مالیات ستانی عادلانه و هوشمند با استقرار سامانه مودیان میسر می گردد

داشتن پایگاه‌ های اطلاعاتی قابل اعتماد، مالیات ستانی هوشمند و عادلانه را به دنبال دارد. یکی از محور‌های کلیدی در زمینه نظام مالیاتی هوشمند، ایجاد چنین پایگاه ‌هایی است که با استقرار سامانه مودیان می ‌توان به این مهم دست یافت.

اصلاح نظام مالیاتی از طریق داده‌های متقن و سامانه محوری نظام مالیاتی یکی از موضوعاتی است که سالها است پیگیری می شود. یکی از محورهای مهم این موضوع، ایجاد سامانه واحد اطلاعاتی برای شفافیت جریان کالا و خدمات است. بخش های بسیار زیادی از سازوکارهای مرتبط با جریان کالا تاکنون به مرحله اجرا نرسیده است، زنجیره تامین و توزیع کالا در نظام مالیاتی و حتی نظام اقتصادی کشور برای حاکمیت غیرشفاف است.

سازمان امور مالیاتی به این جهت که مالیات اخذ می‌کند می تواند بر کلیه بخش های زنجیره ارزش، تامین و توزیع هر کالا نظارت داشته باشد. این سازمان و سامانه مودیان مالیاتی تنها جایی است که به دلیل شفافیت مبادلات اقتصادی و مالیات ظرفیت تجمیع اطلاعات را داراست.

قانون پایانه ‌های فروشگاهی و سامانه مودیان در دهه 1970 و 1990 در دنیا به ویژه در کشورهای غربی اجرا شده است. درخصوص سامانه جامع اطلاعاتی نکته بسیار مهم این است که تقریبا 98 درصد خرید و فروش های ما در بستر الکترونیکی رخ می دهد و بانک مرکزی به آن کاملا اشراف دارد، این میزان در دنیا 60 درصد است. بنابراین ساماندهی به شفافیت جریان کالا و تقاطع گیری آن با دیتاهای بانک مرکزی از عوامل بسیار مهم است که می تواند حجم بزرگی از شفافیت را برای ما ایجاد کند. بنابراین اولین قدم شفافیت جریان کالاست که از سال 1398 گام های اولیه با تصویب قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان برداشته شد اما بعد از یک دوره معطلی توسط دولت سیزدهم به صورت جدی به مرحله اجرا رسید. با اجرای مراحل اولیه این قانون، سازمان امور مالیاتی موفق به دریافت صورتحساب الکترونیکی و پردازش الکترونیکی داده های فعالان اقتصادی شد و در همین راستا بیش از 2.7 میلیون مودی جدید شناسایی شد.

شاید همه مزیت های این مسیله برای سازمان امور مالیاتی نباشد، با این حال اجرای آن باید توسط این سازمان صورت گیرد و در کنار آن، سامانه جامع تجارت می تواند در بحث شفافیت مبادی ورود و خروج کالا کمک کند تا از این طریق عوامل قاچاق را شناسایی نمود. بنابراین اصل سامانه مودیان و حرکت دولت جدید به این سمت این است که می ‌خواهد شفافیت جریان کالایی را ایجاد کند و در کنار آن شفافیت تراکنش مالی هم وجود داشته باشد و این دو در کنار هم زیرساختی تحت عنوان شفافیت کامل در زنجیره تامین و توزیع کالاها از مرحله ورود تا خروج را موجب می ‌شود.

با توجه به اهمیت سامانه مودیان در زمینه شفافیت اقتصادی و ایجاد داده‌ های کارآمد جهت کاهش فرار مالیاتی، هدف این است که در سامانه مودیان جریان کالایی شفاف و تقاطع گیری داده ‌ای با جریان تراکنش های مالی ایجاد شده و در نتیجه از خروجی کار در بحث مالیات و هوشمندسازی نظام مالیاتی استفاده کنیم. در این صورت به طور کلی انبارها، ورود و خروج و تجمیع کالا را خواهیم داشت و به راحتی می توانیم میزان فروش، هزینه کرد و هزینه ‌های جانبی افراد و یک سامانه مجزای دقیق با داده ‌های متقن داشته باشیم تا اخذ مالیات عادلانه و هوشمند باشد.

از جمله سامانه مودیان می توان به افزایش شفافیت اقتصادی و همچنین کاهش فساد اشاره کرد. این سامانه می تواند به عنوان یک ابزار کارامد برای افزایش شفافیت در فعالیت های تجاری و اقتصادی به خوبی عمل کند. با دسترسی عموم به اطلاعات در مورد جریان کالا و خدمات، احتمال فساد و فرصت های سو استفاده کاهش می یابد و رشد اقتصادی پایدارتر و عادلانه تر می شود. ارایه آمار دقیق و قابل اعتماد از دیگر مزیت های سامانه مودیان محسوب می شود . این سامانه می تواند به وزارت اقتصاد کمک کند تا آمار دقیق و قابل اعتماد در مورد وضعیت اقتصادی و تجاری کشور داشته باشد. این سامانه همچنین می تواند به شرکت ها در بهبود فرآیند های تولید و توزیع کمک کند و اطلاعاتی را در راستای تجزیه و تحلیل های دقیق در مورد بازار و تقاضا ارایه دهد.

نظام اقتصادی کشور باید به سمتی حرکت کند که سامانه ‌ها به صورت خودکار پیش بروند و دخالت افراد در آن‌ها کمرنگ و به مراتب کاهش پیدا کند. سازمان امور مالیاتی برای مالیات ‌ستانی دقیق و عادلانه به بستر‌های اطلاعاتی منسجمی و یکپارچه‌ ای مثل سامانه مودیان نیاز دارد.

در حال حاضر بخش قابل توجهی از فرار‌های مالیاتی، ناشی از فقدان اطلاعاتی است که در دسترس نظام مالیاتی کشور وجود ندارد.  فرار مالیاتی مشاغل خاص و افزایش حجم اقتصاد زیرزمینی نتیجه عدم اجرای کامل سامانه مودیان و همچنین نبود اطلاعات اقتصادی کافی است. راه اندازی کامل این بستر اطلاعاتی به عنوان یک نظام منسجم می ‌تواند در مقابله با فرار مالیاتی کمک شایانی کند.

راه اندازی سامانه ‌های منسجم در سایه اعتماد دو طرفه میان مودیان و مالیات گیرندگان می ‌تواند همزمان به نفع مردم و حاکمیت باشد. از یک طرف مودیان مالیات عادلانه ‌ای می ‌پردازند و در طرف مقابل، حاکمیت این امکان را پیدا خواهد کرد که از اطلاعات این سامانه ‌ها در راستای تصمیم سازی‌های مهم اقتصادی بهره گیری کند.