شرکت‌های معتمد، بازوی کمکی اجرای مالیات هوشمند
به گزارش رسانه مالیاتی ایران، نظام مالیاتی به عنوان یکی از پایه‌های اصلی توسعه اقتصادی و تامین منابع مالی دولت، همواره به‌دنبال افزایش دقت، شفافیت و کارآمدی در فرایندهای مالیاتی بوده است. با توجه به پیشرفت‌های فناوری اطلاعات و رشد روزافزون معاملات الکترونیکی، نیاز به تحول دیجیتال در ساختارهای مالیاتی به منظور تسهیل ثبت، پردازش و نظارت بر تراکنش‌های مالی، به امری ضروری تبدیل شده است.
در این زمینه، قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان که در مهرماه سال 1398 تصویب شد، نقش بسزایی در ایجاد زیرساخت‌های دیجیتال برای ثبت و کنترل لحظه‌ای تراکنش‌های مالی ایفا کرده است. سازمان امور مالیاتی کشور در دی‌ماه سال 1400 فراخوانی را جهت شناسایی شرکت‌های دارای صلاحیت فنی، حقوقی و تخصصی منتشر کرد تا این شرکت‌ها پس از ارزیابی دقیق، به عنوان «شرکت‌های معتمد ارائه‌کننده خدمات مالیاتی» تعیین شوند. این فرایند با تصویب آیین‌نامه اجرایی ماده 22 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان در 22 خردادماه 1401، چارچوب قانونی و اجرایی مشخصی یافت که زمینه‌ساز ارتقای استانداردهای فنی و حقوقی در عملکرد این شرکت‌ها گردید.
شرکت‌های معتمد ارائه‌کننده خدمات مالیاتی، موسساتی تخصصی و معتبر هستند که پس از طی فرآیند ارزیابی و کسب تاییدیه‌های فنی، حقوقی و حرفه‌ای از سوی سازمان امور مالیاتی کشور، به عنوان نمایندگان رسمی این سازمان معرفی می‌شوند. این شرکت‌ها با ترکیبی از تخصص‌های مالی، حسابداری، حقوقی و مشاوره مالی، به مودیان حقیقی و حقوقی کمک می‌کنند تا در چارچوب قوانین مالیاتی کشور و بر اساس استانداردهای تعریف‌شده، تعهدات مالیاتی خود را به صورت دقیق، شفاف و منظم به انجام رسانند. کارکنان این شرکت‌ها نیز از طریق دوره‌های آموزشی تخصصی سازمان امور مالیاتی، مجوزهای رسمی و معتبر دریافت کرده و به عنوان کارشناسان مجرب در این حوزه فعالیت می‌کنند.
هدف اصلی تاسیس شرکت‌های معتمد، ایجاد بستری امن و تخصصی برای تسهیل اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان و افزایش سطح انطباق مودیان با مقررات مالیاتی است. این شرکت‌ها با به‌کارگیری فناوری‌های نوین و دانش فنی، فرایندهای مالیاتی را تسهیل و کیفیت داده‌های مالیاتی را ارتقاء می‌دهند که در نهایت به افزایش شفافیت، کاهش تخلفات مالیاتی و تقویت عدالت مالیاتی در نظام مالیاتی کشور منجر می‌شود.
چارچوب صدور مجوز و همکاری تخصصی با شرکت‌های معتمد مالیاتی
سازمان امور مالیاتی کشور در چارچوب ضوابط قانونی و با هدف ارتقای کیفیت و کارآمدی نظام مالیاتی، سازوکار همکاری با شرکت‌های معتمد را مبتنی بر اعطای مجوزهای تخصصی ساماندهی کرده است. این ساختار براساس مستندات قانونی و با رویکرد افزایش اثربخشی خدمات به مودیان تدوین شده است. فرآیند صدور مجوز برای شرکت‌های معتمد در سه محور کلیدی تعریف می‌شود. نخست، مجوز ارائه خدمات مربوط به صدور و ارسال اطلاعات صورتحساب‌های الکترونیکی و پشتیبانی فنی تجهیزات مرتبط که امکان ارائه راهکارهای عملیاتی و فنی را برای اجرای صحیح الزام‌های قانونی در اختیار شرکت‌های معتمد قرار می‌دهد. دوم، مجوز آموزش تخصصی مودیان مالیاتی که شرکت‌های ذی‌صلاح را مکلف می‌سازد آموزش‌های ساختاریافته و منطبق با استانداردهای روز سامانه مالیاتی را به مودیان ارائه کنند. سوم، مجوز ارائه مشاوره‌های فنی مالیاتی و غیرمالیاتی که محور آن ارتقاء دانش، توانمندسازی و تسهیل تعامل فعال میان مودیان و سازمان امور مالیاتی کشور است.
وضعیت مجوزهای شرکت‌های معتمد خدمات مالیاتی
تا پایان تیرماه 1404، تعداد 19 شرکت معتمد، طبق فرآیند ارزیابی تخصصی و احراز شرایط فنی و ساختاری اعلام‌شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور، موفق به اخذ مجوز فعالیت در حوزه نوع اول (شامل صدور و ارسال اطلاعات صورتحساب‌های الکترونیکی و پشتیبانی فنی تجهیزات ذی‌ربط) شده‌اند. این شرکت‌ها به‌عنوان حلقه واسط کلیدی میان مودیان و سامانه مودیان، نقش عملیاتی در پیاده‌سازی الزامات قانونی و فنی قانون پایانه‌های فروشگاهی ایفا می‌کنند.
همچنین، یک شرکت معتمد در سطح کشور، صلاحیت لازم برای دریافت مجوز فعالیت در حوزه‌های نوع دوم و سوم (یعنی ارائه آموزش‌های تخصصی به مودیان و همچنین ارائه خدمات مشاوره فنی و غیرمالیاتی جهت توانمندسازی مودیان) را کسب کرده است. البته این موضوع بیانگر رویکرد سختگیرانه‌تر سازمان در گزینش و ارزیابی شرکت‌هایی است که مسئولیت آموزش و مشاوره تخصصی را برعهده خواهند داشت؛ حوزه‌هایی که مستلزم دانش، زیرساخت و استانداردهای حرفه‌ای بالاتری بوده و نقش راهبردی در پشتیبانی از استقرار نظام جامع مالیاتی ایفا می‌کنند.
تحلیل ساختار مزایا و آثار اجرایی شرکت‌های معتمد مالیاتی
به‌کارگیری خدمات شرکت‌های معتمد مالیاتی، برای مودیان حقیقی و حقوقی مزایای ساختاری و عملیاتی متعددی در پی دارد که به شکل مستقیم منجر به ارتقاء انطباق با قوانین و مقررات، کاهش خطرات و هزینه‌های مالیاتی و افزایش بهره‌وری می‌شود. این شرکت‌ها با برخورداری از دانش تخصصی و اشراف به تغییرات قانون و مقررات مالیاتی، تضمین می‌کنند تمامی مراحل تهیه، تنظیم و ارسال گزارش‌ها و اسناد مالیاتی مطابق با آخرین استانداردها انجام شود؛ در نتیجه ریسک بروز خطاهای سیستمی و اسنادی احتمال مواجهه با جریمه‌های مالیاتی و آسیب‌های ناشی از مغایرت مقرراتی به حداقل می‌رسد. همچنین شرکت‌های معتمد با ارزیابی دقیق وضعیت مالی مودی، شناسایی و تحلیل ریسک‌های مالیاتی، و ارائه راهکارهای اصلاحی و مشاوره تخصصی، نقش مهمی در پیشگیری از بروز مشکلات حقوقی و مالیاتی و حفظ حقوق مودیان ایفا می‌کنند.
در کنار این موارد، استقرار سیستم‌ها و ابزارهای پیشرفته توسط شرکت‌های معتمد، سرعت و کارآمدی فرایندهای مالیاتی را افزایش داده و صرفه‌جویی معناداری در زمان و هزینه‌های اداری برای کسب‌وکارها به همراه دارد. ارائه خدمات آموزشی تخصصی، افزایش سطح آگاهی مودیان نسبت به وظایف و تکالیف مالیاتی، و ایفای نقش نمایندگی و پشتیبانی موثر در برابر ممیزان مالیاتی از دیگر مزایای کلیدی این شرکت‌هاست. به واسطه این حمایت‌ها، امکان رفع ابهامات، کاهش استرس‌های ناشی از رسیدگی‌های مالیاتی و افزایش شفافیت مالی حاصل می‌شود. در نهایت، شرکت‌های معتمد مالیاتی از طریق تهیه و ارائه گزارش‌های دقیق و شفاف، تضمین می‌کنند که کلیه فرآیندهای مالیاتی با حداکثر دقت، در چهارچوب مقررات و با کمترین مخاطره برای کسب‌وکارها انجام می‌شود و اعتبار سازمانی و اعتماد نهادهای نظارتی ارتقاء می‌یابد.
نظارت سازمان امور مالیاتی کشور بر عملکرد شرکت‌های معتمد
راه‌اندازی «سامانه الکترونیکی ثبت و پایش نظرات، پیشنهادات و شکایات مودیان پیرامون شرکت‌های معتمد مالیاتی و مجریان غیردولتی» جلوه‌ای از تحول نهادی در نظام نظارت و ارزیابی عملکرد ارائه‌دهندگان خدمات مالیاتی به شمار می‌آید. این سامانه، با اتکاء بر زیرساخت‌های داده‌محور و رویکرد پاسخگویی فعال، امکانی فراهم آورده است تا مودیان بتوانند به صورت ساختاریافته و مستند، بازخوردها و دغدغه‌های خود را ثبت نمایند و در عین حال، سازمان امور مالیاتی نیز به‌صورت هم‌زمان به تحلیل داده‌ها و پیگیری نظام‌مند تخلفات، ارائه خدمات و ارتقاء کیفیت تعاملات بپردازد. این سازوکار، علاوه بر ارتقای سطح شفافیت و تضمین حقوق قانونی مودیان، مبنایی برای اعمال کنترل اثربخش، پالایش عملکرد شرکت‌های معتمد و بهبود مستمر فرایندهای اجرایی در بستر حکمرانی نوین و مبتنی بر داده فراهم آورده است.
در پایان گفتنی است توسعه و ساماندهی شرکت‌های معتمد مالیاتی، با تکیه بر سازوکارهای ارزیابی تخصصی و ضوابط ساختاری مصوب، موجب شکل‌گیری بستری استاندارد و شفاف برای مدیریت فرایندهای گزارش‌دهی، تطبیق مقرراتی و انتقال داده‌های مالیاتی شده است. این شرکت‌ها به واسطه‌ی استقلال ساختاری، تخصص فنی و دسترسی به دانش مقرراتی روزآمد، ضعف‌های بالقوه فرایندهای سنتی را برطرف ساخته و ریسک‌های ناشی از مغایرت قوانین، خطاهای سیستمی و نارسایی‌های عملیاتی را به حداقل رسانده‌اند. ابزارهای فناورانه و مشاوره‌های ساختاری این مجموعه‌ها، علاوه بر استانداردسازی فرآیندها، موجب ارتقای مهارت مودیان در انجام تکالیف قانونی و صیانت از حقوق ایشان در مواجهه با مخاطرات مالیاتی می‌شود.
از منظر راهبردی، الگوی همکاری با شرکت‌های معتمد مالیاتی، زمینه ایجاد شفافیت اطلاعاتی، تسریع پاسخگویی و توسعه ظرفیت‌های دفاع حقوقی مودیان را فراهم نموده است. نقش این شرکت‌ها صرفاً به خدمات پشتیبانی محدود نبوده و از طریق بهبود مکانیزم‌های داده‌محور، ارائه راهکارهای عملیاتی برای بهبود فرآیندهای مالیاتی و افزایش قابلیت اعتماد سازمان امور مالیاتی، واجد آثار توسعه‌ای و اثرگذار در ارتقاء نظام حکمرانی مالیاتی است. استمرار ارزیابی اثربخشی، نوآوری در خدمات و تداوم به‌روزرسانی ساختارهای تخصصی شرکت‌های معتمد، پیش‌شرط تحقق اهداف کلان نظام مالیاتی و ارتقاء رضایتمندی مودیان خواهد بود.