تاثیر رویکرد مشارکتی در تخصیص مالیات‌های استانی؛ تجربه اردبیل در طرح نشان‌دار کردن
به گزارش رسانه مالیاتی ایران، شفافیت مالیاتی دیگر نه یک شعار بلکه مطالبه‌ای حیاتی است. مطالبه‌ای که اعتماد عمومی و مشروعیت ساختارهای اداری را تعریف و تحکیم می‌کند. جامعه ایران نیز طی سال‌های اخیر با صدایی رسا خواستار دانستن سرنوشت ریال‌به‌ریال مالیات‌های پرداختی خود شده است. در پاسخ به این تحول ذهنی و انتظار روزافزون افکار عمومی، سازمان امور مالیاتی کشور جسورانه وارد عرصه‌ای نوین از حکمرانی اقتصادی شده است.
برای نخستین بار در تاریخ نظام مالیاتی کشور در سال 1403 طرح نوآورانه «نشان‌دار کردن مالیات« پلی میان مردم و پروژه‌های توسعه ملی ایجاد کرده است. پلی که مودیان را از نقش سنتی یک پرداخت‌کننده منفعل به مشارکت‌کننده‌ای آگاه و تاثیرگذار در مسیر آبادانی ایران ارتقا می‌دهد. این ابتکار، مبتنی بر اراده ملی، پشتوانه قانونی و خواست مردم، حالا در دومین سال اجرا با گستره‌ای فراتر و افقی روشن‌تر ادامه یافته تا شفافیت، پاسخگویی و سرمایه اجتماعی بیش از پیش محقق شود.
در نخستین سال اجرای این طرح، حدود 12 هزار میلیارد تومان از درآمدهای مالیاتی با مشارکت 363 هزار مودی مالیاتی به تامین مالی حدود 2000 پروژه ملی و استانی اختصاص یافت. این آمار نشان از استقبال مناسب مردم و مودیان از مدل جدید حکمرانی مالیاتی دارد. در حوزه‌های مختلف، بیشترین تخصیص منابع به ترتیب به پروژه‌های حمل‌ونقل و راه‌سازی، آموزش و پرورش، منابع آب و محیط زیست، بهداشت و درمان و آموزش عالی صورت گرفت. به عنوان نمونه، هر یک از حوزه‌های حمل‌ونقل و آموزش و پرورش سهمی بالغ بر 1.2 همت از این مالیات‌ها داشتند و در حوزه بهداشت نیز بیش از 750 میلیارد تومان به پروژه‌های درمانی و سلامت اختصاص یافت. نکته قابل توجه اینکه این طرح توانست 90 درصد از ظرفیت مالیاتی استان تهران را به سمت 16 استان محروم کشور هدایت کند که نمادی از عدالت‌محوری در تخصیص منابع مالیاتی است.
در ادامه اجرای این سیاست در سال 1404 سازمان امور مالیاتی کشور با همکاری سازمان برنامه و بودجه کشور، فهرستی از پروژه‌های قابل انتخاب در سطح کشور را منتشر کرد که شامل 881 پروژه در حوزه‌های گوناگون است. کل اعتباری که برای این پروژه‌ها پیش‌بینی شده 18 هزار و 200 میلیارد ریال تومان است. بر اساس آمار رسمی، 49 درصد از این پروژه‌ها در حوزه آموزش و پرورش قرار دارد که 13 درصد از مجموع اعتبارات را به خود اختصاص داده است. در حوزه حمل‌ونقل و عمران شهری و روستایی نیز با وجود سهم 13 درصدی از تعداد پروژه‌ها، بیشترین میزان اعتبار یعنی 29 درصد به این بخش تعلق گرفته است. پروژه‌های حوزه آب، کشاورزی و محیط زیست نیز با تنها 5 درصد از کل پروژه‌ها، 19 درصد از اعتبارات را جذب کرده‌اند که نشان‌دهنده هزینه‌بر بودن پروژه‌های این حوزه است.
به منظور بررسی میدانی کیفیت اجرای طرح «نشان‌دار کردن مالیات» و اثرات آن در سطح استان‌ها، گفت‌وگویی اختصاصی با آقای داریوش سرخانی‌مقدم مدیرکل امور مالیاتی استان اردبیل صورت گرفته است.
آقای سرخانی‌مقدم، مدیرکل امور مالیاتی استان اردبیل، در تشریح دستاوردهای این اداره کل در اجرای طرح «نشان‌دار کردن مالیات» طی سال 1403 اظهار داشت: با مشارکت چشمگیر هفت هزار و 300 نفر از مودیان استان، بیش از 47 درصد اعتبار مورد نیاز جهت تکمیل و بهره‌برداری از 16 پروژه و طرح نیمه‌تمام معادل یک هزار و 460 میلیارد ریال از محل پرداخت‌های مالیاتی و بر پایه انتخاب مستقیم این مودیان تامین شده است.
وی افزود: این رویکرد مشارکت‌محور نه تنها زمینه تسریع در روند توسعه عمرانی استان را فراهم ساخته، بلکه نقشی کلیدی در تحقق عدالت و شفافیت در توزیع و تخصیص بهینه منابع عمومی ایفا نموده است.
مدیرکل امور مالیاتی استان اردبیل با اشاره به برنامه عملیاتی استان در سال 1404 خاطرنشان کرد: برای تکمیل 34 پروژه نیمه‌تمام استان، به اعتباری معادل سه هزار و 920 میلیارد ریال نیاز است. این پروژه‌ها شامل احداث و توسعه تونل‌ها و راه‌ها، ساخت مدارس و فضاهای آموزشی، سالن‌های ورزشی، مراکز انتظامی و کلانتری، تاسیسات فاضلاب و آبرسانی، و همچنین راه‌اندازی تاسیسات برق در مناطق مختلف استان خواهد بود.
جناب سرخانی‌مقدم با اشاره به تاکیدات ریاست محترم جمهوری بر ضرورت توسعه نهضت مدرسه‌سازی تصریح کرد: از مجموع 34 پروژه نیمه‌تمام استان، 23 پروژه به احداث، تکمیل و تجهیز مدارس در نقاط مختلف استان اختصاص یافته است.
وی افزود: اعتبار مورد نیاز برای اجرای این طرح‌ها، بالغ بر 750 میلیارد ریال است که این میزان از طریق مشارکت مستقیم مودیان مالیاتی و در قالب طرح «نشان‌دار کردن مالیات» تامین خواهد شد.
وی بیان کرد: امسال به ترتیب 500 میلیارد ریال برای احداث و تکمیل تونل حیران، 400 میلیارد ریال برای تکمیل راه ارتباطی سربند-پارس‌آباد، 500 میلیارد ریال برای تکمیل محور اردبیل- مشگین‌شهر هزار میلیارد ریال برای تکمیل برج آب‌گیر جهت افزایش ظرفیت تا یک متر مکعب برای شرکت آب منطقه‌ای استان، 150 میلیارد ریال جهت ایجاد تاسیسات فاضلاب روستایی به شرکت آب و فاضلاب استان، 50 میلیارد ریال برای خطوط و پست فوق توزیع برق آغدام، 270 میلیارد ریال برای احداث و تکمیل دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه محقق اردبیلی 190 میلیارد ریال برای احداث کلانتری در مشگین‌شهر و مجموعاً 84 میلیارد ریال برای احداث سالن ورزشی در اندبیل خلخال و سالن ورزشی آسیه اردبیل از محل پرداخت‌های مالیاتی مودیان و با انتخاب آن‌ها اختصاص یافته است.
اجرای طرح «نشان‌دار کردن مالیات» در استان اردبیل، نقطه‌عطفی در تحول حکمرانی مالیاتی مبتنی بر شفافیت، مشارکت مردم و پاسخگویی عملی به مطالبه عمومی محسوب می‌شود. تجربه موفق جلب مشارکت بیش از هفت هزار و 300 مودی و هدایت مستقیم منابع مالیاتی به پروژه‌های اولویت‌دار استان صرفاً به‌معنای تکمیل زیرساخت‌ها نیست، بلکه نشانه ارتقای بلوغ اجتماعی و اعتمادی است که امروز میان مردم و نظام مالیاتی برقرار شده است.
بررسی عینی روند تخصیص اعتبارات و پیشرفت پروژه‌ها حاکی از آن است که این مدل جدید بستری موثر برای عدالت در توزیع منابع، تقویت سرمایه اجتماعی و تسریع روند توسعه پایدار فراهم آورده است. همچنین تداوم حمایت و همراهی مودیان در سال 1404 و تمرکز بر پروژه‌هایی در حوزه آموزش، حمل‌ونقل، سلامت و زیرساخت‌های حیاتی چشم‌اندازی روشن برای بهبود کیفیت زندگی شهروندان و افزایش بهره‌وری سرمایه عمومی ایجاد خواهد کرد.
شایان ذکر است تجربه اردبیل الگویی شایسته برای تعمیم کشوری این نوآوری و تعمیق مشارکت فعال شهروندان در فرآیند توسعه است؛ الگویی که می‌تواند اعتماد و رضایت عمومی را به عنوان مهم‌ترین سرمایه اجتماعی نظام اداری تقویت کرده و بسترساز رونق اقتصادی و ارتقای رفاه عمومی باشد. بی‌تردید استمرار این مسیر، دستیابی به اهداف عالی عدالت، شفافیت و توسعه متوازن را بیش از پیش در دسترس قرار خواهد داد.
منابع
1: گزارشات و مستندات سازمان امور مالیاتی کشور
http://www.intamedia.ir/news/ID/45050
2: گزارش ایرنا از نشست خبری مدیرکل استان اردبیل
https://www.irna.ir/news/85900049
ارسال نظر