حسابداری بازرگانی چیست و چرا برای شرکتها مهم است؟

شرکتها از لحاظ نوع و ماهیت فعالیت به شرکتهای خدماتی، بازرگانی، تولیدی و پیمانکاری تقسیم می‌شوند. فعالیت شرکتهای بازرگانی خرید و فروش کالاست.  پیشنهاد می‌کنیم قبل از اینکه بحث حسابداری بازرگانی بپردازیم، مقاله حسابداری خدماتی را هم نگاهی بیندازید. شرکتهای بازرگانی مهم، سالانه گردش‌های مالی زیادی را دارند لذا رویدادهای مالی این شرکتها گاهی بسیار پیچیده است و حسابدارانی را استخدام می‌کنند که دارای مهارت و تخصص لازم در زمینه حسابداری بازرگانی باشد.

تعریف حسابداری بازرگانی

شرکتهای بازرگانی شرکتی هستند که کالایی را بدون هیچ نقشی در تولید آن، خریداری و یا از کشوری وارد می‌کنند سپس بدون ایجاد هیچ تغییری آن را روانه بازار و به مشتری تحویل می‌دهند. به عبارتی این شرکتها واسط انتقال و عرضه کالا از تولید کننده به مصرف کننده هستند. این نوع فرآیند تجارت نیازمند حسابداری بازرگانی است.

خرید و فروش کالاها در شرکتهای بازرگانی به صورتهای نقدی و نسیه امکان پذیر است.

خصوصیات حسابدار بازرگانی

برخی ویژگی های حسابدار بازرگانی به شرح زیر است:

- نظم به کلیه امور مالی شرکتهای بازرگانی و ارایه سود و زیان به صورت گزارشات مکتوب؛

- تسلط لازم به امور مربوط به مکاتبات اداری؛

- مهارت در ثبت و بایگانی اسناد؛

- آشنایی با نحوه کار ماشین های اداری؛

- تنظیم اسناد و گزارشات مالی؛

- تسلط کافی به انجام امور بانکی؛

- آشنایی با قوانین مربوط به مالیات و بیمه.



توجه

در  حسابداری بازرگانی دو نوع سیستم ثبت در خرید و فروش کالا وجود دارد. سیستم ادواری و سیستم دایمی.

سیستم ادواری

در روش ادواری، موجودی و بهای کالا در طی دوره‌ در دفاتر و حساب‌ها ثبت نمی‌شود. به عبارتی در طول یک دوره مالی گردشی ندارد. بلکه در پایان سال تعداد کالاها و بهای آن‌ها در دفاتر و ترازنامه ثبت می‌شود.

سیستم دایمی

در این روش در هر فرآیند خرید و فروش کالا، حساب موجودی کالا بدهکار و بستانکار می‌شود و مقدار و بهای کالا ثبت می‌شود. اگر موجودی کالا در هر زمانی افزایش یا کاهش یابد در حساب ثبت می‌گردد. در واقع میزان موجودی کالاهای شرکت را می‌توان در هر زمان به صورت دقیق مشاهده و استخراج کرد.

مطالعه بیشتر: حسابداری موجودی کالا و انواع روشهای آن

مراحل مهم حسابداری بازرگانی

- خرید کالا؛

- فروش؛

- سود و زیان در حسابداری بازرگانی؛

- ترازنامه.

الف- خرید کالا در شرکتهای بازرگانی

در حسابداری بازرگانی هنگام خرید کالا توجه کنید که فروشنده ممکن است تخفیفاتی به شرکت دهد. این تخفیفات شامل چهار نوع تخفیف تجاری، توافقی، نقدی و تخفیف به علت نقص است.

ب- فروش کالا

در موسسات بازرگانی حسابداری فروش جزء مباحث بسیار مهم است.  فروش به روش سیستم ادواری، در صورت فروش نسیه، حساب‌های دریافتی بدهکار و در صورت فروش نقدی، حساب صندوق بدهکار و حساب فروش بستانکار است. در صورت برگشت کالای به فروش رسیده؛ مبلغ برگشت از فروش و تخفیفات، بدهکار و مبالغ دریافتی بستانکار ثبت می‌شوند.

ج- سود و زیان در حسابداری شرکتهای بازرگانی

گزارشی که در آن گزارش، درآمدها و هزینه‌های یک دوره (نتایج عملیات شرکت در طول یک دوره مالی) مقابل هم قرار بگیرند صورت سود و زیان آن شرکت است.

صورت سود و زیان در شرکت‌های بازرگانی باید حاوی اطلاعات زیر باشد:

- میزان فروش خالص؛

- قیمت تمام شده کالای به فروش رسیده؛

- سود یا زیان خالص، همچنین سود و زیان ناخالص؛

- هزینه های عملیاتی.

د- ترازنامه در حسابداری شرکت‌های بازرگانی

ترازنامه در حسابداری بازرگانی، مانده حساب‌های بستانکار و بدهکار شرکت در یک زمان خاص را نشان می‌دهد. طرف چپ آن شامل حسابهای بستانکار (بدهی ها و حقوق صاحبان سهام) و طرف راست آن حسابهای بدهکار (دارایی ها) است. به عبارتی ترازنامه صورت وضعیتی است که گزارشی از سرمایه، دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت بازرگانی را ارایه می‌دهد.

ترتیب طبقات در ترازنامه به صورت زیر است:

دارایی های جاری؛

غیر جاری؛

بدهی های جاری؛

بدهی‌های بلند مدت.

انواع شرکتهای بازرگانی

حسابدار واحدهای بازرگانی جهت بهبود عملکرد آن واحد باید با انواع مختلف این شرکتها و وظایف آنها آشنا باشد. انواع این شرکتها طبق قانون تجارت به شرح زیر است:

شرکتهای سهامی

منظور از شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به تعدادی سهام بین افراد سهامدار تقسیم

می‌شود. و هر فرد سهام دار میزان محدودی از سهام شرکت را در اختیار دارد.  تعداد افراد شریک سهام دار در این شرکتها حداقل سه نفر است.

شرکتها با مسیولیت محدود

بهترین نوع شرکت برای افرادی که قصد فعالیت با تعداد محدود از شرکاء را دارند، شرکت بازرگانی با مسیولیت محدود است. این شرکتها بین دو یا چند شریک محدود تشکیل می‌شود و هریک از آنها تنها به میزان سرمایه‌ی خودش در مقابل تعهدات شرکت مسیولیت دارد.

شرکت تضامنی

شرکتی است که جهت انجام امور بازرگانی بین دو یا تعدادی از افراد با مسیولیت تضامنی ایجاد می‌شود. در واقع مسیولیت شرکا در این شرکتها فقط محدود به سرمایه و سهام شرکت نیست بلکه در برابر قروض و تعهدات شرکت نیز مسیول هستند.

 مختلط سهامی

در این نوع از شرکتها برای شرکاء سهامی، سهام صادر می‌گردد. در واقع شرکت مختلط سهامی، شرکتی است که بین تعدادی شریک سهامی و یک یا چند نفر شریک تضامنی تشکیل می‌شود.

شرکای سهامی افرادی هستند که سرمایه‌ی آن‌ها به صورت سهام (یا قطعات سهام با ارزش یکسان) درآمده و مسیولیت آنها در قبال بدهی‌های شرکت تا میزان همان سرمایه‌ای است که در آن شرکت دارند.

مختلط غیر سهامی

مطابق با ماده 141 قانون تجارت، شرکتهای مختلط غیر سهامی شرکتهایی هستند که برای امور تجاری و بازرگانی بین یک یا چند نفر شریک ضامن و یک یا چند نفر شریک با مسیولیت محدود بدون انتشار سهام تشکیل می شوند. توجه کنید که در اسم شرکت باید عبارت "شرکت مختلط" و حداقل نام یکی ازشرکاء ضامن قید شود.

شرکت نسبی

شرکتی است که بین دو یا چند نفر تشکیل می‌شود و همانطور که از اسمش پیداست، مسیولیت هر کدام از این افراد به نسبت سرمایه ای است که در شرکت می‌گذارند.

شرکتهای تعاونی تولید و مصرف

بطور کلی شرکت تعاونی شرکتی است که بین اشخاص (حقیقی و حقوقی) برای فعالیت در اموری مرتبط با تولید و توزیع تشکیل می‌شود.

شرکت تعاونی تولید، شرکت تعاونی است که هر یک از شرکا در جهت تولید و فروش کالا فعالیت دارند. شرکت تعاونی مصرف، شرکتی است که هدف از تشکیل آن، فروش اجناس و تقسیم سود و زیان بین شرکا به نسبت خریدشان (خرید بیشتر، سود و زیان بیشتر) است.

اهمیت حسابداری بازرگانی برای شرکتها

حسابداری بازرگانی مزایای زیادی برای شرکتها دارد برخی از این مزایا عبارتند از:

- کنترل و نظارت بر بودجه های شرکت؛

- پیش بینی درآمد شرکت بازرگانی؛

- اطلاع از هزینه های خرید یک کسب و کار و تصمیم گیری در مورد آن؛

- پیگیری کلیه هزینه های جاری؛

- اطلاعات دقیق در مورد بدهی ها و معوقات؛

- کمک به سلامت مالی شرکت با نظارت بر جنبه های مختلف دارایی؛

- توانایی نظارت و بررسی روند رشد تجارت شرکت یا واحد تجاری.

سخن آخر

یکی از شاخه های پرکاربرد حسابداری که بازار کار خوبی نیز دارد، حسابداری بازرگانی است اما برای ورود به این بازار باید با مفاهیم آن به خوبی آشنا باشید. در این مقاله سعی کردیم مفاهیم اصلی حسابداری در شرکتهای بازرگانی را برای شما به طور خلاصه توضیح دهیم. در پایان از شما دعوت می‌کنیم برای اینکه به طور جامع و مفصل بر نحوه حسابداری در این شرکتها تسلط پیدا کنید، در سطح 3- تکمیلی دوره کارورزی حسابداری  شرکت نمایید.

بیشتر بخوانید:
 بهترین نرم افزار حسابداری شرکتهای بازرگانی