ذخایر در حسابداری

ذخایر - در این مقاله در مورد عناوین زیر می‌خواهیم صحبت کنیم

- مفهوم ذخایر در حسابداری

-  انواع ذخایر

 -  تفاوت اندوخته و ذخیره

سپس با ارائه مثال هایی شما را با مفهوم ذخایر در حسابداری بیشتر آشنا می کنیم.

ذخایر در حسابداری به چه معناست؟

ذخایر حسابی است با ماهیت بستانکار . معمولاً از این حساب وقتی استفاده می‌شود که می‌خواهیم هزینه‌ای را در پایان سال مالی در دفاتر ثبت نماییم ، اما پرداخت ذخایر به سنوات آتی موکول می‌شود . به همین خاطر ذخیره‌ای برای هر یک از آن‌ها در نظر گرفته می‌شود .

زمان تسویه ذخایر:

در اصل ذخایر نوعی بدهی است که زمان تسویه و یا مبلغ آن نامشخص است.

به عنوان مثال برای ساخت یک محصول مبلغ 1.000 ریال ذخیره در نظر می‌گیریم.

حال معلوم نیست که بیش از این مبلغ و یا کمتر از این مبلغ هزینه کنیم و زمان تحقق این هزینه معلوم نیست!!!!

انواع ذخایر در حسابداری

ذخایر در حسابداری را می‌توان به 5 دسته طبقه‌بندی کرد:

1. ذخیره مرخصی کارکنان
2. ذخیره سنوات خدمتی کارکنان
3. ذخیره مالیات عملکرد
4. ذخیره مطالبات مشکوک الوصول
5. ذخیره هزینه‌های معوقه

1-ذخیره مرخصی کارکنان

طبق قانون اداره کار ، کلیه پرسنل مطابق قرارداد می‌توانند به میزان 26 روز کاری همراه با 4 جمعه که 30 روز می‌شود ، حق مرخصی استحقاقی داشته باشند.

پرسنل در پایان هرسال اگر از مرخصی‌های خود استفاده نکنند به میزان 9 روز آن را می‌توانند ذخیره نمایند که با عنوان “ذخیره مرخصی کارکنان” ثبت می‌شود.

2- ذخیره سنوات خدمتی کارکنان

ذخیره سنوات خدمتی کارکنان که تحت عنوان "ذخیره مزایای پایان خدمت" در حساب‌ها ثبت می‌شود، هر سال باید محاسبه شود.  برخی شرکت‌ها در ابتدای دوره مالی مبلغ سنوات پایان خدمت سالانه کارکنان را براساس تجربیات گذشته برآورد می‌کنند و حساب «هزینه حقوق و دستمزد ـ سنوات پایان خدمت کارکنان» بدهکار و حساب «ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان» بستانکار می‌شود.

نحوه محاسبه سنوات کارکنان:

با توجه به اینکه  سنوات هر کارمند با توجه به حقوق آخرین سال خدمت آن کارمند محاسبه می‌شود، بنابراین نحوه محاسبه‌ی سنوات کارکنان  به این صورت است که  ذخیره مزایای هر کارمند هر سال بر اساس کل خدمت کارمند محاسبه شده و از مبلغ ثبت شده سال قبل کسر و بقیه را به حساب هزینه منظور می‌نمایند.

ذخیره مزایای پایان خدمت به دو روش در حساب‌ها ثبت می‌شود:

 1-اگر مزایای پایان خدمت که هر سال پرداخت می‌شود، به سال بعد انتقال یابد، می‌توان در سایر حساب‌های پرداختنی با عنوان سرفصل هزینه‌ها یا حقوق پرداختنی معوقه ثبت کرد و در سال بعد پرداخت کرد. در واقع جزء بدهی‌های جاری می‌شود اما نه با عنوان ذخیره مزایای پایان خدمت.

2- اگر مزایای پایان خدمت در پایان خدمت کارمند بعد از چند سال پرداخت شود ، در این صورت جزو بدهی‌های غیر جاری ثبت می‌شود.

3- ذخیره مالیات عملکرد

یکی از انواع ذخایر در حسابداری ، ذخیره مالیات عملکرد است .

اما مالیات عملکرد چیست ؟

مالیات عملکرد، یکی از انواع مالیات است . در واقع مالیاتی است که شامل درصدی از درآمد (15 تا 25 درصد از درآمد ) اشخاص حقیقی و حقوقی است.

مبلغ مالیات عملکرد تحت عنوان ذخیره مالیات و یا به عبارتی مالیات پرداختنی ثبت می‌شود .

قبل از اینکه در مورد ذخیره مطالبات مشکوک الوصول که جزء ذخایر در حسابداری است بگوییم، بهتر است منظور از هزینه مطالبات مشکوک الوصول را بدانید.

هزینه مطالبات مشکوک الوصول:

اگر مشتریان توانایی پرداخت فوری وجه نقد را نداشتند و خرید خود را به‌صورت نسیه انجام دهند، گاهی سازمان یا واحد تجاری از وصول مطالبات ناتوان می‌شود در این صورت هزینه‌ای به وجود می‌آید که نام آن هزینه مطالبات مشکوک الوصول یا هزینه مطالبات سوخت شده است.

4- ذخیره مطالبات مشکوک الوصول

در حسابداری، مطالباتی که به وصول آن‌ها مشکوک هستیم شناسایی می‌شود و ذخیره‌ای را برای آن‌ها در حساب‌ها در نظر می‌گیریم که به آن، ذخیره مطالبات مشکوک الوصول می گویند.

در واقع ، ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، میزان ذخیره‌ای که در خصوص مطالبات و اسناد دریافتنی در حساب‌ها ایجاد می‌شود را نشان می‌دهد.

5- ذخیره هزینه‌های معوقه

یکی دیگر از انواع ذخایر در حسابداری است. معمولاً در طول دوره مالی هزینه‌هایی تحمیل می‌شوند ولی وجوه آن‌ها پرداخت نمی‌شود. به این هزینه‌ها هزینه‌های معوقه گویند. چون هزینه‌های هرسال در همان سال جاری باید پرداخت شود.

ماهیت هزینه‌های معوقه:

هزینه‌های معوقه یک نوع بدهی هستند بنابراین ماهیت بستانکار دارند.

تفاوت اندوخته و ذخایر در حسابداری

اصطلاحات اندوخته و ذخیره در بسیاری از موارد بجای یکدیگر استفاده می‌شوند.

اما می‌توان موارد کاربرد آن‌ها را به شرح زیر تفکیک نمود:

1- اصطلاح اندوخته در موارد زیر به کار می‌رود:

تخصیص و محدودیت در سود انباشته عموماً بر اساس پیشنهاد هیات مدیره و تصویب مجمع عمومی یا به‌موجب رعایت مفاد قراردادها و یا الزامات قانونی انجام می شود و یکی از شیوه‌های گزارشگری تخصیص و محدودیت در سود انباشته و نمایش مجزای آن در ترازنامه می‌باشد. این تخصیص و محدودیت در سود انباشته ، را اندوخته می نامند.

برای آشنایی بیشتر با مفهوم اندوخته به مقاله"اندوخته ها در حسابداری" مراجعه کنید.

انواع اندوخته در حسابداری

• اندوخته قانونی

• اندوخته احتیاطی(عمومی)

• اندوخته توسعه و تکمیل

• و...

2-  اصطلاح ذخایر در حسابداری معمولاً در موارد زیر کاربرد دارد:

الف- جهت حساب‌های دارایی‌ها که این‌گونه حساب‌ها نشان‌دهنده کاهش شناسایی شده در بهای تمام‌شده برخی اقلام دارایی است.

ذخایر باعث می‌گردند که دارایی‌ها ی مذکور به خالص ارزش بازیافتنی منعکس شوند.

مانند: ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، ذخیره کاهش ارزش موجودی‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها.



ب- جهت بدهی‌هایی که زمان تسویه و یا تعیین مبلغ آن‌ها، توام با ابهام نسبتاً قابل توجه است؛

مانند: ذخیره مزایای پایان خدمت، ذخیره مالیات بر درآمد، ذخیره تضمین کالا و …

مثال‌هایی از ثبت ذخایر در حسابداری

مثال شماره 1: ذخیره مالیات عملکرد

اگر سود شرکت در پایان سال 20.000.000 ریال باشد، برای 25% آن ذخیره می‌گیریم:



هنگام پرداخت مالیات ابرازی در سال بعد:



اما اگر مبلغ مالیات قطعی بیش از مالیات ابرازی باشد (به‌طور مثال 600.000 ریال از مبلغی که سال گذشته ذخیره گرفته‌ایم بیشتر باشد) ثبت زیر را می زنیم:

ذخایر در حسابداری / مثال شماره 2 -ذخیره سنوات کارکنان

به طور مثال برای سنوات پرسنل در پایان سال سند زیر را خواهید داشت:



ثبت رویداد مالی هنگام پرداخت:

ذخایر در حسابداری / مثال شماره 3 -ذخیره مطالبات مشکوک الوصول

به طور مثال: اگر به شخصی کالایی را بفروشیم، سند زیر را خواهیم داشت:



اگر طرف مقابل طلب ما را در قبال فروش پرداخت نکرد، مطالبات ما سوخت می شود و بایستی برای آن ذخیره مطالبات مشکوک والوصول بگیریم:


در زمان سوخت شدن مطالبات یا به عبارتی وقتی بخواهیم به طور کامل رد و اثر حساب دریافتی را از داخل سیستم مالی خود پاک و صفر کنیم، سند زیر را خواهیم داشت:

ذخایر در حسابداری / مثال شماره 4 -ذخیره هزینه‌های معوقه

معمولاً در پایان هرسال مالی یک سری قبوض هستند که هنوز به دست ما نرسیده و بایستی هزینه‌های هرسال در همان سال جاری پرداخت شود.

به طور مثال قبض اسفندماه همیشه سال بعدی صادر می‌شود.

آیا این قبض جز هزینه‌های سال جدید است؟ خیر

همیشه یک مقدار ذخیره هزینه‌های معوقه پایان هر سال برای قبوض شناسایی می‌شود که سند آن به صورت زیر می‌باشد:



هنگامی‌که قبض در سال جدید به دست ما رسید، اگر دقیقاً با ذخیره هزینه‌های معوقه گرفته‌شده در سال گذشته همخوانی داشته باشد، سند آن به‌صورت زیر است:



اما اگر قبض بیشتر از ذخیره ما باشد، مازاد آن از سود و زیان انباشته کسر می‌شود:


اگر ذخیره ما بیشتر از قبض باشد، مازاد آن به سود و زیان انباشته اضافه می‌شود:

ذخایر در حسابداری / مثال شماره 5 -ذخیره مرخصی کارکنان

همان‌طور که گفتیم طبق قانون اداره کار، کلیه پرسنل مطابق قرارداد می‌توانند به میزان 2.5 روز در ماه (30 روز در سال) حق مرخصی داشته باشند.

در پایان هر سال حق مرخصی با عنوان ذخیره مرخصی کارکنان» ثبت می‌شود.



اگر کارمند از مرخصی خود استفاده نکند، پایان سال به میزان مرخصی استفاده نشده مبلغ ریالی آن را به او پرداخت می‌کنند.


و یا تا پایان سال به او مرخصی اجباری می‌دهند که در این صورت وجهی به او پرداخت نمی‌شود.

سخن آخر

در این مقاله در مورد مفهوم ذخایر در حسابداری و انواع ذخایر صحبت کردیم و با ارائه مثال‌هایی شما را با نحوه‌ی ثبت این ذخایر در حسابداری آشنا کردیم. امیدواریم این مطالب برای شما مفید بوده باشد. چنانچه سوالی در مورد این مطالب دارید می‌توانید در قسمت کامنت ها مطرح کنید تا کارشناسان ما پاسخ شما را بدهند.