حسابداری دولتی؛ اصطلاحات مهم، اهداف اصلی و فایل های آموزشی

حسابداری دولتی یکی از انواع حسابداری است که در این مقاله به آن می پردازیم. سازمان های دولتی و بخش عمومی برای ثبت و گزارش رویدادهای مالی خود نیاز به یک نوع سیستم حسابداری دارند که حسابداری دولتی مخصوص آن هاست. قبل از توضیح در مورد این نوع حسابداری بهتر است با انواع حسابداری آشنا شوید

انواع حسابداری

حسابداری به بخش های مختلفی تقسیم بندی می شود . که شامل انواع زیر است:

1. حسابداری بازرگانی
2. حسابداری مدیریت
3. حسابداری بودجه
4. حسابداری مالیاتی
5. حسابداری صنعتی
6. حسابداری دولتی
7. سیستم حسابرسی

تعاریفی از حسابداری‌ دولتی

 

1. به حسابداری که اطلاعات مالی در خصوص یک موسسه دولتی را جمع آوری و آنرا تجزیه تحلیل می کند و گزارش از آن ارایه میدهد، گفته می شود.
2. به فرایند جمع‌آوری، ثبت و طبقه‌بندی، تلخیص، تفسیر و گزارش رویدادهای بودجه‌ای و مالی دستگاه‌های اجرایی زیرمجموعه دولت، اطلاق می‌شود، که این داده‌ها در راستای برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در خصوص نحوه کنترل بودجه، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
3. نظامی است که اطلاعات مالی مربوط به فعالیت‌های وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی را به منظور تصمیم‌گیری صحیح مالی و کنترل برنامه‌های مصوب بودجه سالانه و منابع مالی مورد استفاده دولت، جمع‌آوری، طبقه‌بندی، تلخیص و گزارش می‌نماید.
4. در حسابداری دولتی مراحل حسابداری برای کنترل برنامه مصوب سالانه و نیز جلوگیری از تداخل منابع مالی مورد استفاده، به کار گرفته می‌شود.

منظور از بودجه  در بند 3 تعریف حسابداری دولتی

بودجه مبنای اصلی ثبت حسابداری دولتی است. به برنامه مالی دولت بودجه گویند که برای یکسال مالی تهیه می شود. شامل پیش بینی درآمدها و برآورد هزینه های دولت است.

سایر اصطلاحات مهم در حسابداری دولتی:

اعتبار:

مبالغی که برای مصرف معین جهت نیل به اهداف و اجرای برنامه ها به تصویب دولت می رسد

تخصیص اعتبار:

مجوز استفاده از مبلغ مشخصی از اعتبار مصوب جهت اهداف و برنامه های دولت ، از محل تخصیص اعتبار است.

درآمد عمومی:

شامل درآمدهای وزارت خانه ها، سازمان های دولتی،مالیات، سود سهام شرکت های دولتی و..

درآمد اختصاصی:

شامل درآمدهایی است که طبق قانون برای مصارف خاصی در بودجه کل کشور منظور می شود

هزینه های جاری:

نام دیگر آن اعتبارات جاری نیز هست. یعنی اعتباری که برای هزینه های جاری دولت و سطح فعالیت های اقتصادی آن پیش بینی می شود.

هزینه های عمرانی:

هزینه های عمرانی یا به عبارتی اعتبارات طرح های تملک دارایی های سرمایه ای، اعتبار مجموعه خدمات و عملیات معینی است که بر اساس مطالعات توجیهی و فنی توسط دولت و دستگاه اجرایی تعیین می شود.

اهداف اصلی سیستم حسابداری دولتی

• گزارش و ارایه اطلاعات در جهت تصمیم گیری درست برای رفاه حال مردم

• اندازه گیری جریان منابع مالی

• تمرکز اصلی و بیشتر در بخش دولتی

• به رسمیت شناختن درآمد

• کنترل فعالیت‌ کارمندان دولت در امور مالی

تاریخچه 

ایده ی کنترل عمومی بر هزینه ها و درآمدهای دولت بیشتر از اواخر قرن 19 میلادی به وجود آمد. در آن زمان بعضی از دولت های اروپایی هزینه های سالانه  و درآمدهای خود را پیش بینی کردند و به تصویب نمایندگان مجلس رساندند.

در کشور ایران نیز از زمان تصویب اولین قانون بودجه در سال 1285 شمسی بحث کنترل مالی فعالیت های دولت اهمیت بیشتری پیدا کرد. مجموعه این اقدامات باعث تکامل سیستم حسابداری دولتی شد.

اصول حسابداری دولتی

حسابداری دولتی شامل 5 اصل زیر است:

• نظارت بر بودجه یا به عبارتی رعایت حساب های بودجه ای

• رعایت تقدم قوانین و مقررات مالی کشور بر اصول حسابداری

• استفاده از حساب های مستقل

• تقدم تامین اعتبار به ایجاد تعهد: یعنی قبل از ایجاد هرگونه تعهد خرید کالا یا خدمات باید اعتبار لازم در بودجه پیش بینی شود. در غیر این صورت مسیولین اجازه تعهد ندارند.

• تقدم روش تعهدی به روش نقدی

 روش تعهدی:

حسابداری تعهدی در برابر حسابداری نقدی قرار دارد و تفاوت این دو در زمان ثبت رویدادهای مالی است. در روش تعهدی، درآمدها زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می شوند که تحقق می یابند یا حاصل می شوند. در مبنای تعهدی زمان تحصیل یا تحقق درآمد وقتی است که درآمد به صورت قطعی مشخص می شود یا بر اثر ادامه خدمات حاصل می شود.

روش  نقدی:

در حسابداری نقدی مبنای ثبت یک رویداد مالی دریافت و پرداخت وجه است و تا وقتی که پولی از حساب سازمان کسر یا به حساب آن وارد نشود عملیات حسابداری شناسایی و ثبت نمیشود.

چه کسانی از حسابداری دولتی استفاده می کنند؟

استفاده کنندگان این نوع از حسابداری به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود:

• استفاده کنندگان درون سازمانی (داخل سازمان):

یعنی به طور مستقیم در فعالیت های سازمان دولتی شرکت دارند مانند مسیولین برنامه ریز، وزیر یا مدیر موسسه دولتی، مدیران سطوح میانی و بازرسان یا حسابرسان داخلی

• بیرون سازمانی (خارج سازمان):

افراد یا سازمان هایی هستند که به طور مستقیم در فعالیت های وزارتخانه یا سازمان دولتی شرکت ندارند اما به صورت قانونی حق دارند از اطلاعات و گزارش های استخراج شده از سیستم حسابداری سازمان های مذکور استفاده کنند. استفاده کنندگان خارج  سازمان مانند هییت دولت ، مجلس نمایندگان، حسابرسان مستقل و مردم.

پیرو درخواست های مکرر شما عزیزان درمورد آشنایی با حسابداری‌دولتی، برای شما چندین فایل آموزش قرار داده شده است.

فایل های آموزشی

حسابداری دولتی

حسابداری دولتی پیشرفته - فایل ضمیمه

حسابداری دولتی پیشرفته

حسابداری و حسابرسی دولتی - فایل ضمیمه

حسابداری و حسابرسی دولتی
مدرس: احمد پیفه- بر اساس کتاب دکتر جعفر باباجانی

حسابداری دولتی 1 و 2 - فایل ضمیمه

حسابداری دولتی 1 و 2
کتاب کار درسی

حسابداری دولتی 2 - فایل ضمیمه

حسابداری دولتی 2
گردآورنده :منضور نوری استاد: حیدر فرزانه

در پایان

در بخش مقالات حسابداری می توانید مقاله حسابداری صنعتی را نیز مطالعه بفرمایید.