وام و تسهیلات
وام و تسهیلات در حسابداری از موضوعات بسیار حیاتی در مدیریت مالی سازمان‌ها به‌شمار می‌آیند. در دنیای مالی و حسابداری، درک صحیح از آن و انواع آن امری ضروری است. شرکت‌ها و واحدهای صنعتی برای گسترش کار و توسعه تولیدات خود از وام و تسهیلات استفاده می‌کنند. در اینگونه مواقع از حسابدار انتظار می‌رود که بتواند حسابداری مربوط به آن ها را بدرستی درک و انجام دهد.
تفاوت وام و تسهیلات مالی
وام معمولاً از طریق موسسات مالی معتبر تامین می‌شوند و شرایط و مقررات خاصی دارند. وام یک مبلغ است که فرد یا شرکت وام گیرنده برای اهدافی همچون خرید ماشین آلات و تجهیزات ، مسکن، خرید خودرو و… از بانک درخواست می‌کند و بعد از آن باید اصل وام را با بهره آن پرداخت کند. در مقابل، تسهیلات به معنای ارائه یا فراهم‌کردن امکانات، وسایل، یا منابع مالی برای شخص یا نهادی به منظور کمک به انجام یک فعالیت یا پروژه خاص با هدف مشارکت در سود است. این امکانات و منابع می‌توانند به صورت مالی، فیزیکی یا معنوی ارائه شوند و به منظور کمک به انجام فرآیندهای تجاری، اقتصادی، آموزشی، پژوهشی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اصلی‌ترین تفاوت تسهیلات و وام در این است که در تسهیلات کسی که خدماتی را ارائه می‌کند می‌تواند در سود حاصل شده شریک شود اما در وام، مبلغ وام و بهره آن باید پرداخت شود.
انواع وام و تسهیلات
رایج‌ترین نوع تسهیلات ، مالی یا تعهدات ریالی است، این تسهیلات عموما از طرف بانک‌ها و موسسات مالی در قالب عقود مختلف مانند مشارکت مدنی، مضاربه و غیره به متقاضیان حقیقی و حقوقی پرداخت میشود. قبل از اینکه بتوانید ثبت حسابداری تسهیلات مالی و وام را انجام دهید، باید با انواع آن در سیستم بانکی ایران آشنا باشید.
1. قرض الحسنه
به اشخاص حقیقی و حقوقی پرداخت میشود. طبق قرارداد وام‌‌گیرنده تعهد می‌دهد که مبلغ وام را با (صفر درصد سود) در زمان مشخص پرداخت کند.
2. فروش اقساطی
بانک بر طبق درخواست مشتریان، تجهیزات مورد نیاز آن‌ها را تهیه می‌کند و سپس به صورت قسطی در اختیارشان قرار می‌دهد.
3 . مضاربه
مضاربه بین بانک و شخص درخواست کننده بسته میشود تا روی یک کسب‌وکار یا تجارت سرمایه گذاری کنند. سود به دست آمده از این سرمایه‌گذاری بین تاجر و بانک تقسیم میشود.
4. مشارکت حقوقی
بانک خرید قسمتی از سهام یک شرکت یا تامین مالی آن را برعهده می‌گیرد و در سود حاصل از آن کسب‌وکار سهیم میشود.
5. مشارکت مدنی
افراد حقیقی و حقوقی مانند بانک، سرمایه‌های خود را با هدف کسب سود جمع می‌کنند. سود به دست آمده از این مشارکت را به نسبت سرمایه‌ای که هر شخص آورده تقسیم میشود.
6. معاملات سلف
بانک محصولات و تولید کارخانه‌‌های صنعتی را پیش خرید می‌کند. این وام برای شرکت‌هایی که مشکل نقدینگی برای تامین مواد اولیه یا افزایش در تولید دارند، کاربردی است.
7. اجاره به شرط تملیک
بانک ملکی را در اختیار مشتری قرار می‌دهد و در ازای آن به صورت ماهیانه از آن اجاره دریافت می‌کند. اجاره‌های پرداختی به عنوان اقساط ملک در نظر گرفته میشود و در نهایت مشتری، مالک ملک مورد نظر میشود.
8. مزارعه
برای صنعت کشاورزی است. بانک زمینی را در اختیار کشاورز قرار می‌دهد و سود حاصل از فروش محصولات کشاورزی بین بانک و کشاورز تقسیم میشود.
9. جعاله
بانک در ازای پرداخت مبلغ وام، سود مشخصی دریافت می‌کند.
10. مساقات
بانک، باغی را در اختیار وام گیرنده قرار می‌دهد و بخشی از محصولات تولید شده باغ را به عنوان سود دریافت می‌کند.
11. خرید دین
دین در لغت به معنای پرداخت بدهی یا وامی است که باید در زمان مشخص شده پرداخت شود. بر طبق این قرارداد بانک‌ها نیاز مالی اشخاص حقیقی و حقوقی را با خرید اسناد و اوراق تجاری آن‌ها برعهده می‌گیرند.
طبقه بندی برای کدینگ
تسهیلات دریافتی و بهره بانکی، تسهیلات مالی دریافتی جزء سرفصل گروه بدهی‌ها است. معیار طبقه‌بندی تسهیلات مالی بر اساس طولانی‌تر بودن هر کدام از تسهیلات مالی دریافتنی می‌باشد. در صورتی که تا پایان سال مالی آینده قابل پرداخت باشد در سرفصل حساب سایر حساب‌های پرداختنی – تسهیلات مالی دریافتنی (بدهی جاری) و در غیر اینصورت در تسهیلات مالی دریافتنی بلند مدت (بدهی غیر جاری) طبقه بندی میگردد.
وام های پرداختنی کوتاه مدت
وام های پرداختنی عبارتند از:
تسهیلات مالی؛
بدهی‌های جاری؛
اگر کوتاه مدت باشد.
وام های پرداختنی بلند مدت
تسهیلات مالی بلند مدت؛
بدهی‌های غیرجاری؛
اگر بلند مدت باشد.
نحوه ثبت حسابداری تسهیلات مالی
برای محاسبه و ثبت وام و تسهیلات دریافتنی دو روش وجود دارد:
1. روش خالص
در روش خالص در زمان دریافت وام، بانک بدهکار و تسهیلات مالی بستانکار میشود. در زمان پرداخت قسط وام، تسهیلات مالی بدهکار و نقد و بانک و هزینه بهره بستانکار میشود.
هنگام دریافت تسهیلات:
| بدهکار | بستانکار |
| نقد و بانک ** | تسهیلات مالی – نام تسهیلات دهنده ** |
هنگام پرداخت تسهیلات:
| بدهکار | بستانکار |
| تسهیلات مالی – نام تسهیلات دهنده ** | نقد و بانک +( هزینه بهره) ** |
2. روش ناخالص
در روش ناخالص در زمان دریافت وام، بانک بدهکار و تسهیلات مالی یا بهره سنوات آتی بستانکار میشود. در زمان پرداخت قسط وام، تسهیلات مالی یا هزینه بهره بدهکار و بانک یا بهره تحقق نیافته بستانکار میشود.
هنگام دریافت تسهیلات:
| بدهکار | بستانکار |
| نقد و بانک +(بهره سنوات آتی) ** | تسهیلات مالی – نام تسهیلات دهنده ** |
هنگام پرداخت تسهیلات:
| بدهکار | بستانکار |
| تسهیلات مالی – نام تسهیلات دهنده + (هزینه بهره) ** | نقد و بانک + (بهره سنواتی آتی) ** |
در این روش بهره سنواتی آتی کاهنده تسهیلات مالی است و در معین تسهیلات مالی با ماهیت بدهکار تعریف میشود تا از تسهیلات مالی کسر شود و تسهیلات به ارزش فعلی ثبت و گزارش میشود.
مزایا و معایب روش خالص
مزایای روش خالص
سادگی و سرعت در ثبت؛
مناسب برای تسهیلاتی با اقساط مساوی و نرخ بهره ثابت؛
معایب روش خالص
اطلاعات دقیقی از هزینه بهره ارائه نمی‌دهد؛
برای تحلیل‌های مالی دقیق مناسب نیست.
مزایا و معایب روش ناخالص
مزایای روش ناخالص
ارائه جزئیات دقیق و شفاف از تمامی عملیات مالی؛
کمک به تحلیل دقیق تر هزینه ها و درآمدها.
معایب روش ناخالص
پیچیدگی بیشتر در ثبت و نگهداری حساب ها؛
نیاز به زمان بیشتر.
محاسبه ی اقساط وام با فرمول قدیم
نحوه ثبت حسابداری تسهیلات برای هر کدام از انواع وام و تسهیلات پرداختی بانک، متفاوت است. در تمامی وام‌ها، وام گیرنده موظف است اصل وام را به همراه سود در اقساط مشخص شده پرداخت کند. این یعنی حسابدار باید در اسناد ماهانه، پرداخت اقساط تسهیلات را هم در نظر داشته باشد. استاندارد حسابداری تسهیلات بانکی، کمک می‌کند تا مبلغ قسط و سود و اصل وام به درستی محاسبه شود. فرمول قدیم محاسبه اقساط وام و بهره بانکی، به شکل زیر بود:
قسط ماهانه = اصل وام+کل سود / تعداد اقساط
برای محاسبه اقساط وام با فرمول قدیمی، فرض میشود که اصل و سود وام به طور مساوی در کل دوره وام پخش میشود. این روش بیشتر در گذشته و در سیستم‌های حسابداری ساده‌تر رایج بود.
محاسبه ی سود و اقساط وام با فرمول جدید
فرمول جدید محاسبه سود تسهیلات بانکی، توسط بانک و موسسات مالی دیگر استفاده میشود. حسابداران تمامی شرکت‌های تجاری، تولیدی، بازرگانی، خدماتی و… باید محاسبه اقساط را طبق فرمول جدید انجام دهند.
پیشنهاد ویژه
در پایان از شما دعوت می کنیم که برای آموزش مفصل وام و تسهیلات مربوط به آن دوره آموزش کارورزی حسابداری حصین حاسب را از دست ندهید.
نظرات (40)
سلام، آیا می‌تونید درباره فروش اقساطی بیشتر توضیح بدید؟
با تشکر، آیا وام‌های برداشتی بلند مدت نسبت به کوتاه مدت مزیتی دارند؟
با تشکر از شما، آیا در پرداخت قسط وام تخفیف داده میشود؟
سلام، آیا همه بانک‌ها تسهیلات مالی را به یک شکل ارائه می‌دهند؟
در مورد مضاربه اطلاعات بیشتری می‌خواهید داد؟
سلام، تسهیلات جعاله به چه شکل عمل می‌کند؟
چگونه می‌توان مطمئن شد که وام برای تبدیل به مالکیت به صرفه است؟
سوال: آیا میشه تسهیلات مالی برای پروژه های آموزشی هم استفاده کرد؟
وقت شما بخیر، ثبت تسهیلات مالی در حسابداری به چه صورت انجام میشه؟
سلام، آیا نرخ بهره تسهیلات مالی با هم متفاوت هست یا نه؟
متن خوبی بود، آیا میشه شرایط دریافت تسهیلات مزارعه را بگید؟
متن خوبی بود، آیا روش خالص برای حسابداری تسهیلات راحت‌تر از روش ناخالص هست؟
سلام، آیا تسهیلات برای شرکت‌های تجاری نسبت به افراد حقیقی متفاوت است؟
سوال: آیا وام‌های مساقات برای کسب و کارهای کوچک هم کاربردی‌اند؟
آیا تسهیلات مزارعه برای هر نوع کشاورزی قابل استفاده است؟
آیا تسهیلات مالی می‌تواند برای کسب و کارهای نوپا هم در دسترس باشد؟
سوالی دارم، آیا تسهیلات برای سرمایه‌گذاری در بورس هم هست؟
چجوری میشه اقساط وام رو محاسبه کرد؟
وقت شما بخیر، آیا تسهیلات مالی هم می‌تواند سود داشته باشد؟
سلام، آیا میشه در مورد ثبت لحظه‌ای تسهیلات بیشتر توضیح بدید؟
سوال: آیا تسهیلات اجاره به شرط تملیک واقعا به صرفه هست؟
سلام، تسهیلات اجاره به شرط تملیک رو میشناسم، توضیحات بیشتری میشه لطفا؟
آیا وام‌ها معمولا دارای نرخ بهره ثابت هستند؟
آیا بدون داشتن ضامن هم می‌توان وام گرفت؟
تفاوت اصلی تسهیلات و وام رو میشه بیشتر توضیح بدید؟
سلام، چه نوع تسهیلاتی برای خرید ماشین آلات پیشنهاد میشه؟
ضمن تشکر، آیا روش‌های دیگری هم برای ثبت حسابداری تسهیلات وجود داره؟
چقدر زمان می‌بره تا وام درخواست شده تایید بشه؟
با تشکر از شما، در چه مواردی باید از قرض الحسنه استفاده کرد؟
سلام، تفاوت بین وام خرید دین و سایر وام‌ها چیه؟
چرا مردم بیشتر به وام های کوتاه مدت تمایل دارند؟
آیا وام‌های خرید دین به راحتی صادر می‌شوند؟
آیا برای وام‌های بلند مدت باید شرایط خاصی را رعایت کنیم؟
سلام، ثبت حسابداری تسهیلات مالی به چه صورت انجام میشه؟
چقدر زمان می‌بره که وام رو از بانک بگیریم؟
سوالی برام پیش اومده، آیا وام برای خرید دین و اعتبار و امثال اینا معتبر هستن؟
سلام، آیا نیازه که قبل از دریافت وام از شرایطش مطلع باشیم؟
با سلام، وام و تسهیلات مالی چه تفاوتی با هم دارند؟
وقت شما بخیر، آیا می‌توان از وام برای رشد کارهای پژوهشی استفاده کرد؟
سلام، آیا قیمتاجة پرداخت وام همیشه ثابته؟
ارسال نظر