گردش موجودی و بهای تمام شده پیمان
فاطمه ساعدی
تاریخ انتشار: 1403/07/20
گردش موجودی و بهای تمام شده پیمان، یک نسبت مالی و مفهوم اساسی در حسابداری پروژه‌هاست که به تحلیل هزینه‌ها و منابع مورد نیاز برای اجرای یک پروژه ساختمانی، پیمانکاری یا عمرانی کمک می‌کند. این دو عامل نه تنها بر هزینه‌های نهایی پروژه اثر می‌گذارند بلکه بازدهی و کارایی کل فرآیند را نیز تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. مدیریت موثر گردش موجودی می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و بهینه‌سازی زمان پروژه منجر شود.
مفهوم گردش موجودی
گردش موجودی به معنای تغییرات موجودی‌های کالا در یک دوره زمانی مشخص است. یعنی چه مقدار از محصول یا مواد ما از دوره قبل به دوره فعلی منتقل، چه مقدار در دوره زمانی مورد نظر خریداری کردیم، چه میزان از مواد را مصرف و در نهایت در پایان دوره مورد نظر چه مقدار باقی می‌ماند.
برای شرکتهای تولیدی، این موجودی‌ها شامل مواد اولیه، محصولات در حال تولید و محصولات نهایی می‌شود. در شرکتهای پیمانکاری، موجودی‌ها ممکن است شامل مصالح و تجهیزات مورد نیاز برای پروژه‌های مختلف باشد.
مطالعه بیشتر: آشنایی با حسابداری موجودی کالا و انواع روشهای آن
انواع موجودی
1- مواد اولیه: شامل تمامی مواد مورد نیاز برای شروع و ادامه پروژه‌های پیمانکاری است.
2- محصولات نیمه‌کاره: در این زمینه، ممکن است به مواد و مصالحی اشاره شود که در حال حاضر در فرآیند ساخت، نصب یا اجرا هستند.
3- محصولات نهایی: در پیمانکاری، این مورد ممکن است به پروژه‌های تکمیل‌شده که آماده تحویل به مشتری هستند، اشاره کند.
بهای تمام شده پیمان و کار
بهای تمام شده پیمان و کار شامل تمامی هزینه‌هایی است که برای انجام یک پروژه پیمانکاری لازم است. این هزینه‌ها شامل هزینه‌های مستقیم مانند مواد اولیه و دستمزد کارکنانی که مستقیماً کار پیمان را انجام دادند، و هزینه‌های غیرمستقیم به طور کلی آن چیزی است که مسقیماً مشخص و قابل رویت در کار پیمان نیست؛ مانند استهلاک تجهیزات و هزینه‌های عمومی.
هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم
- هزینه‌های مستقیم: این هزینه‌ها شامل حقوق و دستمزد کارکنان پروژه، هزینه‌های مصالح، و سایر هزینه‌های مرتبط با اجرای پروژه است. این هزینه‌ها به‌طور مستقیم به پروژه اختصاص می‌یابند.
- هزینه‌های غیرمستقیم: این دسته شامل هزینه‌هایی است که به طور مستقیم به یک پروژه خاص قابل انتساب نیستند، مانند هزینه‌های اداری، هزینه‌های برق و آب و استهلاک تجهیزات. این هزینه‌ها معمولاً به‌صورت نسبت به کل پروژه تقسیم می‌شوند.
محاسبه بهای تمام‌شده در پروژه‌های پیمانکاری
محاسبه بهای تمام‌شده در پروژه‌های پیمانکاری معمولاً به دو روش انجام می‌شود:
1- روش هزینه‌یابی کامل: در این روش، تمامی هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم پروژه به‌طور دقیق محاسبه می‌شود. این روش به شرکت‌ها کمک می‌کند تا تصویر دقیقی از بهای تمام‌شده پروژه‌ها به دست آورند.
2- روش هزینه‌یابی بر مبنای پروژه: این روش به تخصیص هزینه‌ها به پروژه‌های خاص می‌پردازد. در این روش، هزینه‌ها بر اساس میزان استفاده از منابع مختلف تخصیص داده می‌شوند.
گردش موجودی در شرکتهای پیمانکاری
در شرکتهای پیمانکاری، گردش موجودی به مدیریت دقیق و بهینه مصالح و تجهیزات اشاره دارد. حسابداران باید اطمینان حاصل کنند که مصالح به موقع در دسترس هستند و از هدررفت منابع جلوگیری شود.
ثبت حسابداری موجودی
حسابداران معمولاً از دو روش برای ثبت گردش موجودی استفاده می‌کنند:
1- روش دائمی
این روش به حسابداران این امکان را می‌دهد که موجودی‌ها را به‌صورت مداوم و هم‌زمان با هر تراکنش ثبت کنند. این کار موجب به‌روزرسانی فوری اطلاعات موجودی و جلوگیری از هدررفت می‌شود.
اغلب شرکت ها تمایل به استفاده از این روش دارند؛ چرا که هر زمان بخواهند، بدون صرف وقت و نیاز به انبارگردانی، وضعیت موجودی در دسترس شان است. البته در شرکت‌هایی که از روش دائمی استفاده می کنند هم انبارگردانی انجام می شود.
2- روش ادواری
در این روش، حسابداران موجودی‌ها را در پایان هر دوره حسابداری بررسی و ثبت می‌کنند. این روش معمولاً در شرکت‌هایی که حجم تراکنش‌های بالایی ندارند، کاربرد بیشتری دارد.
بهای تمام‌شده پیمان در شرکتهای پیمانکاری
شرکتهای پیمانکاری باید بهای تمام‌شده پیمان را به‌طور دقیق مدیریت کنند تا به حداکثر سودآوری برسند. بهای تمام‌شده پیمان معمولاً در مراحل مختلف پروژه تعیین می‌شود و شامل هزینه‌های مواد، دستمزد، و هزینه‌های غیرمستقیم است.
شروع دوره و پایان دوره
در آغاز هر پروژه، برآورد دقیقی از بهای تمام‌شده انجام می‌شود. این برآورد معمولاً شامل تخمین هزینه‌های مواد، دستمزد و زمان مورد نیاز برای تکمیل پروژه است. در پایان دوره، حسابداران با جمع‌آوری اطلاعات دقیق از هزینه‌ها، می‌توانند به تحلیل نهایی بها بپردازند.
اهمیت مدیریت گردش موجودی و بهای تمام‌شده
مدیریت موثر گردش موجودی و بهای تمام‌شده می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر عملکرد مالی شرکت‌ها داشته باشد. این مدیریت به شرکت‌ها در موارد زیر کمک می‌کند:
- کاهش هزینه‌ها: با بهینه‌سازی موجودی و کنترل دقیق هزینه‌ها، شرکت‌ها می‌توانند به کاهش هزینه‌های غیرضروری دست یابند.
- افزایش سودآوری: با کسب اطلاعات دقیق از هزینه‌ها و درآمدها، شرکت‌ها می‌توانند تصمیمات بهتری برای افزایش سودآوری اتخاذ کنند.
- تصمیم‌گیری استراتژیک: اطلاعات جامع در مورد بهای تمام‌شده و گردش موجودی به مدیران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در زمینه تخصیص منابع و برنامه‌ریزی آینده اتخاذ کنند.
کار پایان دوره
در شرکتهای پیمانکاری، کار پایان دوره به منظور بررسی و بستن حساب‌ها انجام می‌شود. این فرآیند شامل چندین مرحله حسابداری و مالی مهم است که برای اطمینان از صحت گزارشات مالی و حسابداری پیمان انجام می‌شود. در ادامه، 3 مرحله اولیه کار پایان دوره در شرکت های پیمانکاری را توضیح می دهم.
1- محاسبه و شناسایی درآمد پیمان
در شرکتهای پیمانکاری، درآمد حاصل از پیمان‌ها بر اساس درصد پیشرفت کار شناسایی می‌شود. روشهای متداول برای شناسایی درآمد شامل موارد زیر است:
- روش درصد پیشرفت کار: درآمد بر اساس میزان کار تکمیل شده در دوره مالی شناسایی می‌شود.
- روش کار تکمیل شده: درآمد زمانی شناسایی می‌شود که کل پروژه یا بخش عمده‌ای از آن تکمیل شده باشد.
در پایان دوره، میزان درآمدهای تحقق‌یافته با توجه به پیشرفت پروژه‌ها و صورت وضعیت‌ها بررسی و شناسایی می‌شوند.
2- شناسایی هزینه‌های پیمان
شرکتهای پیمانکاری باید تمام هزینه‌های مرتبط با پیمان‌ها را به دقت شناسایی و ثبت کنند. این هزینه‌ها شامل هزینه مواد اولیه، دستمزد کارگران، هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم پیمان می‌شود. در پایان دوره، همه هزینه‌های مرتبط با پیمان محاسبه و بررسی می‌شوند تا سود و زیان پیمان به درستی محاسبه گردد.
3- محاسبه صورت وضعیت‌های تایید شده و تایید نشده
صورت وضعیت‌هایی که تایید می‌شود یا تایید نمی‌شود، نیز بخش مهمی از فرآیند پایان دوره هستند:
- صورت وضعیت‌هایی که تایید می‌شود: صورت وضعیت‌هایی که توسط کارفرما تایید و درآمد آنها شناسایی شده است.
- صورت وضعیت‌های تایید نشده: صورت وضعیت‌هایی که هنوز توسط کارفرما تایید نشده و باید در پایان دوره ثبت شوند.
کار ابتدای دوره
کارهای ابتدای دوره را در شرکتهای پیمانکاری به مجموعه اقداماتی گویند که برای شروع دوره مالی جدید انجام می‌شوند. این اقدامات به منظورفراهم سازی حساب‌ها، پروژه‌ها و اطلاعات مالی برای دوره جدید و ادامه مدیریت مالی و حسابداری پیمان‌ها است.
انتقال مانده حساب‌ها از دوره قبل
در ابتدای دوره مالی جدید، باید مانده حساب‌های پایان دوره قبل به دوره جدید منتقل شود. این شامل حساب‌های زیر می‌شود:
1 - مانده حساب‌های دارایی‌ها: مانند وجوه نقد، حساب‌های بانکی، مطالبات از کارفرما و سایر دارایی‌ها.
2- مانده حساب بدهی‌ها: مانند بدهی‌های پیمانکاران فرعی، تسهیلات بانکی و سایر تعهدات مالی.
3 - حقوق صاحبان سهام: که شامل سرمایه و سود انباشته می‌شود.
سخن آخر
در نهایت، گردش موجودی و بهای تمام‌شده پیمان از ارکان کلیدی مدیریت مالی در شرکتهای پیمانکاری به شمار می‌روند. حسابداران با تهیه گزارش‌های دقیق و تحلیل‌های جامع، به بهبود عملکرد مالی شرکت و افزایش سودآوری کمک می‌کنند. با توجه به رقابت شدید در بازار امروز، توجه به این جزئیات می‌تواند تفاوت بزرگی در موفقیت و پایداری یک شرکت ایجاد کند. این مهم به ویژه در شرایط اقتصادی ناپایدار و چالش‌های متعدد پیش‌رو اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.