پروژه های عمرانی و جاری
تعریف پروژه های عمرانی و جاری
انجام این پروژهها در راستای آبادانی و رفاه بیشتر جامعه است و شامل: ساختمانسازی، سدسازی، راهسازی و … می باشد که معمولاً سرمایه کلانی داراست
عمران به معنای آبادانی، سازندگی و رونق است و این پروژه هم به مجموعهای از وظایف و کارها تعلق میگیرد؛ پروژه عمرانی به پروژهها و اقداماتی که شامل ساخت و ساز است و حاصل آن آبادانی و رونق میباشد، گفته میشود. این پروژهها شامل طیف وسیعی از کارهای ساخت و ساز مانند: ساختمانسازی، سد سازی، راه سازی، مراکز خرید، ورزشی و …. میشود.
برای اینکه سرمایه زیادی بیهوده بر باد نرود ابتدا باید به دقت برنامهریزی و هدفگذاری کرد و تمامی جوانب کار سنجیده شود
فازهای مختلف یک پروژه عمرانی
فاز صفر یا طرح توجیهی: ابتدا نیاز شناسایی،هدف مشخص سپس باید امکانسنجی پروژه انجام شود؛مطالعات توجیهی فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی نیز در این مرحله انجام میشوند.
فاز یک یا طراحی اولیه:اطالعات ژئوتکنیکی و توپوگرافی انجام میشود و بر اساس این مطالعات، نقشههای مقدماتی تهیه میگردد سپس به انتخاب مشاوران و انجام بررسیهای فنی میپردازند.
فاز دو یا طراحی تفصیلی: باید نقشهها و اسناد مناقصه، تهیه شود تا برای اجرای پروژه، پیمانکار مناسب و دستگاه نظارتی مشخص شود.
فاز سه یا اجرای پیمان: انجام پروژه کلید میخورد و عملیات ساخت آغاز میشود
فازچهار یا بهرهبرداری: در این مرحله پروژه به طور کامل اجرا شده و عملیات اجرایی متوقف میشود. پرژوه تحویل داده شده و بهرهبرداری از آن آغاز میشود.
ارکان اصلی پروژه های عمرانی
کارفرما:
شخص یا سازمان یا مجموعهای است که با سرمایه خود میخواهد، یک پروژه عمرانی را شروع کند پس مالک و صاحب پروژه شناخته میشود.کارفرما میتواند، یک شخص حقیقی یا حقوقی یا موسسات و شرکتهای وابسته به دولت باشد. انتخاب پیمانکار و مشاور و نیز تامین سرمایه بر عهده کارفرماست.
پیمانکار:
کسی است که پروژه عمرانی را مطابق توافقات انجام شده با کارفرما اجرا و پیادهسازی میکند. او هم میتواند یک شخص حقیقی و یا حقوقی باشد. پیمانکار باید دانش فنی کافی و مهارت اجرایی مناسبی در زمینه ساخت و ساز و عمران داشته باشد. علاوه بر اینکه پیمانکار، پروژه را اجرا میکند، مسئولیت ضمانت پروژه هم در دوره مشخص شده بر عهده او است.
مشاور:
شخص حقیقی یا حقوقی است که بر اجرای کار در چهارچوب قرارداد نوشته شده، نظارت میکند؛کافرما، مشاور را به پیمانکار معرفی میکند و مشاور وظایف خود را در قبال کارفرما انجام میدهد. مشاور وظیفه دارد، برای انواع پروژه های عمرانی در جهت تعیین پیمانکار، مناقصه برگزار کند. همچنین نظارت بر تمام عملیات اجرایی پروژه و تهیه و تدوین نقشههای مهندسی نیز بر عهده مشاور است. علاوه بر اینها، مشاور نقشههای ارائه شده توسط پیمانکار را بررسی و تایید میکند.
✅ انواع قراردادها در پروژه های عمرانی
1-قرارداد عمرانی امانی یا تک عاملی:
کلیه خدمات در داخل شرکت یا سازمان انجام میشود. یعنی کارفرما پروژه را سرمایه گذاری و اجرا میکند؛ برای پروژههای کوچک است.
2-قرارداد دو عاملی یا طرح و ساخت:
دو رکن کارفرما و پیمانکار در انجام پروژه عمرانی دخیل هستند. کارفرما، سرمایهگذار و پیمانکار مسئول اجرا است. در واقع فاز صفر و یک را کارفرما انجام میدهد و مابقی از تهیه طرح تا اجرا بر عهده پیمانکار است.
3-قرارداد سه عاملی یا سنتی یا پیمانی:
از سه رکن کارفرما، مشاور و پیمانکار تشکیل شدهاست. این نوع قرارداد، مرسومترین نوع قرارداد در انواع پروژه های عمرانی است. در این قراردادها، مشاور توسط کارفرما انتخاب میشود. سپس مشاور مدارک لازم برای برگزاری مناقصه را تهیه میکند. در مناقصه، پیمانکار انتخاب شده و قرارداد همکاری بسته میشود. پیمانکار هم مطابق قرارداد، پروژه را اجرا میکند.
✅ انواع پروژه های عمرانی
الف)طرحهای عمرانی
طرحهای شمول پروژه های عمرانی: بودجه مورد نیاز این طرحها، در قانون مصوبه و بودجه مجلس تعیین میشود.
طرحهای خارج از شمول:
بودجه این طرحها، از محل درآمد ارگانهای دولتی و وزارتخانهها تعیین میشود که به صورت زیر می باشد:
1)انتفاعی: این طرحها باید پس از مدتی بتوانند، هزینههای خود را تامین کنند و سود مناسبی هم به ارمغان بیاورند
2)غیر انتفاعی: این طرحها توسط دستگاههای اجرایی پیادهسازی میشوند. کسانی که این طرحها را اجرا میکنند به دنبال کسب درآمد از آن نیستند.
3) مطالعاتی: بر اساس قراردادهایی است که بین مراکز علمی و دستگاههای اجرایی بسته میشوند. هدف از این طرحها، مطالعه و بررسی موضوعات خاص است
ب)ساخت و سازهای شهری
پروژههای ساختمانی مسکونی: ساخت آپارتمان و ویلا؛
پروژههای ساختمانی تجاری و اداری : مغازه، رستوران، دفاتر خدماتی؛
پروژه های ساختمانی خدماتی: بیمارستان، گرمابه؛
پروژه های ساختمانی ورزشی: استادیومهای ورزشی، زمینهای بازی و باشگاههای ورزشی؛
پروژههای ساختمانی صنعتی: احداث کارخانه، سوله و ساختمانهای مربوطه.