شرکت‌ های حمل و نقل و حسابداری آن ها - آپدیت 1403

شرکت های حمل و نقل به عنوان یکی از ارکان اصلی تجارت و اقتصاد، نقش مهمی در جا به جایی کالا و خدمات ایفا می‌کنند. با توجه به پیچیدگی‌های مالی و عملیاتی این صنعت، حسابداری در شرکتهای حمل و نقل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این مقاله به بررسی اصول و روش‌های حسابداری متناسب با این صنعت، چالش های مالی و انواع هزینه‌ها می‌پردازد. درک صحیح این مفاهیم می‌تواند به افزایش شفافیت و کارایی مالی در شرکت‌های حمل و نقل کمک کند. به عبارت دیگر در این مقاله شما با فرآیند حسابداری شرکت‌ های حمل و نقل به طور کامل آشنا می‌شوید.

اصول و روش ‌های حسابداری شرکت های حمل و نقل

روش‌های حسابداری در صنعت حمل و نقل به دلیل ماهیت خاص فعالیت‌های این حوزه، نیازمند رویکردهای ویژه‌ای است. این صنعت شامل فعالیت‌های مختلفی از قبیل حمل کالا، مسافر، لجستیک و انبارداری است که هر کدام نیازمند سیستم‌های حسابداری دقیق و متناسب با خود هستند.

برخی از اصول و روش‌های حسابداری متناسب با این صنعت به شرح زیر است:

1.  شناسایی درآمد و هزینه ‌ها

در شرکت‌های حمل و نقل، شناسایی درآمد و هزینه‌ها باید بر اساس استانداردهای حسابداری مانند "استاندارد حسابداری شماره 9 (درآمد عملیاتی)" انجام شود. درآمد معمولاً در زمان تحویل کالا یا خدمات به مشتری شناسایی می‌شود. هزینه‌ها نیز باید به‌طور دقیق به دوره‌های مالی مربوطه تخصیص داده شوند، از جمله هزینه‌های سوخت، استهلاک وسایل نقلیه، دستمزد رانندگان و هزینه‌های تعمیر و نگهداری.

2. حسابداری دارایی‌های ثابت

وسایل نقلیه و تجهیزات حمل و نقل از جمله دارایی‌های ثابت مهم در این صنعت هستند. حسابداری این دارایی‌ها شامل ثبت خرید، محاسبه استهلاک و رسیدگی به هزینه‌های تعمیر و نگهداری است. روش‌های استهلاک مانند روش خط مستقیم یا نزولی باید با توجه به سیاست‌های شرکت و استانداردهای حسابداری انتخاب شوند.

---

---

3. حسابداری هزینه‌های عملیاتی

هزینه ‌های عملیاتی در صنعت حمل و نقل شامل هزینه‌های سوخت، عوارض جاده‌ای، بیمه، حقوق و دستمزد پرسنل و هزینه‌های لجستیک است. این هزینه‌ها باید به‌درستی طبقه‌بندی و در دفاتر مالی ثبت شوند تا امکان تحلیل و کنترل هزینه‌ها فراهم شود.

4. حسابداری موجودی کالا

در شرکت‌هایی که به حمل کالا مشغول هستند، موجودی کالا ممکن است به صورت موقت در انبارها یا وسایل نقلیه نگهداری شود. حسابداری موجودی کالا باید بر اساس روش‌های پذیرفته‌شده مانند روش FIFO (اولین صادره از اولین وارده) یا میانگین موزون انجام شود تا ارزش موجودی به‌درستی محاسبه شود.

5. گزارشات مالی و تحلیل عملکرد

تهیه گزارش‌های مالی دقیق مانند ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد برای تحلیل عملکرد مالی شرکت ضروری است. این گزارش‌ها به مدیریت کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری‌های بهتری در زمینه‌های مختلف مانند سرمایه‌ گذاری، کاهش هزینه‌ها و بهبود سودآوری اتخاذ کند.

با رعایت این اصول و روش‌ها، شرکت ‌های حمل و نقل می‌توانند سیستم‌های حسابداری خود را به‌نحوی طراحی کنند که نه تنها با استانداردهای حسابداری هماهنگ باشد، بلکه به بهبود شفافیت مالی و تصمیم‌گیری‌های استراتژیک کمک کند.

★ اصطلاحات مهم در حسابداری حمل و نقل

در حسابداری شرکتهای حمل و نقل اصطلاحاتی وجود دارد که عدم آشنایی با آنها ممکن است باعث نامفهومی موضوع برای شما شود. برخی از این اصطلاحات مهم به شرح زیر است:

✓ پیش کرایه

دریافت وجه حمل بار از فروشنده بار طبق توافق خریدار و فروشنده را پیش کرایه گوییم.

✓ پس کرایه

پس کرایه دریافت وجه بار طبق توافق طرفین از خریدار بار است.

درصدی از کل کرایه حمل که بر اساس نوع بار محاسبه و جهت بیمه بار به یکی از دفاتر بیمه پرداخت می‌شود.

✓ حق کمیسیون

مبلغی که شرکت حمل و نقل از رانندگان تحت عنوان کمسیون دریافت می‌کنند، به این مبلغ حق کمیسیون می‌گویند.

✓ راهنامه بین المللی

این اصطلاح را به سندی گویند که بر طبق آن سند، شرکت حمل و نقل بیمه می‌شود.

✓ کاپوتاژ

 حمل کالا از بندر  یک کشور به بندر کشور دیگر و از یک گمرک به گمرک دیگر را کاپوتاژ ‌گویند.

✓ کارنه تیر (TIR carnet)

یکی از اسناد مهم و پر کاربرد در حسابداری حمل و نقل کارنه تیر است. یک سند گمرکی است برای ترانزیت بین المللی کالایی که از راه زمینی به سمت مقصد می‌رود و در مبدا صادر می‌شود. با وجود این سند هنگامی که کالا‌ها از کشور‌های بین راه مقصد عبور می‌کنند، دیگر نیازی به انجام تشریفات گمرکی مربوط به ترانزیت ندارند.

✓ بارنامه الکترونیک      

در دنیای امروز بارنامه‌های الکترونیک جایگزین بارنامه‌های کاغذی شده‌اند. این نوع بارنامه‌ها در واقع یک سند الکترونیک است که توسط شرکت حمل و نقل صادر و اطلاعاتی از قبیل نام فرستنده و گیرنده، مبدا، مقصد و اطلاعات مرتبط با بار در آن ذکر می‌شود.

✓ اظهارنامه کالا

اظهارنامه‌ی کالا که توسط شرکت حمل و نقل تعیین می‌شود، برگه ای است که در آن اشخاص ذینفع روش گمرکی که با آن کالای خود را ارسال می‌کنند، در داخل این اظهارنامه می‌آورند و مشخصاتی که گمرک برای اجرای این روش به آن‌ها نیاز دارد را نیز در این اظهار‌نامه ذکر می‌کنند.

✓ حق پایانه

حق پایانه که داخل بارنامه ثبت می‌شود، مجموعی از عوارض جاده ای و حق سازمان است که از کرایه پایه محاسبه می شود. به عبارت دیگر به هزینه‌هایی اشاره دارد که شرکت‌ حمل و نقل برای استفاده از امکانات و خدمات پایانه‌ها (مانند بندرها، ایستگاه‌ها یا ترمینالها) پرداخت می‌کنند. این هزینه معمولا شامل خدمات مربوط به بارگیری، تخلیه و نگهداری کالاها در این پایانه ها می‌شود.

---

در مرحله اول باید بعنوان یک حسابدار فرآیند کسب درآمد شرکتی که در آن مشغول به کار می‌شوید را به طور کامل شناسایی کنید.

حسابداری شرکت‌ های حمل و نقل

به طور مثال :
شرکت حمل و نقل جهت حمل بار مشتریان از رانندگان میخواهد بار را به مقصد برسانند.
طی فرایند انتقال بار از محل فروشنده به محل خریدار باید بارنامه به شکلی که در تصویر ملاحظه می‌کنید صادر شود.

در زمان خرید این اوراق که همان برگ بارنامه است، ثبتی را که در تصویر ملاحظه می‌کنید می زنند:

 

 

آموزش حسابداری شرکت‌ های حمل و نقل به همراه فیلم

در تاریخ 9/23 سه عدد بارنامه صادر شده است که صندوق دار خلاصه آیتم های بارنامه را در جدولی تنظیم و ضمیمه بارنامه ها به حسابداری تحویل میدهد ( عکس بارنامه ها در پایان مقاله).

همانطور که در تصویر زیر ملاحظه می‌کنید:

هر ردیف از جدول مربوط به یک بارنامه است که موارد درج شده در بارنامه به صورت خلاصه و منسجم در این برگه گزارش شده است.

حال با همین فرضیه سند مربوط به خلاصه روکش بارنامه ها را ملاحظه کنید:

 

همانطوری که در تصویر، سند حسابداری را ملاحظه می‌کنید:

به میزان مبلغ دریافت شده از راننده صندوق بدهکار می شود.

که این مبلغ دریافتی از راننده جمع ستون‌های کمسیون+بیمه حمل بار +حق تمبر +حق پایانه + حق اداره راه می‌باشد.

زمانیکه شرکت بدهی به بستانکاران را تسویه می‌کند، بستانکاران بدهکار و موجودی نقد و بانک بستانکار می‌شود .

 

در تاریخ پرداخت بدهی به اداره حمل و نقل  ثبت می‌شود:

 

در تاریخ پرداخت وجه بدهی به اداره راه و ترابری ثبت میشود:

---

عکس بارنامه ها

بارنامه 1

بارنامه 2 

بارنامه 3 

📌 فیلم آموزشی حسابداری شرکت های حمل و نقل

در فایل تصویری زیر، تمام نکات در مورد حسابداری شرکت های حمل و نقل را برای شما کامل توضیح دادیم.

کلیک کنید و فیلم را ببینید
حسابداری شرکتهای حمل و نقل

انواع هزینه ها در حسابداری حمل و نقل

هزینه‌های حمل و نقل به دو بخش اصلی تقسیم می‌شوند که برای انجام حسابداری در این صنعت، آگاهی از آنها لازم است:

1- هزینه های حمل و نقل به داخل

هزینه‌های حمل و نقل داخلی شامل هزینه‌هایی است که برای نقل و انتقال کالاها داخل یک کشور صرف می‌شود، مانند هزینه‌های سوخت، هزینه نگهداری وسایل نقلیه و دستمزد کارگران. همچنین برای کنترل حساب موجودی بدهکار در هزینه‌های مربوط به حمل و نقل‌های داخلی از آن استفاده می‌شود. این هزینه‌ها معمولا تحت تاثیر عوامل داخلی مانند وضعیت جاده‌ها، نوع وسیله نقلیه و مسافت قرار دارند.

2- هزینه های حمل و نقل به خارج

هزینه‌های حمل و نقل خارجی مربوط به نقل و انتقال کالاها بین کشورهاست. این هزینه‌ها شامل هزینه‌های گمرکی، بیمه کالا به هنگام ترخیص، هزینه‌های بندری و حمل و نقل بین المللی است. در این نوع از هزینه‌ها، مسائل مرتبط با قانون‌گذاری بین المللی، تعرفه‌ها و نوسانات ارز نیز تاثیرگذار است.

3- هزینه حمل و نقل در داخل

منظور از "حمل در داخل" یعنی انتقال مواد از انبار به خط تولید، که آن را به عنوان تولید غیر‌مستقیم در نظر می‌گیرند و جزئی از هزینه‌های کالایی که تولید می‌شود، به شمار می‌آید.

مدیریت بهینه این هزینه‌ها می‌تواند به کاهش کلی هزینه‌های حمل و نقل، کاهش بار مالی و همچنین افزایش بهره‌وری کمک کند.

نرم افزار حسابداری شرکت های حمل و نقل 

برای شرکتهای حمل و نقل و باربری استفاده از نرم افزارهای مرتبط با امور آنها و امکاناتی که دارند، راهکار خوبی برای پاسخ به نیازهای آنهاست.

انواع مختلفی از نرم افزارهای حسابداری حمل و نقل وجود دارند که افراد شاغل در این صنعت متناسب با نیاز خود و ویژگی‌های این نرم افزارها، اقدام به انتخاب می‌نمایند.

• 1- آیا حق بیمه، حق اداره راه و حق پایانه متغیر است؟

  برای حسابرسی به این موارد باید بر اساس اسناد مثبته ای که در اختیار دارید عمل نمایید.

• 2- ارزش افزوده شرکت‌ های حمل و نقل چگونه است؟

  ارزش افزوده در این اسناد در قسمت حق اداره راه پرداخت می شود (در صورتیکه شرکت حمل و نقلی که شما فعالیت می‌کنید هر سه ماه اظهارنامه ارزش افزوده را ارائه می‌دهد. شما ارزش افزوده را در بستانکار حساب درامد بستانکار کنید).

• 3- درآمد شرکت‌ های حمل و نقل از چه محلی است؟

  شرکت‌ های حمل و نقل کمسیون را از راننده دریافت می‌کنند.

• 4- پیش کرایه چیست؟

  دریافت وجه حمل بار طبق توافق خریدار و فروشنده از فروشنده بار

• 5- پس کرایه چیست؟

  پس کرایه دریافت وجه بار طبق توافق طرفین از خریدار بار

• 6- پیش کرایه و پس کرایه را چه کسی دریافت می‌کند؟

  پیش کرایه توسط فروشنده و پس کرایه توسط خریدار به راننده پرداخت می شود.

• 7- حق کمسیون چیست؟

  مبلغی است که شرکت حمل و نقل از رانندگان بابت کمسیون دریافت می‌کنند.