نگاهی به اولین‌های سازمان امور مالیاتی در سال 1403

به گزارش رسانه مالیاتی ایران، تامین هزینه‌های جاری و زیرساخت‌های عمومی از طریق درآمدهای مالیاتی پایدار، یکی از بهترین روش‌ها برای کاهش وابستگی به اقتصاد تک‌محصولی و مقابله با نوسانات ناشی از عوامل خارجی محسوب می‌شود. این هدف تنها زمانی محقق می‌شود که نظام مالیاتی با تکیه بر داده‌های دقیق و شفاف عمل کند تا هم عدالت مالیاتی برقرار بماند و هم از اتلاف منابع انسانی و مالی در فرآیند وصول مالیات جلوگیری شود.

سازمان امور مالیاتی در سال 1403 با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین و ابتکارات بدیع، دستاوردهای چشمگیری به دست آورده است. این دستاوردها شامل تقویت فرهنگ مالیاتی، استفاده از فناوری هوشمند در جمع‌آوری مالیات، حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و افزایش شفافیت در نظام مالیاتی بوده است. این اقدامات نه تنها به بهبود فرآیندهای مالیاتی کمک کرده بلکه اعتماد عمومی به این نظام را نیز افزایش داده است.

طرح نوآورانه نشان‌دار کردن مالیات

یکی از ابتکارات برجسته سازمان امور مالیاتی در سال جاری، اجرای طرح «نشان‌دار کردن مالیات‌ها» برای اولین بار در کشور بود. در این طرح، یک درصد از مالیات بر درآمد مشاغل (مشمولان تبصره ماده (100) قانون مالیات‌های مستقیم) به اجرای پروژه‌های زیرساختی کشور اختصاص یافت. مودیان این امکان را پیدا کردند که در زمان تکمیل فرم تبصره ماده (100) و پرداخت اقساط مالیات، خودشان محل هزینه‌کرد مالیاتشان را انتخاب کنند.

حدود 350 هزار نفر از اصناف در این طرح مشارکت کردند و محل مصرف مالیات خود را تعیین نمودند. نتیجه این ابتکار، تامین مالی حدود 2000 پروژه به ارزش 12 هزار میلیارد تومان بوده است. این پروژه‌ها شامل 364 طرح آبرسانی، ساخت و تجهیز 324 مدرسه، 203 بیمارستان، اورژانس و خانه بهداشت، 187 پروژه راه‌سازی، 131 طرح در حوزه فرهنگ، هنر و گردشگری و 90 پروژه روستایی می‌شود.

این طرح نه تنها منابع مالیاتی را به سمت نیازهای ضروری کشور هدایت کرد بلکه با افزایش شفافیت و اعتماد مردم به نظام مالیاتی، زمینه‌ساز مشارکت بیشتر و تمکین داوطلبانه مودیان شد. طرح نشان‌دار کردن مالیات همچنین الگویی موفق برای توزیع عادلانه‌تر منابع مالیاتی در سطح کشور ارائه داد.

سند راهبردی فرهنگ‌سازی مالیاتی

در سال 1403، سازمان امور مالیاتی سند راهبردی فرهنگ‌سازی مالیاتی را تدوین و از آن رونمایی کرد. این سند با هدف تحول در نگرش جامعه نسبت به مالیات و تقویت مسئولیت اجتماعی تدوین شده است. جایگزینی فرهنگ پرداخت مالیات به جای اجبار در مالیات‌ستانی، ایجاد دیدگاه مثبت در افکار عمومی و آگاهی‌بخشی به همه گروه‌های سنی درباره اهمیت مالیات از جمله اهداف کلیدی این سند است.

تکنولوژی در خدمت مالیات‌ستانی

استفاده از فناوری‌های نوین یکی از محورهای اصلی تحول در نظام مالیاتی کشور بوده است. این ابزارها با بهبود فرآیندها، افزایش دقت و کاهش فرار مالیاتی به کارآمدی بیشتر نظام مالیاتی کمک کرده‌اند. استفاده از سیستم‌های آنلاین، تحلیل داده‌ها برای شناسایی الگوهای مالیاتی و پیش‌بینی ریسک‌ها از جمله این فناوری‌ها هستند.

الف) توسعه حسابرسی سیستمی؛ انقلابی در دقت و شفافیت

حسابرسی سیستمی به‌عنوان یک فرآیند منظم و پیشرفته، ارزیابی، تضمین و بهبود امنیت، کارآیی و موثر بودن سیستم‌‌‌های اطلاعاتی را هدف گذاری کرده است. این فرایند با تحلیل ریسک‌ها، به بهبود عملکرد فرایندهای کلان سازمان و تسریع در پاسخگویی به تغییرات کمک می‌کند. دستاوردهای این اجرای این رویکرد در سال 1403 شامل موارد زیر است:

حسابرسی و قطعی‌سازی 100درصدی اظهارنامه‌های مالیات بر درآمد مستغلات اجاری: پیش از این، یک میلیون اظهارنامه توسط ممیزان مالیاتی و به صورت دستی بررسی می‌شد اما اکنون این فرآیند کاملاً سیستمی شده است.

کاهش حسابرسی دستی و ممیزمحور: با استفاده از داده‌های ماده (169) مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، حسابرسی اظهارنامه‌های اشخاص حقوقی توسط ماموران مالیاتی به 30 درصد و صاحبان مشاغل به 20 درصد کاهش یافت.

محاسبه سیستمی مالیات ساخت و فروش املاک و کاهش ارجاع پرونده‌ها به ماموران مالیاتی: این اقدام کاهش دخالت انسانی را به دنبال داشته است به طوریکه تنها 4 درصد از پرونده‌های دارای اظهارنامه ابرازی در این بخش توسط ماموران مالیاتی رسیدگی شده است.

این رویکرد ضمن کاهش هزینه‌های وصول و افزایش سرعت رسیدگی، رضایت مودیان را بهبود بخشیده و زمان ماموران مالیاتی را برای تمرکز بر پرونده‌های بزرگ یا مشکوک آزاد کرده است.

ب) تولید اظهارنامه‌های پیش‌فرض؛ سهولت کار مودیان

اظهارنامه‌های پیش‌فرض مالیات عملکرد صاحبان مشاغل: برای اولین بار، اظهارنامه پیش‌فرض برای بیش از 35 هزار مودی با درآمد بالای 18 میلیارد تومان براساس داده‌های در اختیار سازمان تهیه شد. از این تعداد، 13.5 هزار نفر اظهارنامه را تایید و تسلیم کردند و 5.8 هزار میلیارد تومان مالیات ابراز شد.

با انجام این اقدام، اظهارنامه تسلیمی این افراد،کم‌‌‌ریسک تلقی و بدون نیاز به حسابرسی توسط ماموران مالیاتی مورد پذیرش واقع شده و مالیات ابرازی آن قطعی شده است. بکارگیری این روش با مزایایی چون سهولت انجام تکالیف مالیاتی، عدم نیاز مودیان به ارائه اسناد و مدارک، کاهش زمان و هزینه وصول مالیات، تسهیل و تسریع در فرآیندهای رسیدگی، حذف حسابرسی دستی و کاهش خطای انسانی، هم فرآیندها را ساده‌تر کرد و هم رضایت مودیان و ماموران مالیاتی را افزایش داد.

مالیات ارزش افزوده اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل: در بخش مالیات بر ارزش افزوده، در هر دوره مالیاتی، 500 هزار اظهارنامه پیش‌فرض برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغلی که وضعیت آنها در بخش ثبت‌نام فراخوان شده بود تولید شد.

در راستای قطعی‌سازی سیستمی اظهارنامه‌های مالیات ارزش افزوده، 91 هزار اظهارنامه مالیات ارزش افزوده زمستان 1402 به‌صورت سیستمی و بدون رسیدگی قطعی شد.

همچنین پرونده‌های مالیات بر ارزش افزوده بدون اظهارنامه از سال 1387 تا 1402 اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل با استفاده از ضریب کاهشی و حسابرسی سیستمی و ایجاد اظهارنامه برآوردی بر اساس اطلاعات سامانه‌‌‌ای، فروش و تراکنش‌‌‌های بانکی قطعی شدند که این اقدام بار بزرگی را از دوش سازمان و مودیان برداشته است.

حمایت از کسب‌وکارهای خرد

سازمان امور مالیاتی با افزایش سقف تبصره ماده (100) از 6 میلیارد و720‌ میلیون تومان در سال 1402 به 18 میلیارد تومان در سال 1403، حمایت خود را از کسب‌وکارهای کوچک نشان داد. این اقدام نتایج زیر را به دنبال داشت:

بهره‌مندی بیش از 8.2 میلیون مودی از تسهیلات این تبصره.

صفر شدن مالیات مقطوع 72 درصد صاحبان مشاغل برای عملکرد سال 1402.

مالیات عملکرد 94 درصد مشاغل کمتر از 25 میلیون تومان.

وصول 50 درصد مالیات از تنها 1 درصد مودیان دانه‌درشت.

صدور و ابلاغ حدود 8 میلیون اوراق قطعی مالیاتی به فاصله کمتر از 2 ماه از زمان پایان تسلیم اظهارنامه.

انجام این اقدامات، اعتماد به خوداظهاری مودیان را تقویت کرده و فرآیند وصول مالیات را سرعت بخشیده است.

سازمان امور مالیاتی کشور در سال 1403 با ابتکاراتی چون طرح نشان‌دار کردن مالیات، توسعه حسابرسی سیستمی، تولید اظهارنامه‌های پیش‌فرض و حمایت از کسب‌وکارهای خرد، نه تنها به هوشمندسازی نظام مالیاتی کمک کرده، بلکه عدالت مالیاتی و اعتماد عمومی را نیز ارتقا داده است. این اقدامات، پایه‌ای محکم برای توسعه پایدار اقتصادی کشور فراهم کرده‌اند.