مالیات تکلیفی و انواع آن + جرائم عدم پرداخت مالیات از نوع تکلیفی

تمامی افراد (اشخاص حقیقی و حقوقی) به نوعی موظف به پرداخت مالیات هستند. مالیات برای تامین بخشی از هزینه‌های دولت است. مالیات تکلیفی نیز نوعی روش دریافت مالیات است که برخی افراد موظف به پرداخت آن به سازمان امور مالیاتی هستند و با عدم پرداخت آن مشمول جرایمی خواهند شد. برای اینکه با تعریف دقیق مالیات تکلیفی و انواع آن آشنا شوید در ادامه با ما همراه باشید.

مالیات تکلیفی

مالیات از نوع تکلیفی نوعی مالیات است که به درآمد شخص تعلق می‌گیرد ولی پرداخت آن به سازمان امور مالیاتی بر عهده فرد دیگری غیر از مودی است. مثلا مالیات حقوق یکی از انواع مالیات تکلیفی است که از حقوق فرد کسر و توسط کارفرما به سازمان پرداخت می‌شود. در ادامه با انواع مختلف این نوع از مالیات آشنا می‌شوید

انواع مالیات تکلیفی

مالیات تکلیفی انواع زیادی دارد . در این مقاله سعی کردیم لیستی از این موارد را در اینجا بیاوریم.

برخی از مهم ترین انواع مالیات تکلیفی عبارتند از:

- مالیات بر اجاره؛

- مالیات بر درآمد حقوق؛

- مالیات نقل و انتقال سهام؛

- مالیات بر ارزش افزوده؛

- مالیات حق الوکاله؛

- مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی خارج از ایران؛

- مالیات پیمانکاری؛

- مالیات مضاربه ای.



در ادامه به توضیح هر یک از این انواع مالیات می‌پردازیم.

1- مالیات بر درآمد اجاره

این نوع از مالیات یکی از انواع مالیات تکلیفی است که جزء رایج ترین نوع مالیات است. تمام اشخاص حقوقی که ملکی را جهت انجام فعالیت خود اجاره کردند موظف به پرداخت مالیات بر درآمد حاصل از اجاره ملک به سازمان امور مالیاتی هستند. توجه کنید که این مالیات فقط وقتی از نوع مالیات تکلیفی است  که مستاجر یک شخص حقوقی باشد. یعنی اگر یک شخص حقیقی ملکی را اجاره کرد، مسئول پرداخت مالیات، شخص حقوقی صاحب ملک است.

2- مالیات بر درآمد حقوق

یکی از انواع مالیات تکلیفی که عموما آن را می‌شناسند، مالیات حقوق است. کارفرما باید در هنگام محاسبه حقوق و دستمزد، مالیات حقوق کارگر را از حقوق وی کسر و به سازمان امور مالیاتی در موعد مقرر پرداخت کند.

3- مالیات بر نقل و انتقال سهام

طبق تبصره 1 ماده 143 ق.م.م از هر نقل و انتقال سهام و سهم‌الشرکه و حق تقدم سهام و سهم‌الشرکه شرکا در سایر شرکت‌ها مالیات مقطوعی به میزان چهار درصد (4%) ارزش اسمی آنها وصول می‌شود. از این بابت وجه دیگری به عنوان مالیات بر درآمد نقل و انتقال فوق دریافت نخواهد شد. انتقال دهندگان سهام و سهم‌الشرکه و حق تقدم سهام موظفند قبل از انتقال، مالیات متعلق را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند.

4- مالیات بر ارزش افزوده

مالیات ارزش افزوده نوع دیگری از مالیات تکلیفی است که مصرف‌کننده (خریدار) آن را به همراه بهای خرید کالا می‌پردازد و دریافت‌کننده (فروشنده) باید مقدار مالیات دریافتی را به دولت بپردازد.

در واقع به تفاوت بین ارزش کالاو خدمات عرضه شده با ارزش کالاها یا خدمات خریداری شده در یک دوره معین ارزش افزوده گویند. انواع مالیات بر ارزش افزوده خود بر 3 نوع تولیدی، مصرفی و درآمدی تقسیم می‌شود.

5- مالیات حق الوکاله

در این نوع از مالیات تکلیفی، وکلا به عنوان کارفرما موظف به پرداخت مالیات هستند. در واقع باید 5 درصد از کل مبلغ قرارداد را به‌عنوان مالیات به سازمان امور مالیاتی بپردازند. مبلغ این نوع از مالیات بر اساس میزان مبلغ حق الوکاله که وکیل و موکل بر سر آن توافق می‎‌کنند، تعیین می شود. یعنی باید مقدار مالیات را از مبلغ حق الوکاله خود کسر  و آن را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. جهت پرداخت وکلا باید در سامانه مالیاتی وکلای دادگستری به آدرس tax.pgpal.ir ثبت‌نام کنند.

6- مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی خارج از ایران

این نوع از مالیات تکلیفی بابت درآمدهایی که در ایران و یا از ایران کسب می‌کنند به صورت زیر تعیین می‌شود.

بابت تهیه طرح ساختمان‌ها و تاسیسات، نقشه‌برداری، نظارت و محاسبات فنی، انتقال دانش فنی، سایر خدمات و واگذاری امتیازات و سایر حقوق، هم‌چنین واگذاری فیلم‌های سینمایی که به عنوان حق نمایش یا تحت هر عنوان دیگر در ایران یا از ایران تحصیل می‌کنند به جز درآمدهایی که طبق مقررات این قانون نحوه دیگری برای تعیین درآمد مشمول مالیات یا مالیات آن‌ها مقرر شده است با توجه به نوع فعالیت و میزان سود به ماخذ ده تا چهل درصد از کل مبلغی می‌ باشد که ظرف مدت یک سال مالیاتی به عنوان سود عاید آنها می‌شود.

7- مالیات پیمانکاری

مالیات مربوط به پیمانکاری به قراردادهای منعقد شده میان پیمانکار و کارفرما اختصاص دارد.

پیمانکار، مبلغی را به عنوان حق الزحمه از کارفرما در برابر ارایه خدمات به او دریافت می کند. در این میان کارفرما قبل از پرداخت این حق الزحمه در صدی از آن را به عنوان مالیات کسر و به اداره مالیات پرداخت می کند. در حال حاضر در رابطه با مالیات پیمانکاری مبلغ آن برابر 3 درصد از کل دستمزد پیمانکار است.

بیشتر بدانید: صورت وضعیت و انواع بیمه در قراردادهای پیمانکاری

8- مالیات مضاربه ای

مضاربه نوعی قرارداد بین دو طرف معامله است که یک طرف موظف به تامین سرمایه نقدی است و طرف دیگر معامله، باید در ازای دریافت وجه، طرف مقابل را در سود حاصل از تجارت شریک کند. مالیات مضاربه یکی دیگر از انواع مالیات تکلیفی است که پرداخت آن توسط فردی که فعالیت اقتصادی انجام می‌دهد و از این راه کسب درآمد می کند، صورت می گیرد. لازم به ذکر است که این نوع مالیات فقط به فعالیت های اقتصادی خاص و وام های بانکی جهت راه اندازی مشاغل تعلق می گیرد.

جرایم عدم پرداخت مالیات تکلیفی

افرادی که موظف به پرداخت مالیات تکلیفی هستند در صورت عدم پرداخت آن در مهلت مقرر مشمول جریمه ای برابر 10 درصد میزان مالیات پرداخت‌ نشده، هستند. همچنین به ازای هر ماه دیرکرد 2.5 درصد به این میزان اضافه می‌شود. در برخی از شرایط اگر سازمان امور مالیاتی از شخصی در خصوص عدم پرداخت این نوع مالیات شکایت کند، ممکن است او به 6 ماه تا 2 سال حبس تعزیری و یا برخی مجازات های دیگر محکوم شود.

سخن آخر

در این مقاله منظور از مالیات تکلیفی بیان شد و مهم ترین انواع آن را توضیح دادیم. میزان درصد مالیات تکلیفی در هر یک از این انواع متفاوت است. چنانچه تمایل دارید اطلاعات مفصل تری در خصوص آیین نامه ها، بخشنامه ها و قوانین مالیاتی مختلف از جمله مالیات تکلیفی فرا گیرید می‌توانید در دوره کارورزی حسابداری سطح مدیران، آموزشگاه حصین حاسب شرکت کنید. همچنین هر سوالی در مورد این نوع از مالیات دارید می‌توانید در قسمت کامنت ها بپرسید تا در اولین فرصت به شما پاسخ دهیم.

بیشتر بخوانید: مالیات پزشکان در بودجه 1404؛ نحوه پرداخت مالیات تکلیفی پزشکان