معامله صوری؛ انواع آن + شرکتهای کاغذی

یکی از انواع معاملات، معامله صوری است که انجام آن اغلب منجر به ابطال قرارداد می‌شود. بیشتر این معاملات جهت سوء استفاده قانونی است اما در برخی موارد نادر نیز می‌توان معامله صوری را قانونی دانست. (اگر سوء نیت خاصی در آن نباشد، گاهی تحت شرایطی می‌توانیم این نوع معاملات را صحیح بنامیم) با توجه به اینکه انجام این معاملات در مواردی جرم و مجازات دارد، بنابراین لازم است که با معاملات صوری آشنا شوید. اما در ابتدا باید بدانید منظور از معامله صوری چه نوع معامله ای است.

معامله صوری چیست؟

کلمه صوری از لحاظ لغوی به معنی ساختگی و ظاهری است، بنابراین مفهوم لغوی و عمومی معامله صوری یعنی معامله ظاهری و ساختگی. از لحاظ حسابداری و موارد قانونی اگر در معامله‌ای یکی از طرفین معامله  بدون اطلاع یک فرد دیگر اقدام به ارایه اطلاعات اشتباه از آن فرد یا ارایه صورتحساب ساختگی (صوری) به طرفینی از معامله کند این کار او تقلب محسوب می‌شود و سازمان امور مالیاتی کشور با این افراد برخورد قانونی می‌نماید.

شرح مفهوم دقیق حقوقی معاملات صوری خارج از بحث این مقاله است. فقط به این توضیح بسنده می‌کنیم که این معاملات صرفا با نیت هایی مانند دریافت برخی از تسهیلات بانکی، فرار از دین و اموری مشابه آن منعقد می‌شوند ولی در عمل، معامله ای که دارای یک اثر حقوقی؛ مانند انتقال، تملیک و مواردی از این دست باشد، صورت نمی‌گیرد. به عبارت دیگر یک معامله ساختگی است که در آن، قصد (از شرایط اصلی صحت یک معامله) در هنگام انعقاد قرارداد وجود ندارد و صرفا به صورت ظاهری منعقد می‌شود بنابراین این نوع معامله باطل و بی اثراست.

شرایط صحت یک معامله صوری عبارتند از

- قصد و رضایت دو طرف معامله؛

- اهلیت طرفین؛

- موضوع معین؛

- مشروعیت جهت انجام معامله.

توجه

رکن اساسی در هر معامله، قصد است. به عبارت دیگر قصد واقعی برای انجام هر معامله‌ای، مبنای هر قراردادی است. مثلا فرض کنید فردی در ذهن خود تصمیم می‌گیرد معامله‌ای را منعقد کند؛ قصد به معنی اجرای این تصمیم است. اگر در انجام معامله قصدی به طور صحیح وجود نداشت در واقع قراردادی انجام نشده. حال وقتی یک معامله صوری انجام می‌شود، طرفین معامله یا یکی از آن ها قصد واقعی برای انجام معامله ندارد. یعنی معامله مذکور فقط ظاهری از یک معامله دارد ولی واقعی نیست.

مجازات انجام معامله صوری

اگر یک معامله صوری با اشخاصی که فاقد اعتبار در سامانه امور مالیاتی کشور باشند انجام شود، در این موارد صوری بودن معامله، اثبات می‌شود و طرفین معامله­‌ موظف به پرداخت مالیات‌های معامله از جمله مالیات عملکرد و مالیات بر ارزش افزوده هستند. در ضمن با توجه به میزان فرار مالیاتی آنها مشمول مجازات ماده 274 و 275 می‌باشند.

اگر معامله‌صوری به قصد تقلب و انجام اعمال غیرقانونی نظیر کلاهبرداری و... صورت گیرد، مجازات آن را برای دو طرف قرارداد در نظر می‌گیرند. یعنی کسی که جرم را مرتکب می‌شود و کسی که معامله را انجام داده مشمول مجازات هستند.

مدیرکل دفتر حقوقی و قراردادهای مالیاتی سازمان مالیاتی گفت: انجام هرگونه معامله صوری و ساختگی در قالب شرکت‏ها و موسسات جرم است و برخورد قضایی و قانونی به دنبال دارد.

به گزارش رسانه مالیاتی ایران، برخورد با شرکتهای کاغذی و صوری به شدت در دستور کار سازمان امورمالیاتی قرار گرفت.

شرکتهای کاغذی معمولا در راستای فرار از مالیات ایجاد می‌شوند.

اما شاید بپرسید که منظور از شرکتهای کاغذی چه نوع شرکتهایی است!

شرکت کاغذی

منظور از شرکت‌های کاغذی، شرکت‌هایی هستند که در عمل هیچ دفتر یا شرکتی ندارند و فقط روی کاغذ وجود دارند. با این حال ممکن است دارای حساب بانکی باشند و در سرمایه گذاری غیر فعال مشارکت کنند. ولی در واقع هیچگونه فعالیت اقتصادی واقعی ندارند. در برخی مواقع شرکت‌های کاغذی برای فرار از مالیات یا ناشناس بودن و مواردی نظیر پولشویی استفاده می‌شوند.

انواع معاملات صوری در یک طبقه بندی

برخی اوقات افراد از شرکتها برای انجام معاملات استفاده می‌کنند. اینطور معاملات به دو صورت انجام می‌شود و در واقع انواع معاملات صوری را می‌توانیم به دو گروه زیر تقسیم بندی کنیم:

1- معامله صوری با یک شرکت واقعی

یعنی معامله با شرکتی که واقعا وجود دارد، اما خود معامله ساختگی و صوری است و در واقعیت آن معامله رخ نداده.

2- معاملات با شرکتهای کاغذی

شرکت‌هایی که بصورت صوری ایجاد و اصطلاحاً به آنها شرکتهای کاغذی (شرکتهای حبابی یا مفقودالاثر هم گاهی می‌گویند) گویند، اگر اقدام به انجام معاملات صوری کنند و در آن معاملات به اسناد و مدارک غیر واقعی استناد نمایند مرتکب جرم مالیاتی هستند و طبق قانون به مجازات محکوم می‌شوند.

علت انجام معامله صوری چیست؟

علتهای مختلفی می‌تواند داشته باشد از جمله دریافت وام و تسهیلات بانکی، سند سازی جهت کاهش مالیات و به عبارتی فرار از مالیات و...

گاهی اوقات عدم ارایه یک فاکتور رسمی توسط فروشندگان کالا یا ارایه کنندگان خدمات باعث انجام معامله صوری و استفاده از فاکتورهای صوری برای تکمیل اسناد و مدارک معاملات می‌شود.

اثبات معاملات صوری

برای تشخیص و اثبات وقوع یک معامله صوری، احتمال اینکه با یک قرارداد صوری مواجه باشیم در موارد زیر بسیار زیاد است.

1- اگر طلبکار اقدام به توقیف اموال مدیون کرده باشد، درحالیکه مدیون قبل از توقیف اموال، آن را به فرد دیگری بفروشد. در این صورت ممکن است معامله صوری رخ داده باشد.

2- در قراردادی که در آن ذکر شده است که پرداخت مبلغ به صورت نقدی بوده به احتمال زیاد معامله‌صوری است. زیرا به این شیوه نمی توان هیچ پیگیری مالی برای انتقال وجه انجام داد.

3- زمانی که در قراردادی به چک و یا سفته هایی اشاره می‌شود در حالی که این چک و سفته ها وجود خارجی ندارند، معامله صوری است.

4- اگر قرارداد فوق که در آژانس املاک منعقد شده است دارای خطای تاریخ باشد. در این صورت شماره قرارداد بسیار مهم است. مثلا امکان دارد شماره قرارداد مربوط به سال 1402 باشد، در حالیکه در قرارداد به سال ها یا ماه های قبل اشاره شده باشد. این ناهماهنگی در تاریخ و شماره احتمالا می تواند نشانگر یک قرارداد صوری باشد.

سخن آخر

در این مقاله با مفهوم معاملات صوری و مجازات آن آشنا شدید. امیدواریم که همیشه آینده نگر و سنجیده عمل کنید و هیچگاه برای سوء استفاده و موارد غیر قانونی سراغ انجام چنین معاملاتی نروید. در پایان اگر نظری در مورد این مقاله دارید می‌توانید در قسمت کامنتها با ما در میان بگذارید.

بیشتر بخوانید:

 اظهارنامه مالیاتی