مهم ترین قوانین مالیاتی (بخش سوم)
مالیات مقطوع چیست؟
در مالیات مقطوع، سازمان امور مالیاتی به میزان سود و زیان فعالیت اشخاص توجهی نمی کند و مالیات را از محل مبلغ فروش و درآمد دریافت می‌کند. به عنوان مثال اگر شخصی مالیات نقل و انتقال ملک را پرداخت کند و در سال بعد قیمت ملک بالاتر برود در این مورد لازم نیست که نسبت به سود حاصل از ملک، مالیاتی پرداخت نماید. به عبارت دیگر مالیات مقطوع در مورد سود یا درآمدهایی است که مشمول مالیات نمی‌شوند.
توجه
نکته ای که باید به آن توجه شود این است که این نوع از مالیات علی الحساب نیست به همین جهت پس از پرداخت مالیات مقطوع هیچ مالیات دیگری از شخص دریافت نمی شود. همچنین مقطوع شامل موارد زیادی می شود که از جمله مهم‌ترین آن می توان به نقل و انتقال ملک، نقل و انتقال سهام و برخی موارد دیگر اشاره کرد.
علاوه بر این صاحبان مشاغل گروه دوم که از پایانه فروشگاهی استفاده می کنند؛ در صورتی که دستگاه کارتخوان را در سایت سازمان امور مالیاتی ثبت کرده باشند مشمول مالیات مقطوع می شوند و باید برای پرداخت آن اقدام نمایند. لازم به ذکر است منظور از پایانه فروشگاه همان دستگاه کارتخوان بانکی یا درگاه پرداخت الکترونیکی است.
نحوه محاسبه مالیات مقطوع مشاغل
اطلاع از نحوه محاسبه مالیات بسیار اهمیت دارد زیرا مالیات بخش مهمی از سیستم مالی کشورهاست و هر فرد باید وظیفه خود را در قبال پرداخت مالیات بپذیرد. همچنین اطلاع صحیح از نحوه محاسبه مالیات مقطوع مشاغل به افراد کمک می‌کند تا میزان مالیاتی که باید پرداخت کنند را به درستی محاسبه کرده و از مزایا و معافیت‌های ممکن استفاده کنند. به همین خاطر در این بخش چگونگی محاسبه مالیات مقطوع مورد بررسی قرار می گیرد.
برای تعیین نحوه محاسبه مالیات مقطوع مشاغل ابتدا لازم است که به ماده 100 قانون مالیات های مستقیم پرداخته شود.
این ماده مقرر می دارد :« مودیان موضوع ماده 96 این قانون و همچنین آن دسته از صاحبان مشاغل که بدون الزام به نگهداری دفاتر قانونی، اقدام به نگهداری دفاتر قانونی می‌نمایند مکلفند اظهارنامه مالیاتی مربوط به فعالیت‌های شغلی خود را در سال مالیاتی برای هر واحد شغلی و برای هر محل جداگانه طبق نمونه‌ای که وسیله وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه خواهد شد تنظیم و تا آخر تیر ماه سال بعد به حوزه مالیاتی محل شغل خود تسلیم و مالیات متعلق را به نرخ مذکور در ماده 131 این قانون پرداخت نمایند.»
همچنین بر اساس تبصره ماده 100 قانون مالیات های مستقیم اگر در طول یک سال درآمد صاحبان مشاغل کمتر از 100 برابر سقف معافیت مالیاتی در سال 1402 باشد یعنی اشخاصی که درآمدشان در سال 1402 به حداکثر 120 هزار ریال می رسد، دیگر لازم نیست که به سازمان امور مالیاتی اظهارنامه ارسال کنند و از انجام این تکلیف معاف و در نهایت کد مالیاتی این گونه از مشاغل به‌صورت مقطوع تعیین می شود.
با توجه به توضیحات گفته شده مالیات مقطوع مشاغل بر اساس میزان فروش کالا و خدمات در طی هر سال و بر اساس اطلاعات موجود در پایگاه اطلاع رسانی سازمان امور مالیاتی و سوابق مودی تعیین می شود و در طی فرمی که در سایت tax.gov.ir بارگذاری می شود به اطلاع شخص خواهد رسید.
نکته
نکته مهمی که در این دستور العمل وجود دارد این است که اگر مودی توان پرداخت مالیات مقطوع تعیین شده را به صورت یکجا نداشته باشد، پرداخت مالیات برای او قسط بندی می شود و می‌تواند آن را حداکثر طی 4 قسط مساوی به سازمان امور مالیاتی پرداخت نماید.
مالیات مقطوع به چه مشاغلی تعلق نمی‌گیرد؟
مالیات مقطوع یکی از انواع مالیات‌هایی است که برخی از مشاغل مشمول آن نمی‌شوند.
از جمله این مشاغل می‌توان به مشاغلی که محل فعالیت آنها تغییر کرده است اشاره کرد.
به عبارت دیگر، اگر یک کسب و کار از یک مکان به مکان دیگر منتقل شود، آن مشاغل مشمول مالیات مقطوع نمی‌شوند.
همچنین، مشاغلی که سال اول فعالیت خود را سپری می‌کنند و افرادی که سکه خریداری می‌کنند نیز از این مالیات مستثنی هستند.
اشخاصی که اظهارنامه مالیاتی خود را در موعد مقرر ارائه نکنند و مشاغلی که از پایانه فروشگاهی استفاده نمی‌کنند نیز مشمول این مالیات نخواهند شد.
این موارد باید در نظر گرفته شوند تا اشخاص و شرکت‌ها بتوانند به درستی از قوانین مالیاتی پیروی کنند.
تعریفی کلی از تجدید ارزیابی دارایی ها
تجدید ارزیابی داراییها به فرآیندی گفته می‌شود که در آن ارزش دارایی‌های ثابت یک سازمان، مانند: ساختمان‌ها، ماشین‌آلات و تجهیزات و … با توجه به شرایط بازار و اقتصادی به‌روز می‌شود. این ارزیابی‌ها به منظور انعکاس دقیق‌تر ارزش واقعی داراییها در ترازنامه و حساب‌های مالی سازمان انجام می‌گیرد.
تجدید ارزیابی می‌تواند ارزش داراییها را افزایش یا کاهش دهد و توسط کارشناسان مستقل و معتبر انجام می‌شود. این فرآیند به دلیل این که اطلاعات مالی دقیق و به‌روز برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و عملیاتی در هر سازمان فراهم می‌کند، اهمیت بالایی دارد.
مزایای تجدید ارزیابی دارایی ها
- بهبود تصمیم گیری‌های مدیریتی؛
- جذب سرمایه گذاران؛
- تامین مالی بهتر؛
- بهبود نسبت های مالی؛
- پیش بینی دقیق تر جریان‌‌‌های نقدی؛
روش های انجام تجدید ارزیابی دارایی ها
- روش هزینه تاریخی؛
- روش بازار باز؛
- روش ارزش فعلی؛
- روش مقایسه ای.
تجدید ارزیابی و مالیات
یکی از مباحث اصلی در بحث تجدید ارزیابی، موضوع مالیات می باشد. وقتی اضافه ارزش برای دارایی های یک شرکت شناسایی می گردد این اضافه ارزش ماهیت درآمدی داشته و باید تکلیف مالیاتی آن مشخص گردد.
طبق ماده 149 قانون مالیاتهای مستقیم ، افزایش بهای ناشی از تجدید ارزیابی دارایی‌های اشخاص حقوقی، با رعایت استانداردهای حسابداری مشمول پرداخت مالیات بر درآمد نیست . بر اساس آیین نامه اجرایی مربوط به این ماده ، انتقال مازاد تجدید ارزیابی به حساب سرمایه مجاز نیست .
افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها
همانطور که ذکر شد تجدید ارزیابی دارایی ها طبق استانداردهای حسابداری مجاز بوده و طبق قوانین مالیاتی نیز معاف از مالیات می باشد. اما افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی داراییها مجاز نبود. به همین دلیل انگیزه تجدید ارزیابی دارایی ها توسط شرکت ها بالا نبود.
در قانون حداکثر استفاده از توان تولید داخلی،برای یک دوره 5 ساله ( تا پایان سال 1395) افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها معاف از مالیات و مجاز شناخته شد.
در قانون بودجه سال 1397 ،انتقال مازاد تجدید ارزیابی شرکت‌ها به حساب افزایش سرمایه با رعایت شروط ذیل بلامانع، و مشمول مالیات بر نرخ صفر دانسته شد:
1- شرکتهایی که براساس صورت های مالی عملکرد سال 1396 مشمول ماده 141 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب سال 1347 شده باشند.
2- شرکت‌های مذکور باید با این تجدید ارزیابی از شمول ماده 141 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت خارج شوند.
با این مجوز قانونی فرایند تجدید ارزیابی و افزاش سرمایه از محل آن توسط شرکتهایی که واجد شرایط بودند شروع شد اما معافیت مالیاتی این قانون صرفا مربوط به سال 1397 بود .
سرانجام با اصلاح قانون حداکثر استفاده از توان تولید داخلی در قالب قانون ” حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی” که در خرداد 1398 تصویب و ابلاغ شد افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها مجاز و معاف از مالیات شناخته شد.
طبق ماده 14 قانون مذکور
به منظور رونق تولید و ایجاد اشتغال از طریق اصلاح ساختار مالی شرکت ها و کارآمدسازی افزایش بهای ناشی از تجدید ارزیابی دارایی های اشخاص حقوقی موضوع حکم مقرر در تبصره(1) ماده(149) قانون مالیات های مستقیم مصوب 1366/12/3 با اصلاحات و الحاقات بعدی، افزایش سرمایه از این محل مجاز و مشروط بر این است که ظرف مدت یک سال پس از تجدید ارزیابی به حساب سرمایه افزوده شده و این امر فقط یک بار در هر پنج سال امکان پذیر است.
با مجوز قانونی فوق یکی از موانع قانونی در راه افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی داراییها برای همیشه رفع گردید. مجوزهای قانونی قبل از این قانون، برای دوره محدود و با شرایط خاص بودند لکن با تصویب این قانون محدودیت زمانی و شرایط خاصی برای این امر وضع نشده است.
تاثیر افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها بر قیمت سهام
در سال 1398 و 1399 بر اساس قانون فوق شرکت های بسیاری اقدام به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی های خود کردند. این اقدام بعنوان یک سیگنال قوی برای رشد قیمت سهام محسوب گردیده و سهام این شرکت ها رشدهای عجیبی را تجربه کردند که عموما پس از انجام افزایش سرمایه و رکود بازار، اصلاح قیمتی زیادی هم تجربه کردند.
واقعیت این است که این امر صرفا یک عملیات حسابداری محسوب شده و عموما تاثیری بر سودآوری شرکت ها ندارد. تاثیر اصلی این امر در اصلاح و واقعی نمودن صورت های مالی شرکت ها است و البته بصورت غیر مستقیم مزایایی برای شرکت ها ایجاد می کند. مثلا با اصلاح ترازنامه شرکت ها و واقعی شدن ارزش دارایی های آنها، شرایط اعتباری و قدرت اخذ تسهیلات توسط شرکت ها افزایش می یابد یا برخی از شرکت ها از شمول ماده 141 قانون تجارت خارج می شوند اما تاثیر مستقیمی بر عملیات و سودآوری شرکت ها ندارد.
همچنین برخی از شرکت ها دارایی های غیر مولد زیادی دارند که با تجدید ارزیابی، ارزش روز این دارایی ها مشخص و شفاف می شود و در این صورت، سرمایه گذاران و تحلیل گران در ارزش گذاری شرکت ها این دارایی ها را با دقت و شفافیت بیشتری لحاظ می نمایند.
سخن آخر
در پایان پیشنهاد می شود که در سطح مدیران دوره کارورزی حسابداری حصین حاسب که بحث قوانین مالیاتی به طور مفصل هست، شرکت کرده و سطح مهارت خود را ارتقاء دهید.