انواع مرخصی و نکات مهم آن

انواع مرخصی -

مطالعات نشان می‌دهد که مرخصی بطور کلی باعث بهبود سلامت، امنیت اقتصادی خانواده‌ها، حفظ کارگران، مشارکت نیروی کار، بهره وری و بهبود روحیه کارگران می‌شود.

بحث مرخصی و قوانین آن یکی از مهم ترین بحث هایی است که کارمندان و کارگران علاقه مند به آشنایی کامل و دقیق آن هستند. در این مقاله قصد داریم در مورد مرخصی، انواع مرخصی و نکات کلیدی آن صحبت کنیم. پس تا پایان با ما همراه باشید.

تعریف مرخصی

منظوراز مرخصی، حقی است که برای ترک کار کارگران و کارمندان در روزهای غیرتعطیل در نظر می گیرند. در واقع بر اساس قانون کار مدت زمان قانونی را (به جز روزهای تعطیل) می توانند ترک کار و معاف از کار شوند.

مرخصی انواع متفاوت مثل مرخصی اجباری، مرخصی سالانه، مرخصی زایمان یا مرخصی والدین، مرخصی استعلاجی، مرخصی تحصیلی، و غیره دارد.

نکته:

 افرادی که روزمزد و یا ساعتی کار می‌کنند مشمول شرایط و قوانین مرخصی نمی‌شوند. همچنین برای افرادی که به صورت فریلنسر (دورکاری) و یا پاره‌وقت کار می‌کنند بحث مرخصی مطرح نمی شود.

انواع مرخصی

در بعضی مواقع افراد نیاز ضروری به مرخصی دارند و با وجود اینکه مرخصی یک حق طبیعی و قانونی برای کارگران است، گاهی کارفرماها به راحتی موافقت نمی‌کنند. در زیر انواع مرخصی و قوانین آن را توضیح می‌دهیم تا بتوانید با آگاهی بیشتر مرخصی خود را درخواست دهید.

- مرخصی استحقاقی؛

- مرخصی‌استعلاجی؛

- مرخصی ازدواج؛

- مرخصی‌زایمان؛

-  مرخصی شیردهی؛

- مرخصی‌فوت اقوام درجه یک؛

- مرخصی بدون حقوق؛

- مرخصی‌حج؛

- مرخصی ساعتی؛

- مرخصی بین التعطیلی؛

- دوران مراقبت؛

- افرادی که با اشعه سر و کار دارند؛

- مرخصی سربازی.

در ادامه در مورد هریک از این مرخصی ها بیشتر توضیح می‌دهیم.

 

انواع مرخصی / مرخصی‌بدون حقوق

در ماده 16 قانون کار در مورد مرخصی تحصیلی یا مرخصی های بدون حقوق بحث می‌شود. (این ماده 16 در مبحث دوم قانون کار یعنی مبحثی که مربوط به تعلیق قراردادکار است، وجود دارد) در این ماده، مرخصی تحصیلی و مرخصی بدون حقوق احتیاج به توافق کارفرما دارد و برای استفاده از این مرخصی ها کارگر و کارفرما باید با هم توافق کنند و بدون رضایت کارفرما، کارگر نمی تواند از این نوع مرخصی استفاده کند.

مدت مرخصی بدون‌ حقوق در قانون کار، حداکثر 2 سال است.

اصولا مرخصی های تحصیلی به مدت دو سال قرارداد را به حالت تعلیق در می آورد و برای دو سال دیگه هم قابل تمدید است . 

توجه

برای مرخصی بدون حقوق کارفرماها باید بیشتر توجه کنند مخصوصا برای حسابداری که لیست بیمه رد می‌کنند با توجه به اینکه وقتی به پرسنلی مرخصی بدون حقوق می‌دهند ممکن است با چالش هایی درگیر شوند از جمله اینکه مثلا پرسنل 1 یا دو ماه را به عنوان مرخصی بدون حقوق می‌گیرد و بعد ممکن است به کار بازنگردند و تکلیف کارفرما در اینجا نامشخص می‌شود.

یا چالش دیگر این است که در کارگاه های زیر 50 نفر که مشمول بازرسی سازمان تامین اجتماعی می‌شوند وقتی بازرس می آید اگر فردی به مدت 1 ماه، 2 یا 3 ماه مرخصی بدون حقوق رفته باشد در موقع محاسبه گردش حسابی که سازمان تامین اجتماعی می‌گیرد، ممکن است کارفرما بدهکار  شود چون سازمان تامین اجتماعی نمی‌تواند تشخیص دهد که این نوع مرخصی بدون حقوق بوده یا استعلاجی و ... . در نتیجه مشکلاتی از این قبیل پیش میاد و نحوه دفاع هم در مراجع رسیدگی تامین اجتماعی راحت نیست.

چالش های دیگری نیز ممکن است برای مرخصی بدون حقوق به وجود بیاید بنابراین در استفاده از مرخصی‌های بدون حقوق که کارفرما باید توافق کند باید توجه کنیم که گرفتار بلاتکلیفی کارفرما یا بدهکاری تامین اجتماعی نشویم.

سقف استفاده از مرخصی بدون حقوق در طول سال، یک ماه است.

موارد استفاده از مرخصی بدون حقوق

مرخصی بدون حقوق کارمندان شامل:

- مرخصی تحصیلی؛

- انجام مسافرت‌های طولانی؛

- امور شخصی؛

- گرفتاری‌ها و مسایل خانوادگی؛

- تغییر کار؛

- گذراندن دوره آزمایشی برای کار جدید.

انواع مرخصی / مرخصی استحقاقی

یکی دیگر از انواع مرخصی، مرخصی استحقاقی است که با دریافت حقوق همراه است. یعنی کارفرما باید در ازای این نوع مرخصی که کارکنان دریافت می‌کنند، حقوق به آن ها بپردازند.

نحوه محاسبه مرخصی استحقاقی

مطابق قانون، کارگران در ماه 2.5 روز مرخصی برای انجام کارهای عادی خود دارند.

2.5 روز در هر ماه مرخصی حق قانونی پرسنل است که در سال برابر با 192 ساعت یا به عبارتی برابر با 26 روز مرخصی می‌شود. به این 26 روز مرخصی در سال مرخصی استحقاقی گوییم که جمعه های هر ماه نیز به این تعداد روز اضافه می‌شود.

در ماده 64 قانون کار مرخصی استحقاقی یا سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب 4 روز جمعه  جمعا 1 ماه است. یعنی برای افرادی که تقریبا هفته ای 44 ساعت کار می کنند 26 روز کاری با احتساب 4 تا جمعه هست و سایر روزهای تعطیل جزء ایام مرخصی سالانه کارگران محسوب نمی شود.

- همچنین برای کار کمتر از یکسال هم مرخصی مزبور به نسبت مدت کار محاسبه می‌شود یعنی اگر فردی 6 ماه کار کند، نصف این مدت را می‌تواند استفاده کند یا اگر 3 ماه کار کند یک چهارم این مدت را می‌تواند استفاده کند. (بر اساس ماده 64 قانون کار).

نکات مهم مرخصی استحقاقی

- روزهای جمعه از جمله روزهای تعطیلی است که برای کارکنان شامل حقوق می‌شود. (ماده 62 قانون کار).

- کارگران علاوه بر تعطیلات رسمی کشور، یک روز دیگر هم تعطیلند و آن 11 اردیبهشت، روز کارگر است که کارفرما نباید در این روز کارگر را به خدمت بگیرد یا وادار به کار کند. ضمن اینکه حقوق و دستمزد و اضافه کار روز تعطیل کارگر باید محاسبه شود. (ماده 63).

- کارگر فقط می‌تواند 9 روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره مرخصی نماید. (ماده 66قانون کار).

- در صورت تنظیم مرخصی کارگران (سه ماه آخر هر سال برای سال بعد با تایید شورای اسلامی کار) در روزهای سال امکان جابجایی مرخصی بین خود کارگران هست. (ماده 69).

- در صورت عدم توافق کارگر و کارفرما در مورد زمان مرخصی، اداره کار و امور اجتماعی در این مورد نظر قطعی را می‌دهند. (ماده 69).

- در صورت بازنشستگی، ازکارافتادگی کارگر، تعطیلی کارگاه و یا فوت کارگر، مطالبات بابت مرخصی فرد به خود کارگر یا ورثه وی پرداخت می‌شود. (ماده 71).

- در صورتی که کارگر استعفا یا ترک کارکند، مطالباتی بابت مرخصی‌های باقیمانده به وی تعلق نمی‌گیرد.

- این که هر کارمند چه مدت زمانی و به چه نحو می‌تواند از مرخصی استحقاقی استفاده کند با نظر کارگر و کارفرما با توافق نامه کتبی تعیین می‌شود.

- کارگران کارمزد برای روزهای جمعه، تعطیلات رسمی و مرخصی، استحقاق دریافت مزد بر اساس میانگین کارمزد در روزهای کارکرد آخرین ماه را دارند. (ماده 34).

- بر اساس عرف کارگاه و میزان ساعت کار پرسنل در روز پنجشنبه، وضعیت مرخصی روزهای پنجشنبه تعیین می‌شود.

مرخصی های استحقاقی در مشاغل سخت و زیان آور

در ماده 65 قانون کار مرخصی سالانه کارگرانی (مرخصی استحقاقی) که به کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند، پنج هفته است که تقریبا 35 روز می‌شود. یا به جای 35 روز می‌توان گفت 31 روز کاری با احتساب 4 تا جمعه است.

تفاوتی که با مرخصی استحقاقی ماده 64 دارد به این صورت است که حتی الامکان این 5 هفته باید در دو نوبت و در پایان هر شش ماه استفاده شود.

نکته: در مشاغل سخت و زیان آور میزان مرخصی استحقاقی افزایش می‌یابد و به 5 هفته در سال (تقریباً 3 روز در ماه) می‌رسد.

مرخصی کارگران فصلی

طبق ماده 68 قانون کار میزان مرخصی استحقاقی کارگران فصلی بر حسب ماه‌هایی هست که کارگر کار می‌کند. یعنی کارگرانی که فصلی از سال را به کار مشغولند (مانند کشاورزان که فصلی از سال را کار می‌کنند و ... ). بر اساس ماده 68 قانون کار بر حسب مدت کارکردشان مرخصی استحقاقی به آنها تعلق می‌گیرد.

مرخصی ساعتی

مرخصی ساعتی، قسمتی از مرخصی استحقاقی است که از مقدار مرخصی های استحقاقی فرد کسر می‌شود.

اگر کارگری کمتر از یک روز کار کند می‌تواند از مرخصی‌ساعتی استفاده کند.

طبق ماده 70 قانون کار، مرخصی کمتر از یک روز کار جزء مرخصی استحقاقی منظور می‌‌شود.

*در صورتیکه جمع مرخصی‌های ساعتی به 8 ساعت برسد، یک روز مرخصی استحقاقی محسوب می‌شود.

در برخی از سازمان ها مرخصی‌ساعتی 2 ساعت، 5 ساعت و یا حتی 6 ساعت در روز مجاز است.

تـوجــه

گاهی اوقات افرادی که از شنبه تا چهارشنبه 8 ساعت کار می‌کنند و 4 ساعت هم پنجشنبه کار می‌کنند اگر 4 ساعت پنجشنبه را مرخصی بگیرند، کارفرما گاهی ممکن است یک روز کاری از مرخصی فرد کم کند در صورتیکه باید همان 4 ساعت را از مرخصی فرد کم کند. در واقع با توجه به ماده 70 قانون کار، مرخصی ساعتی رسمیت داده شده و باید به نسبت همان ساعاتی که مرخصی می رود کم شود. پس حتی اگر کارگر در یک روز کاری مثلا از 6 ساعت مرخصی بخواهد استفاده کند، کارفرما باید همان 6 ساعت را کسر کند.   

نکته:

اگر مقدار مرخصی ساعتی بیشتر از کل مرخصی استحقاقی قانون کار در طول ماه شود در حقیقت حکم مرخصی بدون حقوق و کسر از کار را دارد.

انواع مرخصی / مرخصی حج واجب           

یکی از انواع مرخصی هایی است که نیاز به توافق کارفرما و کارگر ندارد و هر کارگری حق دارد برای ادای فریضه حج واجب در تمام مدت کار خود فقط برای یک نوبت، 1 ماه به عنوان مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق استفاده کند. یعنی یکی از مواردی است که کارگر می‌تواند بدون توافق کارفرما از این حق مرخصی استفاده کند.

کارگر می‌تواند از 30 روز مرخصی تحت عنوان مرخصی استحقاقی (به شرطی که 30 روز مرخصی ذخیره داشته باشد) بهره‌مند شود و اگر مرخصی طلب نداشته باشد می‌تواند از مرخصی بدون حقوق کارمندان حج استفاده کند.

انواع مرخصی / مرخصی بین التعطیلی

مرخصی بین تعطیلی یکی دیگر از انواع مرخصی‌ است که در سال‌های اخیر بیشتر از گذشته ها در میان کارمندان و کارگران رواج پیدا کرد. این نوع مرخصی جزء مرخصی استحقاقی آنها محسوب خواهد شد.

در واقع اگر فرد در روزهایی که به خاطر بین التعطیلی، تعطیل رسمی تلقی می‌شود، روز قبل و یا بعد از آن را مرخصی بگیرد روزهای بین التعطیلی نیز به عنوان مرخصی استحقاقی محاسبه می‌شود؛ که اصطلاحا در قانون به این مرخصی ها مرخصی بین التعطیلی گویند.

انواع مرخصی / مرخصی استعلاجی

یکی دیگر از انواع مرخصی ها، مرخصی استعلاجی است که حتما باید سازمان تامین اجتماعی آن را تایید کند. مدت زمان این مرخصی (اعم از کوتاه مدت یا بلند مدت) توسط پزشک معالج و معتمد تامین اجتماعی تایید می‌شود تا این زمان جزء سوابق و بازنشستگی فرد محسوب شود، همچنین پرداخت غرامت و دستمزد به آن تعلق گیرد (طبق ماده 74 قانون کار و ماده 59 قانون تامین اجتماعی).

در قانون کار سقفی برای مرخصی استعلاجی در نظر نگرفتند (با توجه به نا مشخص بودن نوع بیماری و مدت زمانی که برای درمان نیاز دارد) بنابراین تا زمانی که شورای پزشکی تامین اجتماعی شرایط را تایید کنند مرخصی می‌تواند ادامه داشته باشد.

نکات مهم مرخصی استعلاجی

- اگر پزشکان تامین اجتماعی تایید کنند و مرخصی به یک سال برسد (بیماری صعب الاعلاج باشد)، قانون مرخصی استعلاجی کارگر را بازنشسته می‌کند.

- سقف مرخصی استعلاجی کارمندان دولت حداکثر 4 ماه در سال است ولی در مورد بیماری‌های صعب‌الاعلاج با تشخیص وزارت بهداشت محدودیت زمانی ندارد.

- طبق قانون، اگرمرخصی استعلاجی در طول سال کمتر از 15 روز باشد تایید پزشک معالج برای آن کافی است. ولی اگر مدت استراحت از 15 روز فراتر برود در این صورت برای مرخصی استعلاجی از 15 تا 60 روز باید مورد تایید پزشک معتمد سازمان قرار بگیرد. برای مدت‌ مرخصی بیشتر از 60 روز نیز باید مرخصی استعلاجی به تایید شورای پزشکی سازمان تامین اجتماعی برسد.

- توجه کنید که بر اساس قانون مرخصی استعلاجی، این نوع مرخصی یکی از موارد تعلیق قرارداد کار به حساب می آید. بنابراین اگر کارگری از این نوع مرخصی استفاده کند قرارداد کار سر جای خود باقی می‌ماند و بعد از اتمام مرخصی می‌تواند به کار سابق بازگردد.

شرط استفاده از مرخصی استعلاجی

بر اساس ماده 74 قانون کار، مدت زمان مرخصی استعلاجی، با تایید سازمان تامین اجتماعی، جزء سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب می‌شود.

بر اساس بند 7 ماده 2 قانون تامین اجتماعی، در مواردی که کارگر دچار بیماری شود که نیاز به انجام خدمات درمانی دارد یا موجب عدم توانایی موقت اشتغال به کار ‌شود، در این صورت مرخصی استعلاجی شامل حال او می‌شود و می‌تواند از این نوع مرخصی استفاده کند.

انواع مرخصی / مرخصی زایمان (ایام بارداری)

مرخصی زایمان یکی از انواع مرخصی است که به طور ویژه برای مادران شاغل در نظر گرفته شده است. این مرخصی در ماده 67 قانون تامین اجتماعی بیان می‌شود. خانم های باردار می‌توانند از 9 ماه مرخصی زایمان استفاده کنند. مرخصی زایمان به عنوان سابقه کاری فرد محسوب می‌شود و در این مدت مرخصی؛ عیدی، سنوات و حقوق به فرد تعلق می‌گیرد.

از سال 1392 به بعد طول مدت مرخصی زایمان برای زنان شاغل 9 ماه تمام تعیین شد و در سال 1401 نیز تمام ارگان ها موظف شدند تا با این مدت زمان مرخصی زایمان بانوان موافقت کنند.

همسران زنان شاغل نیز از دو هفته مرخصی اجباری علاوه بر مرخصی‌های استحقاقی از بدو تولد نوزاد برخوردار هستند.

 

چه افرادی امکان استفاده از مرخصی‌زایمان را دارند؟

تمام مادران شاغل که یک سال قبل از زایمان خود حداقل 60 روز سابقه پرداخت بیمه داشته باشند، می‌توانند از مرخصی زایمان استفاده کنند.

دقت کنید که برای محاسبه حقوق مرخصی زایمان، دو سوم ( 2/3 ) از آخرین حقوق دریافت‌شده توسط فرد باردار که تحت پوشش بیمه قرار دارد، مدنظر قرار می‌گیرد.

مدارک لازم برای استفاده از مرخصی زایمان و دریافت حقوق

گواهی‌نامه پزشک، کد بیمه تامین اجتماعی، شناسنامه کودک، کپی تمام صفحات شناسنامه‌های پدر و مادر، همچنین ‌خلاصه پرونده‌ی ترخیص از بیمارستان از مدارک لازم برای اخذ مرخصی زایمان هستند.

دو نـکتـه در مورد مرخصی زایمان

1- مرخصی زایمان می‌تواند قبل از به دنیا آوردن فرزند آغاز شود. در واقع مادران با دریافت گواهی پزشک متخصص امکان استفاده شش ماه مرخصی قبل از زایمان را دارند، ولی حتما باید حداقل 3 ماه از این مرخصی بعد از زایمان استفاده شود. پس از تولد نوزاد، با در دست داشتن مدارک مورد نیاز، اقدام به دریافت مرخصی زایمان کنند.

2- بانوان شاغل که در مرخصی زایمان دوقلو یا بیشتر به سر می‌برند همچنین سن فرزندان آنها کمتر از یکسال است این گروه از مرخصی 12 ماه با پرداخت کلیه حقوق و مزایای مرتبط بهره‌ مند می شوند.

بخشنامه مرتبط با مرخصی زایمان

انواع مرخصی /مرخصی شیردهی

طبق ماده 78 قانون کار مادران شیرده می‌توانند از این نوع مرخصی استفاده کنند، به این صورت که پس از هر 3 ساعت کار، نیم ساعت مرخصی بابت شیردهی به فرزند خود می‌گیرند. این مرخصی تا پایان دو سالگی نوزاد ادامه دارد و جزء ساعات کاری به حساب می‌آید.

مادرانی که صاحب بچه دو قلو یا چند قلو هستند در روز به مدت دو ساعت از مرخصی ساعتی شیردهی می‌توانند استفاده کنند.

 

مرخصی ازدواج و مرخصی فوت

 

بر اساس ماده 73 قانون کار، تمام کارگران در صورت ازدواج دایم و یا فوت اقوام درجه یک مانند همسر، والدین (پدر و مادر) و فرزندان می‌توانند از 3 روز مرخصی با حقوق به عنوان مرخصی ازدواج یا مرخصی فوت اقوام درجه یک برخوردار شوند.

استفاده از مرخصی ازدواج و مرخصی فوت بستگان درجه یک به هیچ وجه به عنوان مرخصی استحقاقی محاسبه نمی‌شود و جدای از 26 روز مرخصی استحقاقی است.

مرخصی دوران مراقبت

مرخصی‌دوران مراقبت، مرخصی است که اگر یک فرد فرزند خوانده بیاورد یا به سرپرستی قبول کند طبق بخشنامه‌ای که در تاریخ 95/1 توسط سازمان تامین اجتماعی صادر شد، مانند مرخصی زایمان 84 روز است و به افرادی تعلق می‌گیرد که فرزند خوانده آوردند یا رحم اجاره‌ای داشتند (چه فردی که اجاره می‌دهد و چه فردی که اجاره می‌گیرد).

مرخصی در مناطق ویژه اقتصادی و آزاد تجاری

با توجه به ماده 24 قانون مذکور، مرخصی سالانه کارگران با احتساب روزهای جمعه جمعا 20 روز است مثل کیش، عسلویه، بندر عباس، خرمشهر و غیره.

ماده 24 ـ مرخصی استحقاقی سالانه کارگران با احتساب روزهای جمعه جمعاً بیست روز است، سایر روزهای تعطیل جزء ایام مرخصی محسوب نخواهد شد. برای کار کمتر از یکسال؛ مرخصی مزبور، نسبت به کار انجام یافته، محاسبه می‌‌شود.

مرخصی افرادی که با اشعه کار می کنند

با توجه به ماده 20 قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب سال 68 مرخصی سالانه این گروه تا یکماه در سال است و باید در طول سال از این مرخصی به صورت اجباری استفاده کنند یعنی دیگر بازخرید مرخصی ندارند.

مرخصی مربوط به سربازی

تعلق گرفتن مرخصی به سربازان معمولا به فرمانده پادگان بستگی دارد و هیچ قانون خاصی برای مرخصی سربازان وجود ندارد. اما به طور کلی مرخصی‌ هایی که به سربازان در دوره آموزشی می‌دهند عبارتند از:

- مرخصی ابتدای دوره جهت آمادگی و تهیه لباس که 2 تا 6 روز است؛

- مرخصی میان ‌دوره در آخر ماه اول آموزشی (3 تا 7 روز)؛

- مرخصی‌پایان دوره که 1 تا 10 روز است و با توجه به زمان برگزاری مراسم تحلیف می‌باشد؛

- مرخصی در تعطیلات رسمی؛

- مرخصی ساعتی از هفته دوم آموزشی (از ساعت 16 تا 6 صبح روز بعد).

روش محاسبه انواع مرخصی

در بحث حقوق و دستمزد یکی از مواردی که بسیار مهم است محاسبه مرخصی می‌باشد. فرمول محاسبه مرخصی های مختلف در قانون کار با هم فرق دارد. در واقع یک فرمول واحد که بتواند انواع مرخصی را محاسبه نماید وجود ندارد.

در جدول زیر خلاصه ای از انواع مرخصی و ماده قانونی مربوط به آن را آوردیم.

خلاصه انواع مرخصی های مهم

نوع مرخصی	مدت مرخصی	ماده قانون کار
مرخصی استحقاقی	26 روز کاری (با احتساب 4 جمعه 30 روزه )	ماده 64
مرخصی‌استحقاقی	برای کارگاه کمتر از10 نفر 21 روز	آیین نامه 1910
مرخصی استحقاقی	برای کارهای سخت و زیان آور 5 هفته	ماده 65
مرخصی‌استحقاقی	برای کارگران فصلی بر حسب ماه های کارکرد	ماده 68
مرخصی ازدواج	3  روز	ماده 73
مرخصی فوت (همسر، فرزندان و والدین)	3  روز	ماده 73
مرخصی زایمان	9 ماه	ماده 76
مرخصی شیر دهی	هر 3 ساعت نیم ساعت ( تا 24 ماهگی کودک)	ماده 78
مرخصی بدون حقوق	حداکثر یک ماه در یکسال	ماده 72
مرخصی حج	در مدت کار یک ماه	ماده 67
مرخصی استعلاجی	سقف ندارد	بند 7 ماده 2 قانون تامین اجتماعی

سوالات متداول

1- چرا بحث مرخصی و قوانین آن شامل فریلنسرها یا افراد شاغل پاره وقت نمی‌شود؟

چون این افراد بر اساس وزارت قانون کار معمولا قراردادی ندارند و زمان کاری آن ها تعریف مشخصی ندارد.‌

2- در صورت عدم استفاده از مرخصی، مبلغ آن چه می‌شود؟

مبلغ آن در حقوق فرد محاسبه می‌شود و باید آن مبلغ به فرد پرداخت شود.‌

3- چرا استفاده از مرخصی بدون حقوق باید با توافق کارفرما باشد؟

به دلیل اینکه نظر قانونگذار در مورد قرارداد کارگرانی که مطابق ماده 16 قانون کار از مرخصی تحصیلی یا دیگر مرخصی‌های بدون حقوق استفاده می‌کنند، این است که قرارداد کار به حالت تعلیق درآید و بعد از آن کارگر به کار سابق باز گردد.

4- اگر کارگر از تمام میزان مرخصی استحقاقی استفاده نکند و بخواهد مدتی از آن را ذخیره تا در سال بعد استفاده کند، چه مدت از آن را می‌تواند ذخیره کند؟

بر اساس ماده 66 قانون کار، کارگر نمی‌تواند بیش از 9 روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کند. بنابراین، حتی اگر فرد اصلاً از مرخصی استحقاقی خود استفاده نکند، بیشتر از نه روز مرخصی استحقاقی کارگران ذخیره نمی شود.

5- کمک هزینه بارداری به چه افرادی تعلق می‌گیرد؟

کمک هزینه بارداری همان حقوق و دستمزد است که در دوران مرخصی زایمان به مادران شاغل پرداخت می‌شود. بسیاری از زنان شاغل، که باردار می شوند، سرپرست خانوارند و به این مبلغ احتیاج دارند. ولی در صورت استفاده از مرخصی استعلاجی قبل از زایمان، حقوقی به خانم‌های باردار تعلق نمی‌گیرد.

 6- مرخصی زایمان شامل آقایان هم می‌شود!؟

شاید برای شما جالب باشد که مرخصی زایمان به مردان هم تعلق می‌گیرد البته به مردانی که همسران شاغل آن‌ها از مرخصی زایمانشان استفاده کنند. مدت زمان این مرخصی برای مردان 3 روز است و اگر همسران آن‌ها خانه‌دار باشند یا از مرخصی زایمان استفاده نکنند، این پدران نیز نمی‌توانند از مرخصی برخوردار شوند.

7- تکلیف مرخصی های استفاده نشده چیست؟

کارگر نمی‌تواند بیش از 9 روز از مرخصی سالیانه خود را ذخیره کند. (براساس ماده 66 قانون کار) و اگر شخصی در طول سال از مرخصی خود استفاده نکند، می‌تواند کل مبلغ مربوط به انواع مرخصی استفاده نشده را از محل کاردریافت نماید. اما اگر بخواهد می‌تواند 9 روز مرخصی را ذخیره کند و مابقی آن باید در پایان سال به کارگر پرداخت شود. براساس قانون مدیریت خدمات کشوری تمامی کارکنان دولتی مجاز به ذخیره مرخصی خود تا سقف 15 روز هستند.

8- در چه صورت قانون مرخصی استعلاجی کارگر را بازنشسته می‌کند؟

اگر پزشکان تامین اجتماعی تایید کنند و مرخصی به یک سال برسد و بیماری صعب الاعلاج باشد، قانون مرخصی استعلاجی کارگر را بازنشسته می‌کند.

9- در مشاغل سخت و زیان آور میزان مرخصی استحقاقی چقدر است؟

در این مشاغل میزان مرخصی استحقاقی افزایش می‌یابد و به 5 هفته در سال یا تقریباً 3 روز در ماه می‌رسد.

10- وضعیت مرخصی های باقی مانده فرد شاغل در صورتیکه فوت کند به چه صورت است؟

اگر فرد شاغل فوت کند، تعداد مرخصی های او محاسبه و به ورثه آن داده می‌شود. البته این در صورتی است که فرد روز ذخیره داشته باشد در غیر این صورت مبلغی برای این مسیله به ورثه داده نمی‌شود.

11- برای چه مواردی مرخصی بدون حقوق استفاده می شود؟

مرخصی بدون حقوق کارمندان شامل:

مرخصی تحصیلی، انجام مسافرت های طولانی، امور شخصی، گرفتاری‌ها و مسایل خانوادگی، تغییر کار و گذراندن دوره آزمایشی برای کار جدید است. البته مرخصی بدون حقوق باید با موافقت کتبی کارفرما همراه باشد.

12- در مورد مرخصی زندانیان (بخشنامه 1401) توضیح دهید.

هرسال در مناسبت‌هایی خاص مانند اعیاد شعبانیه، 22 بهمن و … . به زندانی هایی که واجد شرایط دریافت مرخصی‌ هستند، مرخصی داده می‌شود . مدت زمان مرخصی برای زندانیان واجد شرایط 3 روز در ماه و 36 روز در سال است. موارد استثنایی از جمله بیماری حاد همسر و بستگان درجه اول از طبقه اول، ازدواج فرزندان و برخی دیگر از موارد مقرر در قانون، نیز تعداد روزهای مرخصی را با تایید دادستان افزایش می‌دهد.

عوامل موثر در اخذ مرخصی زندانیان، عبارتند از حسن رفتار زندانی و رضایت مسیولان زندان از او، تامین سپرده مناسب و مورد تایید مقام قضایی، همچنین نمره ای که به هر زندانی اختصصاص می‌دهند در این امر موثر است.

سخن آخر

در این مقاله سعی کردیم تمام انواع مرخصی ها را به همراه شرایط، مدت زمان و محاسبه آن توضیح دهیم. گفتیم برخی از مرخصی ها نیاز به توافق کارگر و کارفرما با هم دارد و برخی دیگر طبق قانون نیاز به موافقت کارفرما ندارد اما به هر حال برای اینکه یک محیط کاری موفق و سالم داشته باشید نیاز به ارتباط بر اساس احترام دو طرفه است. در پایان اگر نظری در مورد این مبحث دارید خرسند خواهیم شد که آن را با ما در میان بگذارید.

بیشتر بخوانید:

تعطیل کاری و نحوه محاسبه آن