مالیات علی الراس و نکات آن
مالیات علی الراس تا کنون به گوشتان خورده؟
اگر فعالیتی مشمول مالیات علی الراس شود، جرائم زیادی به آن تعلق می‌گیرد. علی الراس شدن مالیات جزء موارد با اهمیت در بحث های مالیاتی است. لذا در این مقاله سعی داریم به این امر مهم بپردازیم. در ابتدا بهتر است بدانید کلمه علی الراس به معنی "از روی میل و اراده" است و زمانی بکار می‌رود که مودیان اظهارنامه مالیاتی خود را در موعد مقرر یا به طور کامل ارسال نکنند. در این صورت اداره دارایی دست به کار و درآمد را تخمین می‌زند.
مالیات علی الراس چیست؟
تشخیص درآمد توسط ممیز مالیاتی را مالیات علی الراس می‌نامند و معمولا به علت عدم ارائه کامل مدارک لازم یا نواقصی در آنها رخ می‌دهد. در این صورت ممیز بعد از تخمین درآمد فرد مودی، مالیات تشخیصی وی را محاسبه می‌کند. مبلغ این نوع از مالیات اغلب بیشتر از مالیاتی است که به صورت عادی پرداخت می‌شود.
دلیل اینکه مالیات علی الراس می‌شود؟ یا انواع مالیات علی الراس
از جمله دلایل مهمی که مالیات را علی الراس می‌کند موارد زیر را می‌توان نام برد:
• عدم ارائه کامل و صحیح مستندات مالیاتی؛
• وجود نواقصی در اظهارنامه یا دفاتر مالیاتی و اسناد مربوط به آن؛
• تاخیر در ارسال دفاتر مالیاتی یا عدم ارائه؛
قرائن مالیاتی یا قرینه های مالیاتی
مبنای محاسبه‌ای که برای مالیات علی الراس به جای اسناد و مدارک فرد مودی بکار می‌رود، قرائن مالیاتی یا ضرائب مالیاتی است که توسط ممیز مالیاتی تعیین می‌شود.
به عبارت دیگر قرائن مالیاتی را می‌توان به این صورت تعریف کرد: یکسری عوامل که در هر گروهی از مشاغل برای تعیین درآمدهای مشمول مالیات به طور علی الراس به کار می‌رود.
یعنی با توجه به اینکه مستندات مودی برای تشخیص درآمد واقعی کافی نیست، ممیزان اسناد و مدارک دیگری را لحاظ می‌کنند.
فهرستی از قرائن مالیاتی عبارتند از:
- خرید یا فروش سالانه؛
- میزان تولید کارخانجات؛
- درآمد ناویژه؛
- ارزش حق واگذاری محل کسب؛
- مجموع وجوهی که برای حق التحریر و حق الزحمه عاید دفترخانه اسناد رسمی می‌شود؛
- و عوامل دیگر به تشخیص کمیسیون تعیین ضرایب.
منظور از ضرائب مالیاتی (ضرایب اقتصادی) چیست؟
ضرایب مالیاتی ارقام مشخصی هستند که حاصلضرب آن ارقام در درآمد مودی، درآمد مشمول مالیات مودی محسوب می‌شود.
جدول ضرائب مالیاتی؛ جدولی است که هر سال با توجه به وضعیت اقتصادی، ضرایب مالیات عملکرد مشاغل مختلف مشخص می‌شود و مبلغ مالیاتی براساس این جدول مالیات علی الراس مودی را محاسبه می‌کند.
چگونه مالیات علی الراس محاسبه می‌شود؟
برای محاسبه مالیات علی الراس روشهای مختلفی هست که در مورد آن توضیحاتی به شرح زیر داریم:
- تهیه اظهارنامه تخمینی
در اظهارنامه برآوردی، اظهارنامه مودی به صورت تخمینی بر اساس قرائن و ضرایب مالیاتی تهیه می‌شود.
- جمع آوری اطلاعات لازم
کلیه‌ی اطلاعات مربوط به فعالیت های اقتصادی مودی (حقیقی یا حقوقی) از منابع مختلف نظیر منابع دولتی یا غیر دولتی، بانکها و ... جمع آوری می‌شود.
- تعیین قرائن مالیاتی
همانطور که در پاراگراف های قبل گفتیم برای تشخیص مبلغ مالیات تخمینی از عواملی تحت عنوان قرینه های مالیاتی استفاده می‌شود.
- محاسبه مالیات علی الراس
با توجه به ضرایب مالیاتی که متناسب با فعالیت های اقتصادی و قرائن مالیاتی هستند، مبلغ علی الراس مالیات توسط ممیز مالیاتی محاسبه می‌شود. در واقع فرمول درآمد مشمول مالیات بر اساس ضرایب مالیاتی به صورت فرمول زیر است:
درآمد مشمول مالیات = ضریب مالیاتی * قرینه مالیاتی
مالیات علی الراس چه عواقبی به دنبال دارد!
عدم توجه به قوانین مالیاتی و ایجاد مالیات علی الراس منجر به مشکلات فراوانی برای صاحبان مشاغل می‌شود. همچنین عدم توجه به علی الراس شدن مالیات ممکن است باعث جرائم مالیاتی سنگینی شود. یکی از مشکلات دیگر، پرداخت مالیات بیشتر از مالیات معمولی است که نسبت به درآمد محاسبه می‌شود.جریمه‌ای که برای عدم ارائه اظهارنامه در نظر می‌گیرند، جریمه 30 % (سی درصد) بر مالیات است که توسط ممیز مالیاتی بر طبق مالیات علی الراس تعیین می‌شود.
حتی اگر فروشی نداشته باشید طبق سودی که برای شما در مالیات علی الراس محاسبه می‌شود باید جریمه 30 درصدی مالیات را بپردازید. بنابراین ارائه اظهارنامه مالیاتی بی نقص و کامل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در دروه کارورزی حسابداری سطح مشاور مالیاتی و مدیر مالی به طور مفصل با طریقه تکمیل اظهارنامه، استخراج صورت های مالی و سایر بخشنامه ها و قوانین مالیاتی آشنا خواهید شد.
درصد مالیات علی الراس
درصد علی الراس در هر کشوری با توجه به قوانین مالیاتی آن متفاوت است. نرخ آن معمولا بر اساس نوع فعالیت‌های اقتصادی و عوامل دیگر، به‌صورت سالیانه توسط سازمان مالیاتی کشور اعلام می‌شود.
برای محاسبه میزان مالیات علی الراس علاوه بر ضرایب مالیاتی، میزان درآمدها، نوع فعالیت اقتصادی و همچنین میزان تخلف مالیاتی می‌تواند موثر باشد. مثلا در بعضی از کشورها مبلغ علی الراس مطابق با درصدی از درآمد فرد مودی محاسبه می‌شود و یا در برخی مناطق نرخ علی الراس برای تخلفات مالیاتی ثابت است.
حذف مالیات علی الراس
علی الراس از نظام مالیاتی کشور از سال 98 به بعد حذف شد. در واقع سازمان امور مالیاتی اعلام کرد که به لحاظ شفافیت و تحقق عدالت مالیاتی بعد از سال 98 روش تعیین علی الراس استفاده نمی‌شود و رسیدگی ها طبق اظهارنامه مودیان مالیاتی صورت می‌گیرد. لذا ارائه یک اظهارنامه جامع بسیار حائز اهمیت است و در تکمیل آن نهایت دقت باید صرف شود.
سخن آخر
همانطور که در متن مقاله گفتیم، علی الراسی مالیات منجر به مشکلات زیادی از جمله تخمین مالیات بیشتر از میزان واقعی می‌شود. بنابراین تسلیم اظهارنامه صحیح و مستندات دقیق می‌تواند از بروز جریمه های سنگین جلوگیری کند.