حسابداری پخش مویرگی؛ مزایا و معایب+ گزارشات مالی

افرادی که در بخش صنعت فعالیت دارند ممکن است با مفهوم حسابداری پخش مویرگی نسبتا آشنا باشند، اما شاید برای شما هم جالب باشد که پخش مویرگی به چه معناست و منظور از حسابداری پخش مویرگی چیست؟

آیا پخش مویرگی انواع مختلفی دارد؟ کاربرد آن در کجاست و از این قبیل سوالاتی که در مواجه با یک واژه مطرح می‌شود.

در این مقاله سعی می‌کنیم با توضیح این مفهوم پاسخ شما را به این سوالات بدهیم، پس صبور باشید و تا پایان با ما همراه باشید.

عی می‌کنیم با توضیح این مفهوم پاسخ شما را به این سوالات بدهیم، پس صبور باشید و تا پایان با ما همراه باشید.

پخش‌مویرگی یا فروش مویرگی

مجموعه عملیات پخش و توزیع کالا در شبکه گسترده را پخش مویرگی گویند. تولیدکنندگان در این روش پخش و توزیع کالا، کالاهای خود را در اختیار حجم وسیعی از خریدارها قرار می‌دهند.

این گستردگی می‌تواند در محدوده یک شهر یا استان و کشور باشد. گاهی نیز امکان پخش مویرگی کالاها و محصولات در کشورهای همسایه نیز امکان‌پذیر می‌شود. راه‌های مختلفی برای پخش مویرگی وجود دارد که تمام آن‌ راه ها از طریق دفتر مرکزی کنترل می‌گردد.

به بیان دیگر فرایند فروش و ارائه محصولات به مشتریان توسط تولید کنندگان را پخش مویرگی می توان نامید که این فرآیند یا مسیر به مشتریان این امکان را می‌دهد تا از عمده فروش و مستقیم بدون واسطه خرید کنند.

کانال توزیع در پخش و فروش مویرگی

کانال توزیع، زنجیره ای از کسب و کارها است که به واسطه آن یک محصول یا کالا به مصرف کننده نهایی می‌رسد. این کانال می‌تواند شامل عمده‌فروش ها، خرده‌فروش ها، توزیع‌کنندگان و یا اینترنت باشد.

در ساختار کانال‌ها، چهار عامل اصلی نیاز مشتری، سهولت دسترسی، توانمندی های شرکت و تمایل واسطه های مناسب در نظر گرفته می‌شود.

توجه

به طور کلی کانال‌های توزیع دو نوع مستقیم یا غیر مستقیم دارند. در حالت مستقیم کالا بدون واسطه از تولیدکننده به افراد مصرف‌کننده می‌رسد (مثلاً در فروش اینترنتی). ولی در حالت غیر مستقیم، کانال می‌تواند از اجزای مختلفی مانند عمده فروش ‌ها، توزیع کننده‌ها، فروشگاه های زنجیره ای، خرده فروش‌ها و … تشکیل شده باشد. در این صورت هر واسط، کالا را از واسط قبلی با قیمت مشخصی دریافت می‌کند و با قیمت بیشتری به واسط بعدی می‌فروشد تا این که در نهایت به دست مصرف‌کننده نهایی می‌رسد.

بنابراین می‌توان گفت:

در یک کانال توزیع سه نوع جریان حضور دارند

1.  جریان کالا از سوی تولیدکننده به مصرف‌کننده؛
2. جریان‌مالی از مصرف‌کننده به تولیدکننده؛
3.  جریان اطلاعات به صورت دو طرفه.

پخش مویرگی برای چه اجناسی استفاده می شود؟

این نوع از فروش و توزیع بیشتر در مورد کالاهایی که زودتر مصرف می‌شوند کاربرد دارد و به طور کلی پخش و فروش مویرگی برای محصولاتی از جمله موادغذایی یا آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود ولی امروزه این روش از فروش در صنایع دیگری مانند محصولات دیجیتالی، مبلمان خانگی یا اداری و تجهیزات و لوازم خودرو نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پخش مویرگی به بخش های مختلفی تقسیم می‌شود که در ادامه با هم می‌بینیم.

تقسیم بندی پخش‌مویرگی

به طور کلی پخش مویرگی به دو گروه پخش سرد و پخش گرم تقسیم می‌شود.

پخش سرد:

از طریق پخش سرد، محصولاتی توزیع می‌شوند، که یا محدودیتی از نظر تاریخ انقضاء (دارای تاریخ انقضاء طولانی) ندارند و یا به طور کلی تاریخ مصرف ندارند. کالاهایی نظیر دارو و محصولات آرایشی – بهداشتی با پخش سرد توزیع می‌شوند.

پخش گرم:

یکی دیگر از روش‌های پخش مویرگی، پخش گرم است که به معنی فروش در محل مشتری است. در واقع در این روش فروشنده یا ویزیتور به همراه راننده و ماشین حامل محصولات به سراغ مشتریان می‌رود و عملیات ویزیت، صدور فاکتور و تحویل بار را انجام می‌دهد.

کالاهایی که ماهیت فاسدشدنی دارند یا به عبارتی دارای تاریخ انقضاء هستند در این روش از پخش قرار می گیرند و توزیع می‌شوند. نمونه محصولاتی که با پخش گرم توزیع می‌گردد شامل محصولات غذایی است.

تصمیم گیری درمورد نحوه پخش و فروش کالا بر عهدهٔ مدیران شرکت‌های پخش است.

فرآیند شرکتهای پخش مویرگی

یکی از اصلی ترین ویژگی های شرکت‌های پخش مویرگی، اجرای صحیح فرآیند توزیع است که شامل تصمیم گیری درمورد کانال فروش، توزیع کالا و زمانبندی برای توزیع محصولات است.

این شرکتها معمولا فرآیندی با گام های زیر را طی می‌کنند:

1. عملیات توزیع و پخش خود را از انبار آغاز می‌کنند.
2.  در صورت دریافت سفارش از مشتری، کالا را به مشتری تحویل می‌دهند.
3.  تراکنش‌های مالی انجام می‌شود.
4.  کنترل و دریافت بازخورد از بازار صورت می‌گیرد.

به طور معمول این شرکتها کالاهایی را عرضه می‌کنند که زود به مصرف می‌رسد و از لحاظ قیمتی نیز ارزان هستند.

در واقع در فروش مویرگی یا پخش مویرگی به این نکته اهمیت می‌دهند که با استفاده از مکان‌های فروش در دسترس، بیشترین خریدار و در نتیجه بیشترین بازار را تحت پوشش قرار دهند.

در ادامه در مورد انواع شرکتهای پخش مویرگی و مزایا و معایب آن صحبت خواهیم کرد. اما اکنون ببینیم حسابداری آنها چگونه است.

حسابداری پخش مویرگی

حسابداری پخش مویرگی در واقع زیر مجموعه حسابداری بازرگانی است و کدینگ آن نیز بر اساس حسابداری بازرگانی، طراحی می‌شود.

چرا نیاز به نرم افزار در حسابداری پخش مویرگی احساس می شود؟

امروزه تقریبا در تمامی شرکتها نیاز به نرم افزار حس می شود و با استفاده از آنها و تکیه بر اعداد و ارقام بهتر می توانند  تصمیم‌گیری های شرکت را انجام دهند.  شرکت‌های پخشی و پخش مویرگی نیز از این امر مستثنی نیستند و این نکته از اهمیت بیشتری برخوردار است با توجه به اینکه جهت خرید (فروش ) حتما نیاز به نرم افزاری جامع هست تا گزارش ها را با سرعت و دقت بالا ارائه دهد.

وظایف بخش حسابداری شرکت‌ های پخش مویرگی

واحد حسابداری شرکتهای پخش مویرگی وظایف زیر را برعهده دارند:

•  حسابداری فروش بر مبنای بهای تمام شده کالاهای فروش رفته؛

•  محاسبه سود و زیان حاصل شده از فروش؛

•  تهیه گزارشات‌ مالی از دوره فروش مانند گزارش دوره وصول مطالبات یا گزارش گردش کالا در انبار؛

•  محاسبه حقوق کارکنان؛

•  محاسبه عملکرد پیمانکاران بخش توزیع؛

• تهیه ترازنامه و تنظیم صورت‌های مالی مرتبط با آن؛

•  طبقه بندی اقلام کالاها، مانند کالاهایی با سود پایین یا سود بالا.

پوشش‌دهی تعداد بالای تراکنش مالی (به دلیل ارزان بودن سبد عرضه آن‌ها) از مهمترین وظایف حسابدار شرکت پخش است  و باید کلیه‌ی خرده فروشان و فروشگاه‌های مواد غذایی را پوشش دهد

چند تا از مهم ترین شاخص های حسابداری فروش در شرکتهای پخش مویرگی

•  قیمت تمام شده کالا (کالای خریداری شده و کالای فروش رفته)؛

•  قیمت کالای مرجوعی از بازار (ضایعات برگشتی)؛

•   سود و زیان کد کالایی؛

•  صورت‌ وضعیت بدهی و درآمد شرکت؛

•  مانده وصول مطالبات در بازار و انطباق با سقف بدهی مشخص‌ شده؛

•   تعداد چک‌های رسید نشده و میزان کالای رسید شده؛

• انحراف از عملکرد  بودجه ریالی؛

•  طبقه بندی مشتریان (از نظر لیست بدهکاران و طلبکاران شرکت).

تقسیم بندی شرکت‌های پخش مویرگی

شرکت های پخش مویرگی از لحاظ ساختار و اندازه به دسته های مختلفی تقسیم می شوند:

• از لحاظ ساختار:

از لحاظ ساختار به دو گروه مستقل و وابسته تقسیم می شوند


الف-شرکت پخش‌مویرگی وابسته:

شرکت‌های پخش‌مویرگی وابسته، تحت نظر شرکت‌های تولیدی می باشند و وظیفه آنها پخش محصولات تولیدی مربوط به خودشان است.

ب- شرکت پخش‌مویرگی مستقل:

در شرکت‌های پخش مستقل که بیشتر در زمینه های صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی فعالیت می کنند، با چند اسم تجاری مختلف در یک زمان مشخص همکاری به عمل می‌آید .

• از لحاظ اندازه:

از لحاظ اندازه به سه گروه شرکتهای کوچک محلی، شرکتهای پخش متوسط و پخش به صورت گسترده تقسیم می شوند.

الف- کوچک محلی:

یعنی شرکت‌های کوچکی که در یک شهر در مناطق و محل‌های خاصی محصولات و خدمات خود را عرضه می‌کنند.

ب- شرکتهای متوسط:

شرکتهای پخش متوسط ، شرکتهایی هستند که پخش محصولات خود را در یک استان انجام می‌دهند  یا حداکثر در دو شهر مختلف به عرضه می‌پردازند.

ج- شرکت‌های پخش گسترده:

این نوع از شرکتها که دارای حجم گسترده ای از کانال‌های فروش می باشند، معمولا پخش‌های منطقه‌ای و سراسری دارند.

گزارشات مالی در حسابداری پخش مویرگی

در فایل زیر می‌توانید گزارشات مالی در پخش مویرگی را مشاهده و دانلود کنید

⇐گزارشات مالی پخش مویرگی ⇒

ثبت های حسابداری پخش مویرگی

برای ثبت فرآیند پخش مویرگی می توان ثبت های زیر را در نظر گرفت:

ثبت برگه ‌های خروجی

در صورت تحویل یا مرجوعی کالا این ثبت انجام می شود.

ثبت مربوط به فروش

در صورتی که بعد از ثبت خروجی تمامی اقلام فاکتور برگشت داده شود، بعد از صدور برگه مرجوعی، این ثبت انجام می‌شود.

سپس

اسناد دریافتنی بعد از ثبت، جهت وصول نزد واحد خزانه‌داری نگهداری می‌شود.

واحد خزانه داری

ثبت بعد از مغایرت گیری

پس از مغایرت‌گیری صورتحساب های بانکی، ثبت زیر را می‌زنند.

درصورت عدم وصول برخی از چک‌ها و برگشت چک ثبت زیر انجام می‌شود.

اگر فروشنده نتواند چک را وصول کند ثبت زیر صورت می‌گیرد.

اسناد پس از تحویل بررسی می‌شوند و در صورتیکه تاریخ اسناد به روز باشد آنها را نزد بانک می برند و سپس ثبت زیر انجام می‌شود.

ولی اگر تاریخ به روز نباشد برای وصول نزد بانک واگذار می‌شوند و ثبت زیر صورت می‌گیرد.

مزایا و معایب شرکتهای پخش مویرگی

برخی از مزایای شرکتهای پخش مویرگی به شرح زیر است:

•  جمع آوری اطلاعات به روز و صحیح از بازار؛

•  پخش بالا مخصوصا برای کالاهای تند مصرف به دلیل تاریخ کم انقضاء؛

•  افزایش تعداد مشتری و کاهش ریسک مالی (همچنین کاهش ریسک از دست دادن مشتری‌ها) که منجر به کوچک شدن مانده مطالبات در بازار می‌شود.

• کسب سهم مشتری و افزایش سهم بازار که در اصطلاح مدیریت پخش مویرگی به شاخص پوشش مشتریان (خرده فروشی ها) معروف است؛

•  افزایش بلند مدت سود و درآمد؛

•  بهبود شرایط سرمایه در بازار و افزایش جریان نقدینگی؛

•  افزایش سرمایه در گردش؛

•  کاهش احتمال پیدایش رقبای جدید در بازار محصولات غذایی و بهداشتی؛

•  افزایش تعداد کد کالای عرضه‌ شده؛

•  کاهش ضایعات؛

•  افزایش ارزش و اعتبار برند شرکت‌های تولیدی و ایجاد اعتبار بیشتر برای تولید کنندگان؛

• و … .

برخی از معایب شرکتهای پخش مویرگی به شرح زیر است:

•  نیاز به سرمایه در گردش بالایی دارد؛

•   مدیریت هم زمان شبکه توزیع (شامل انبار، لجستیک، بخش اداری و فروش)؛

•  افزایش هزینه‌های شرکت از جمله هزینه هایی بابت خرید ماشین های حمل محصولات موادغذایی و نگهداری کالا و …؛

•  روند انبارداری محصولات، سفارش‌گیری و حمل و … مستلزم دانش بالا و مدیریت دقیق است که قسمت‌های مختلف را همزمان مدیریت کند. به عبارتی نیاز به مدیریت عملیات پیچیده ای هست.

•  عملاً امکان ارائه خدمات به همه خرده فروشان و سوپر مارکت های سطح شهر از لحاظ جغرافیایی وجود ندارد.

سوالات متداول

1- گستردگی و امکان پخش مویرگی محصولات چقدر است؟

گستردگی پخش مویرگی یا فروش مویرگی می‌تواند در محدوده یک شهر، استان و یا کشور باشد. و گاهی امکان پخش و توزیع محصولات در کشورهای همسایه نیز وجود دارد.

2- کاربرد پخش مویرگی در چه صنایعی است؟

معمولا پخش مویرگی برای محصولاتی مانند مواد غذایی، لوازم آرایشی، بهداشتی و … در کل کالاهایی با حاشیه سود پایین استفاده می‌شود، اما امروزه در صنایع دیگری مانند کالاهای دیجیتالی، مبلمان خانگی، اداری و تجهیزات و لوازم خودرو و …  مورد استفاده قرار می‌گیرد.

3-در تقسیم بندی پخش مویرگی، هزینه کدام نوع پخش کمتر است؟

هزینه پخش سرد از هزینه پخش گرم کمتر است و از پخش سرد برای توزیع کالاهایی با تاریخ مصرف طولانی یا برخی محصولات مانند آرایشی و بهداشتی که تاریخ انقضاء ندارند، استفاده می‌شود.

4- ویژگی شرکتهای پخش مویرگی چیست؟

یکی از ویژگی های مهم این شرکت‌ها فروش حجم وسیعی از کالاها به واحدهای بزرگ و کوچک با سرعت بالا و بدون واسطه است. در واقع این شرکتها با حذف واسطه در فرآیند توزیع و فروش، باعث سودآوری قابل‌توجهی می‌شوند.

ویژگی دیگر آن، بازاریابی و فروش به‌صورت حضوری است که توسط افراد ویزیتور انجام می‌شود.

5- حسابداری پخش مویرگی چگونه است؟

حسابداری پخش مویرگی به طور کلی در دسته حسابداری بازرگانی و زیر مجموعه آن به حساب می آید و در واقع از کدینگ حسابداری بازرگانی پیروی می‌کند.

با توجه به اینکه شرکت‌های پخش مویرگی دارای حاشیه سود پایینی هستند بنابراین حسابداری آن‌ها را می‌توان در زیر مجموعه حسابداری پخش مواد غذایی قرار داد.

6- بخش حسابداری شرکت‌ های پخش مویرگی چه وظایفی دارند؟

وظایف حسابداری پخش مویرگی عبارتند از:

•  حسابداری فروش بر مبنای بهای تمام شده کالاهای فروش رفته؛

•  محاسبه سود و زیان حاصل شده از فروش؛

•  تهیه گزارشات‌ مالی از دوره فروش مانند گزارش دوره وصول مطالبات یا گزارش گردش کالا در انبار؛

•  محاسبه حقوق کارکنان؛

•  محاسبه عملکرد پیمانکاران بخش توزیع؛

•  تهیه ترازنامه و تنظیم صورت‌های مالی مرتبط با آن؛

•  طبقه بندی اقلام کالاها، مانند کالاهایی با سود پایین یا سود بالا.

7- در حسابداری پخش مویرگی، گزارشات مالی شامل چه گزارشاتی است؟

گزارش سود و زیان به تفکیک شعبه و مرکز هزینه، تهیه گزارش بدهکاران، گزارش  عملیات دوره‌ای، گزارش از حاشیه سود کالاها، گزارش از کالاهای برگشتی به دلایل مختلف، گزارش از منابع انسانی (پرسنل)، گزارش تامین کنندگان، گزارش بودجه نقدی و گزارش هزینه های ثابت و متغیر.

برای توضیح هر یک از این گزارشات به متن مقاله رجوع کنید.

8- مشاغل مرتبط با شرکت ‌های پخش مویرگی چه مشاغلی هستند؟

برخی از این مشاغل عبارتند از:

•  ویزیتور یا بازاریاب؛

•  سرپرست منطقه؛

•  سوپروایزر/سرپرست؛

•  سرپرست فروش؛

•  توزیع کننده یا مامور پخش؛

•  سرپرست توزیع؛

•  تحصیلدار.

جمع بندی

همانطور که در مقاله اشاره شد حسابداری پخش مویرگی زیرمجوعه ای از حسابداری شرکتهای بازرگانی است. انواع پخش مویرگی (پخش سرد و گرم) و تقسیم بندی شرکتهای پخش‌مویرگی همچنین ثبت های اسناد مربوط در این شرکتها را توضیح دادیم و گفتیم که گزارشات مالی در پخش مویرگی به چه صورت هست. اگر نکته خاصی درمورد پخش مویرگی و حسابداری آن از قلم افتاد خوشحال می شویم که آن را با ما در میان بگذارید.

بیشتر بخوانید

اموال گردانی حسابداری

شروع حسابداری یک شرکت