مطالبات مشکوک الوصول؛ نحوه شناسایی و ثبت آنها

گاهی اوقات در معاملات مشاهده می‌شود که یکی از طرفین معامله قادر به انجام تعهدات خود یا تسویه بدهی هایش نیست در چنین وضعیتی مطالبات به چند گروه تقسیم می‌شود که یکی از آنها حسابهای مربوط به مطالبات مشکوک الوصول است. مطالبات مشکوک الوصول را در اصطلاحات حسابداری، حسابداری مطالبات م.م نیز می‌نامند.

با توجه به اینکه مطالبات م.م جزء دغدغه های بسیاری از مدیران و افراد حسابدار است در این مقاله می‌خواهیم شما را با این مقوله بیشتر آشنا کنیم. پس تا پایان با ما همراه باشید.

حسابهای مشکوک الوصول یا مطالبات م م چیست؟

بخشی از حسابها یا اسناد دریافتی که پس از بررسی های پایان دوره مالی، نسبت به وصول آنها شک داریم حسابهای مشکوک الوصول گویند.

تقسیم بندی مطالبات در حسابداری از لحاظ وصول

در پایان هر دوره بعد از بررسی مطالبات و تهیه صورت های مالی، مطالبات را از لحاظ وصول به دو گروه زیر تقسیم می‌کنند:

1- مطالبات قابل وصول

2- غیر قابل وصول

چگونه مطالبات مشکوک الوصول ایجاد می‌شود؟

سوالی که ممکن است برای شما پیش آید این است که : علت ایجاد مطالبات م م چیست؟

مهم ترین دلایلی که در وصول حسابهای دریافتی شک و ابهام پیش می‌آید و به عبارتی مطالبات یا حسابهای مشکوک الوصول ایجاد می‌شوند عبارتند از:

•  ورشکستگی؛
•  کلاهبرداری؛
•  تقلب در معامله؛
•  اعسار طرف حساب؛

(اعسار در اصطلاح حقوقی به زبان ساده یعنی وقتی که فردی تمکن مالی ندارد یا در واقع اموال و دارایی هایی دارد که هم اکنون به آنها دسترسی ندارد تا بدهی های خود را پرداخت کند).

اهمیت رسیدگی به مطالبات مشکوک الوصول

 مطالبات مشکوک الوصول در موارد بسیاری واحدهای مالی و شرکت ها را دچار آسیب و زیان می کنند. لذا شناسایی این مطالبات برای حسابداران و صاحبان کسب و کارها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به همین دلیل در استانداردهای مربوط به حسابداری برای شناسایی و ذخیره آن ها یک ستون مجزا مشخص می‌شود.

شناسایی مطالبات مشکوک الوصول

زمان شناسایی مطالبات مشکوک الوصول در پایان هر دوره‌ی مالی است. یعنی بعد از بررسی حسابهای مالی، حسابهای موقت را می‌بندید و حساب دائمی را به دوره بعد انتقال می‌دهید، پس از آن به شناسایی مطالبات مشکوک الوصول می‌پردازید.

از روشهای مختلفی برای شناسایی استفاده می‌شود که در ادامه آنها را توضیح می‌دهیم.

روشهای انجام حسابداری مطالبات مشکوک الوصول یا روشهای شناسایی

روشهای شناسایی مطالبات مشکوک الوصول عبارتند از:

  1- روش درصدی از حساب‌های دریافتنی یا مانده بدهکاران؛

  2- تجزیه سنی حساب‌های دریافتنی یا تعیین مدت بدهی در جداول زمانی؛

 3- روش درصدی از فروش‌ نسیه؛

4- روش بررسی موردی؛

هر 4 روش فوق برای شناسایی حسابهای مشکوک الوصول است.

توجه

اگر وصول تمام یا قسمتی از مطالبات مشخص نباشد، معادل آن قسمت را اندوخته یا ذخیره مطالبات مشکوک الوصول و به عنوان بستانکار شناسایی می‌شود و با توجه به اینکه احتمال وصول مطالبات کم است؛ در راستای وضع هزینه‌های دوره مالی، معادل آن مطالبات را جزء هزینه مطالبات مشکوک الوصول و به عنوان بدهکار قرار می‌دهند.

1- روش درصدی از حساب‌های دریافتنی

معمولا یک حسابدار حرفه ای با توجه به سوابق گذشته شرکت می‌داند که درصدی از مطالبات در پایان سال قابل وصول نیست. بنابراین، درصدی از حساب­های دریافتنی به عنوان ذخیره و هزینه مطالبات مشکوک الوصول شناسایی می‌شوند.  در این روش ابتدا مانده حسابهای دریافتی دوره‌های پیشین را به دست می‌آورند سپس بر اساس این مانده ها، حسابهای مشکوک الوصول شناسایی و ثبت می‌شود.

2- روش تجزیه سنی حساب‌های دریافتنی

در این روش ابتدا حسابهای دریافتنی بر اساس تاریخ سررسید در جدولی مرتب می‌شود و درصد وصول هر کدام را مشخص می‌کنند.  مطالباتی که زمان کمی از سررسید آنها گذشته، همچنین آنهایی که مدت زمان کمی به تاریخ سررسید مانده، با درصد کمی به عنوان حسابهای مشکوک الوصول تشخیص و در دفاتر ثبت می‌شود. حسابهایی که زمان طولانی از وصول یا سررسید آنها می‌گذرد، با درصد بیشتر شناسایی می‌شوند.

به عنوان مثال درصد مطالبات مشکوک الوصول بر اساس سر رسید به صورت زیر تعیین می‌شود:

- سررسید یک تا 30 روز گذشته: 10 درصد (10 %)
- 31 تا 60 روز گذشته: 15 درصد (15 %)
- سررسید 61 تا 90 روز گذشته: 20 درصد (20 %)
- سررسید بیشتر از 90 روز گذشته: 25 درصد (25 %)

3- روش درصدی از فروش‌ نسیه

ابتدا حسابهای فروش نسیه در دوره قبل بررسی و سپس مانده فروش‌های نسیه دوره‌های پیشین را به عنوان حساب‌های مشکوک الوصول شناسایی و در دفاتر ثبت می‌شود.

4- روش بررسی موردی

این روش تنها در موسساتی قابل اجرا است که تعداد معاملات و حسابها زیاد نباشد. در روش بررسی موردی، پس از بررسی تک تک حسابهای دریافتنی، حسابهای مشکوک الوصول و درصد وصول هر کدام مشخص و سپس در دفاتر ثبت می‌شوند.

هزینه مطالبات مشکوک الوصول

با توجه به اینکه در پایان دوره مالی حسابها بررسی و حسابهای مشکوک الوصول شناسایی می‌شود، هزینه مطالبات مشکوک الوصول نیز محاسبه می‌شود. اگر هزینه این مطالبات وصول یا سوخت شود، می‌توان آن را به ذخیره مطالبات مشکوک الوصول دوره بعد انتقال داد.

ذخیره مطالبات مشکوک الوصول و روش محاسبه

برای شناسایی ذخیره مطالبات مشکوک الوصول باید در ثبت حساب‌های دریافتنی، اصل تطابق درآمد و هزینه‌ها رعایت شود. به عبارتی طبق این اصل، درآمدها به محض وقوع و هزینه‌ها نیز در همان دوره ثبت می‌شوند.

محاسبه ذخیره مطالبات با استفاده از روش های

- درصدی؛

- تجزیه سنی؛

 - و روش فروش نسیه

انجام می‌شود. در هر سه این روشها باید اصل تطابق در حسابهای دریافتنی رعایت شود.

مالیات مطالبات مشکوک الوصول

حساب‌های مشکوک الوصول با وجود یکسری شرایط مشمول مالیات می‌شوند به عبارتی این حساب‌ها با دارا بودن چند شرط در لیست هزینه‌های مورد قبول مالیاتی قرار می گیرند.

مالیات برای مطالبات مشکوک الوصول موارد زیر را شامل می‌شود:

- مورد اول این است که حسابهای مشکوک‌الوصول باید در راستای فعالیت‌ها‌ی شرکت باشد.    

- شرط دوم این که احتمال عدم وصول حساب‌های مشکوک الوصول زیاد باشد.

-سوم؛ کلیه مدارک و ثبت‌های مربوط به این حساب‌ها در دفاتر یادداشت شده باشد.

- چهارم؛ ذخیره مطالبات هر مشتری به طور جداگانه مشخص و در دفاتر ثبت شده باشند.

سخن آخر

همانطور که در متن مقاله گفتیم، حسابها یا مطالبات مشکوک الوصول بخشی از حسابهایی هستند که بعد از بررسی های پایان دوره نسبت به وصول و نقد شدن آنها مشکوک هستیم. در این مقاله در مورد این حسابها، علت ایجاد آنها و چهار روش شناسایی مطالبات م م صحبت شد در دوره کارورزی حسابداری ما نیز در خصوص انواع حسابها و مطالبات به طور مفصل تر بحث و گفتگو خواهد شد. در پایان اگر نظری در مورد این نوع از مطالبات دارید می‌توانید در قسمت دیدگاه ها برای ما بنویسید.