هزینه عملیاتی و هزینه غیر عملیاتی در حسابداری

درک مفهوم هزینه ها برای اتخاذ تصمیمات مناسب در یک سازمان بسیار مهم است. هزینه ها انواع مختلفی دارند که به دو گروه هزینه عملیاتی و غیر عملیاتی تقسیم می‌شوند. در این مطلب قصد داریم به مفهوم این هزینه ها و تفاوت هزینه عملیاتی و هزینه غیر عملیاتی با هم بپردازیم.

هزینه عملیاتی یا هزینه های OPEX چیست؟

هزینه عملیاتی (Operating expense) هزینه‌های جاری یک شرکت برای راه‌اندازی یک محصول، کسب‌وکار یا سیستم می‌باشد. این هزینه‌ها شامل هزینه فروش، هزینه‌های عمومی و اداری و تحقیق و توسعه هستند.

هزینه های عملیاتی ارتباط مستقیمی با واحد تجاری دارد. به عبارتی می‌توان گفت کلیه‌ی هزینه‌های تولید یک محصول و برخی از هزینه‌های مرتبط با یک کسب و کار مانند حقوق و دستمزد، استهلاک، بیمه، اجاره در گروه هزینه‌های عملیاتی قرار دارند.

توجه

اگر هزینه های عملیاتی کاهش پیدا کنند، کیفیت محصولات یک سازمان هم کاهش پیدا خواهد کرد و با هم رابطه مستقیمی دارند.

هزینه غیر عملیاتی چیست؟

هزینه های غیر عملیاتی به طور مستقیم روی فروش و تولید اثر ندارد. در واقع نقطه مقابل هزینه های عملیاتی هستند که در بهره وری سازمان نقش عمده ای ندارند. به عبارت دیگر با عملیات اصلی آن کسب و کار مرتبط نیستند.

این نوع هزینه ها شامل شامل هزینه‌هایی به جز هزینه‌های روزانه کسب و کار است. هزینه هایی مانند هزینه بهره، بدهی های ماهانه و هزینه های غیر معمول و غیر منتظره در گروه هزینه های غیر عملیاتی هستند.

مثالهایی از هزینه های عملیاتی و غیر عملیاتی 

انواع هزینه های عملیاتی

هزینه های عملیاتی شامل موارد زیر می‌شود:

دستمزد و مزایا؛

خدمات آب ، برق، اینترنت و به طور کل هزینه های اداری؛

اجاره تجهیزات؛

نگهداری و تعمیرات ماشین آلات، وسایل نقلیه، تجهیزات و دارایی های مورد استفاده در فرآیند تولید؛

هزینه های بازاریابی، تبلیغات و روابط عمومی؛

هزینه های صدور پروانه؛

بیمه و مالیات های پرداختی اموال؛

هزینه های مربوط به خرید مواد خام.

انواع هزینه های غیر عملیاتی

برخی هزینه های غیر عملیاتی شامل هزینه های زیر است:

هزینه های بهره، هزینه‌های مرتبط با استقراض و سایر اشکال تامین مالی بدهی؛

هزینه مربوط به مشاوره حقوقی، تسویه حساب یا دعاوی؛

زیان تسعیر ارز ناشی از معاملات بین المللی،

کمک ها و حمایت های مالی که به موسسات خیریه می‌شود.

نحوه محاسبه هزینه های عملیاتی

ابتدا فهرستی از کلیه‌ی هزینه های سازمان خود در یک دوره زمانی تهیه و هزینه ها را دسته بندی کنید.

سپس فرمول هزینه عملیاتی با توجه به هزینه های زیر به دست می آید:

هزینه عملیاتی=حقوق+هزینه تبلیغات +لوازم+مبلمان +کمیسیون فروش+مالیات املاک+بیمه…

روش دیگر محاسبه هزینه‌های عملیاتی، کسر درآمد عملیاتی و بهای تمام شده کالای فروخته شده از کل درآمد است. یعنی

هزینه عملیاتی = درآمد – ( درآمد عملیاتی و بهای تمام شده کالای به فروش رفته)

محاسبه هزینه های غیر عملیاتی

با توجه به صورت های مالی یک شرکت، هزینه های غیر عملیاتی به شرح زیر محاسبه می‌شوند:

1- بررسی صورت سود و زیان و تفکیک درآمدها و هزینه ها؛

2- با شناسایی هزینه های عملیاتی، آنها را از صورت سود و زیان جدا کنید

3- شناسایی هزینه های غیرعملیاتی؛ هزینه هایی که با عملیات اصلی کسب و کار مرتبط نیستند را شناسایی کنید

4- اکنون با جمع آوری تمام هزینه های غیر عملیاتی شناسایی شده، می‌توانید کل هزینه های غیر عملیاتی را محاسبه کنید.

نکته مهم

توجه کنید که هزینه های غیرعملیاتی با توجه به ماهیت کسب و کار و فعالیت های آن می توانند از یک سازمان به سازمان دیگر متفاوت باشند. بنابراین در شناسایی هزینه های غیر عملیاتی پس از تجزیه و تحلیل دقیق صورتهای مالی برای اطمینان بیشتر از متخصصان حسابداری می‌توان مشورت گرفت.

مدیریت هزینه های عملیاتی

برای کاهش هزینه های عملیاتی و به عبارتی مدیریت آنها موارد زیر را می‌توان مدنظر قرار داد:

- اتوماتیک کردن برخی امور (اتوماسیون)؛

- شناسایی مواردی که خرج هزینه های بیهوده می‌شود؛

- کاهش کاغذ بازی‌های بیهوده؛

- به منظور جلوگیری از تاخیر در پرداختها، صورتحساب ها را از قبل پرداخت کنید؛

- از پلت فرم های مدیریت هزینه برای افزایش پس انداز استفاده کنید؛

- بکارگیری مدل های عملیاتی مختلف برای بهینه سازی هزینه های عملیاتی و به حداکثر رساندن پس انداز.

هزینه های عملیاتی کسب و کارها از دو جزء هزینه های ثابت و هزینه های متغیر تشکیل می شوند. شاید بپرسید هزینه ثابت و متغیر به چه نوع هزینه هایی ‌گوییم.

هزینه ثابت یا هزینه غیر متغیر

منظور از هزینه ثابت در حسابداری یعنی هزینه‌ای که مستقل از حجم فعالیت یا تولید در یک سازمان است. به عبارتی برای تولید هر واحد محصول، همان میزان هزینه باید پرداخت شود. چرا میگیم ثابت! چون هزینه‌ای است که با کاهش یا افزایش میزان فروش و بهره وری تغییر نمی‌کند و یک هزینه ثابت است که در هر دوره مالی صرف نظر از فعالیت یا عملکرد شرکت پرداخت می‌شود.

هزینه هایی مانند هزینه اجاره، هزینه بیمه، هزینه حقوق پرسنل ثابت، هزینه خدمات عمومی و... هزینه های ثابت هستند.

هزینه متغیر

هزینه‌هایی که با توجه به حجم فعالیت یا تولید یک شرکت، متغیر است هزینه متغیر گوییم. این هزینه ها همان طور که از اسمش پیداست با توجه به حجم فعالیت یا تولید در هر دوره مالی متفاوت و به صورت متغیر است و افزایش یا کاهش می‌یابد. مواردی از هزینه متغیر عبارتند از: هزینه مواد اولیه، هزینه انرژی، هزینه نیروی کار متغیر، تعمیرات و نگهداری، هزینه های توزیع و...

تفاوت های هزینه عملیاتی و غیر عملیاتی

هزینه های عملیاتی نقطه مقابل هزینه های غیر عملیاتی هستند و این اصلی ترین تفاوت آنهاست. تاثیر این هزینه ها بر فعالیت های شرکت، یکی دیگر از تفاوت هاست. جهت بررسی دقیق عملکرد یک شرکت معیار مهم هزینه های عملیاتی است.   هزینه عملیاتی مستقیماً در تولید محصولات و ارائه خدمات نقش دارد. در حالی که هزینه های غیر عملیاتی به طور غیرمستقیم ایجاد می‌شود و مستقیما در تولید و فروش اثر ندارد.

سخن آخر

در این مقاله به مفهوم هزینه عملیاتی و غیر عملیاتی، تفاوت بین این دو هزینه و نحوه محاسبه هزینه ها پرداختیم.

هزینه های عملیاتی در راستای پیشبرد عملیات سازمان هستند و به عبارتی همسو با فعالیتهای آن سازمان هستند.

مدیریت درست هزینه های عملیاتی وغیرعملیاتی می تواند در جهت سودآوری و سلامت مالی سازمان کمک کند. لذا با درک دقیق تر از این هزینه ها می‌توانید تصمیمات مالی بهتری بگیرید.