانداردها توسط هییت عامل و انجام اصلاحات در صورت لزوم، هییت عامل استاندارد مورد نظر را در اختیار مجمع عمومی قرار می‌دهد. پس از اینکه مجمع عمومی سازمان استاندارد را تایید و تصویب کرد، متن نهایی استاندارد منتشر و لازم الاجرا می‌شود.

تغییرات استانداردهای حسابداری در سالهای 98 تا 1402

استاندارد جدید

استاندارد لازم الاجرا 1403، استاندارد حسابداری شماره 43 با عنوان درآمد عملیاتی حاصل از قرارداد با مشتریان (مصوب 1401) خواهد بود.

🔍 تغییرات کلیدی استانداردهای حسابداری از سال 1402 تا 1404

1. از سال 1402:

 برای اجرای استاندارد حسابداری شماره 43: درآمد عملیاتی حاصل از قرارداد با مشتریان (معادل IFRS 15) اقدام شده است، که جایگزین سه استاندارد قبلی خواهد شد: استاندارد شماره 3 (درآمد عملیاتی)، شماره 9 (حسابداری پیمان‌های بلندمدت) و شماره 29 (فعالیت‌های ساخت املاک).

 اگرچه در چند منبع آمده است که استاندارد 43 «لازم‌الاجرا از ابتدای سال 1404» خواهد بود.

2. سال 1403 و 1404:

در منابع آمده است که «در سال 1403 استاندارد جدیدی ابلاغ نشد» ولی استاندارد 43 در مسیر اجرا قرار گرفته است.

 برخی وبگاه‌ها فهرستی از استانداردها با آخرین وضعیت تا سال 1404 منتشر کرده‌اند، که نشان می‌دهد «استانداردهای حسابداری ایران» در این بازه عمدتاً تجدیدنظر شده یا نسخه جدید وضع شده‌اند تا با استانداردهای بین‌المللی هماهنگ شوند.

این استاندارد عملاً جایگزین سه استاندارد پیشین زیر گردید:

استاندارد جدید با هدف یکپارچه‌سازی روش شناسایی و گزارش‌دهی درآمد در صنایع مختلف تدوین شده و مدل پنج‌مرحله‌ای شناسایی درآمد را معرفی می‌کند که مشابه استاندارد بین‌المللی IFRS 15 است.

اجرای این استاندارد در عمل از سال 1403 در بسیاری از واحدهای تجاری آغاز شد و تا سال 1404 به‌عنوان استاندارد لازم‌الاجرا در سطح ملی تثبیت گردید. در نتیجه، از این پس تمامی شرکت‌ها موظف‌اند شناسایی درآمد را بر مبنای مفاد این استاندارد انجام دهند و استانداردهای پیشین (3، 9 و 29) به طور کامل کنار گذاشته شده‌اند.

استانداردهای حسابداری بین المللی IAS استانداردهای قدیمی و از اولین استانداردهای بین المللی بودند که توسط هییت استانداردهای بین المللی حسابداری (یک نهاد مستقل بین المللی مستقر در لندن)، صادر شد.  و در سال 2001 با استانداردهای گزارشگری مالی بین المللی (IFRS) جایگزین شد.

جدول تغییرات استانداردهای حسابداری ایران از سال 1402 تا 1404

سال	شماره استاندارد	موضوع	نوع تغییر	وضعیت اجرایی
1402	شماره 3	درآمد عملیاتی	تجدید نظر اعلام شده	تجدید نظر شده ولی جایگزین کامل اعلام نشده
1402	شماره 9	حسابداری پیمان‌های بلندمدت	تجدید نظر اعلام شده	تجدید نظر اعلام شده
1402	شماره 29	فعالیت‌های ساخت املاک	تجدید نظر اعلام شده	تجدید نظر شده اعلام شده
1402	شماره 43	درآمد عملیاتی حاصل از قراداد با مشتریان	استاندارد جدید / جایگزینی	مقرر شده از ابتدای 1403 (یا 1404) لازم الاجرا شود.
1403	شماره 43	همان استاندارد	اجرای زودهنگام یا الزام اجرایی از 1403/1/1 اعلام شده	لازم الاجرا از 1403/1/1 یا 1404
1404	-	-	-	منتظر اجرای کامل جایگزینی استانداردهاست.

کتابهای استانداردهای حسابداری

لیست کتابهایی که در زمینه استانداردها نوشته شده فراوان است.  کتابهای زیر از جمله بهترین کتابهایی هستند که در زمینه استاندارد حسابداری می‌توانید مطالعه کنید.

1- کتاب استاندارد های حسابداری ایران که ناشر آن سازمان حسابرسی است در سال 1398 در 3000 نسخه به چاپ رسید.

2- تفسیر و بکارگیری استانداردهای حسابداری ایران، تالیف اسماعیل علی ‌نیا ، ویراستار حسین فخاری و ناشر فکر سبز با 928 صفحه در سال 95 و 1000 نسخه چاپ شد. این کتاب در چند جلد منتشر شد و مباحث مختلفی مربوط به استانداردها در آن ها بررسی می‌شود.

3- کتاب راهنمای آموزشی استاندارد های حسابداری؛ نویسنده این کتاب دانیال محجوب است. با رویکرد آزمون حسابدار رسمی و سایر آزمون های حرفه‌ای (استاندارد 1 تا 17) توسط ناشر کیومرث در سال 1401 و 1000 نسخه به چاپ رسید. این کتاب برای دانشجویان و تمامی افراد فعال در حوزه‌های مالی مناسب است.

4- مروری بر استانداردهای حسابداری؛ که نویسنده آن مهدی عیسی پور، ناشر چاپی انتشارات آوای علی و سال انتشار 1398 است. این کتاب نکات موجود در هر استاندارد را بررسی می‌کند.

5- چکیده استانداردهای بین ‌المللی گزارشگری مالی؛ این کتاب شامل استاندارهای بین المللی حسابداری شماره 1 تا 41 و استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی 1 تا 13 است که توسط دکتر رضا ‌حصارزاده (هییت علمی دانشگاه فردوسی مشهد) و دکتر محمد‌ مرفوع (هییت علمی دانشگاه علامه طباطبایی) ترجمه و گردآوری و در سال 96 توسط انتشارات ترمه به چاپ رسید. یکی از کامل ترین کتابها در زمینه استانداردهای حسابداری است.

6- کتاب استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی IFRS ؛ نویسنده آن عصمت زنگنه ، ناشر موسسه فرهنگی هنری دیبا گران تهران و سال انتشار 1398 است. این کتاب شرحی کامل از استاندارد بین المللی گزارشگری مالی است و برای تمام افرادی که در حوزه حسابداری و حسابرسی فعالیت می‌کنند مفید است.

مطالب بیشتر تماس با ما

• 1- چه مراحلی برای تدوین استانداردها بایدطی شود؟

  مراحل تدوین عبارتند از: 1- تشخیص موضوع استاندارد جهت انجام روند تحقیقات، 2- بررسی های ابتدایی، 3- تصمیم‌گیری جهت لزوم تدوین ، 4- آماده سازی پیش نویس اولیه، 5- بررسی پیش‌نویس و تدوین آن استاندارد، 6-نظرخواهی به صورت عمومی، 7- تصویب نهایی.

• 2- استاندارد حسابداری شماره 43 تحت چه عنوانی است؟

  درآمد عملیاتی حاصل از قرارداد با مشتریان (معادل IFRS 15)

• 3- استاندارد حسابداری 43 جایگزین چه استانداردهایی شد؟

  این استاندارد عملاً جایگزین سه استاندارد پیشین زیر گردید: استاندارد حسابداری شماره 3 ( درآمد عملیاتی)، شماره 9: حسابداری پیمان‌های بلندمدت، استاندارد حسابداری شماره 29: فعالیت‌های ساخت املاک.