اصول حسابداری و معرفی 4 اصل حسابداری
اگر حسابدار هستید یا در حوزه های مربوط به حسابداری فعالیت می‌کنید، باید به اصول حسابداری آگاه باشید. اصول حسابداری در مقابل مفروضات حسابداری کاربردی تر و بیشتر جنبه اجرایی دارند.
تنظیم صورتهای مالی به صورت دقیق و شفاف یکی از امور ضروری اغلب کسب و کارهاست که موفقیت در این امر مستلزم استفاده از اصول اساسی حسابداری است. اما تعریف این اصول چیست! برای آشنایی بیشتر در ادامه با ما همراه باشید.
مفهوم اصول حسابداری
مجموعه ای از دستورالعمل ها و قوانین حاکم بر حسابداری از جمله رهنمودهای حاکم بر اندازه گیری، ثبت، طبقه بندی، گزارش معاملات و رویدادهای مالی یک سازمان را اصول حسابداری گویند.
علاوه بر این اصول حسابداری نیز نحوه تعیین سود یک سازمان را مسشخص می‌کند.
پایه و زیربنای علم حسابداری در ابتدا توسط مفروضات آن شکل می‌گیرد، سپس توسط اصول عملی می‌شود.
اهمیت اصول حسابداری
از مزایا و اهمیت اجرای اصول حسابداری موارد زیر را می‌توان نام برد:
- شرکتها برای تهیه اطلاعات مالی خود و انتشار آنها از این اصول استفاده می‌کنند؛
- کمک به حسابداران برای انجام امور مالی؛
- قابلیت استفاده نتایج و گزارشات حسابداری برای عموم؛
- ایجاد دستورالعمل های مشخص و روشن؛
- یکنواخت سازی نظام حسابداری؛
- تسریع در روند تهیه اطلاعات مالی شرکتها؛
- شفافیت اطلاعات شرکتها با استفاده از این اصول؛
- با استفاده از اصول حسابداری از عملکرد سلیقه ای اجتناب می‌شود؛
- و...
4 اصل رایج در حسابداری
اصول اساسی حسابداری شامل 4 اصل بهای تمام شده، اصل تحقق، اصل تطابق و اصل افشای کامل در حسابداری می‌شود. در ادامه هریک را شرح می‌دهیم.
1- اصل تحقق درآمد
یکی از اصول حسابداری، اصل تحقق درآمد است. طبق این اصل، کلیه درآمدها در زمان وقوع آنها ثبت می‌شوند نه در زمان دریافت وجه نقد. به عبارت دیگر شناسایی درآمد در زمان دریافت وجه و یا قبل از آن صورت نمی‌گیرد بلکه به محض تحقق که درآمدی کسب شود، ثبت انجام می‌شود. به زبان ساده می‌توان گفت: اصل تحقق، زمان شناسایی درآمد و ثبت آن را تعیین می‌نماید.
قوانین کلی شناسایی درآمد
به طور کلی قوانین شناخت درآمد سه ویژگی "قابل اندازه گیری"، "قابل اتکا" و "مربوط بودن" هستند. به عبارتی جهت ثبت درآمد 3 شرط زیر باید وجود داشته باشد:
- مبلغ درآمد قابل اندازه گیری و معقول باشد؛
- کلیه‌ی عملیات مرتبط با تحصیل درآمد تکمیل شده باشند؛
- قابلیت وصول آن معقول و مطمئن باشد؛
در ادامه روشهای شناسایی درآمد را شرح خواهیم داد.
2- اصول حسابداری / اصل تطابق درآمد یا تطابق هزینه با درآمد
طبق اصل تطابق، هزینه ها باید در زمان وقوع آنها ثبت شوند (بدون در نظر گیری زمان پرداخت). به عبارت دیگر بر اساس اصل تطابق برای تعیین سود در هر دوره مالی، هزینه‌های آن دوره با درآمدهای همان دوره مقایسه می‌شوند، لذا هر زمان که درآمدی در صورت سود و زیان یک دوره مالی منعکس شود، باید هزینه‌های مربوط به آن درآمدها نیز در همان صورت سود و زیان منعکس شوند.
بیشتر بخوانید: حسابداری تعهدی
برای شناخت هزینه ها 4 مبنای مهم وجود دارد که عبارتند از:
- رابطه مستقیم بین هزینه و درآمد
رابطه مستقیم یا رابطه علت و معلولی بین درآمد و هزینه یعنی هزینه و درآمد به طور همزمان به وقوع می‌پیوندد. در واقع به محض تحقق درآمد، دارایی های مصرف شده به عنوان هزینه شناسایی می‌شوند.
- تسریع در شناخت هزینه‌ها
بین هزینه و درآمد گاهی نمی توان رابطه مستقیم علت و معلولی پیدا کرد، به عبارتی این هزینه ها دارای منافع آتی نیستند و مخارج متحمل شده باید بلادرنگ به عنوان هزینه شناسایی شوند. مانند هزینه های مربوط به تبلیغات واحدهای اقتصادی.
- تخصیص منطقی هزینه ها
اگر ارتباط منطقی و مستقیمی بین هزینه و درآمد نباشد و انتفاع از یک دارایی بیش از یک دوره مالی یا بیش از یک گزارشگری مالی زمان ببرد، در این صورت کل بهای تمام شده دوره های مالی باید به روش منطقی و سیستماتیک سرشکن شود. مانند هزینه استهلاک دارایی های ثابت
- هزینه بدون منافع جاری
هزینه هایی که تعیین ارتباط آن به دوره یا دوره های مختلف امکان پذیر نیست و انتظار منافع (جاری و آتی) برای آن وجود ندارد، در این حالت هزینه ها به عنوان زیان شناسایی و از درآمد دوره جاری کسر می‌شوند.
3- اصول حسابداری/ اصل بهای تمام شده
این اصل یکی دیگر از اصول حسابداری است که مبادلات حسابداری در تاریخ وقوع به بهای تمام شده در دفاتر حسابداری ثبت می‌شوند. در تعریفی دیگر از اصل بهای تمام شده تاریخی بیان می‌شود که تمامی رویدادهای مالی باید به ارزش بهای تمام شده در تاریخ وقوع آن(خرید یا تحصیل آن) ثبت شوند.
بهای تمام شده کالا یعنی تعیین هزینه‌های مستقیم موثر در تولید کالا یا ارائه خدمات.
استفاده از این اصل باعث می‌شود که دارایی ها بیشتر از واقع گزارش نشوند.
از جمله مزایای این اصل موارد زیر را می‌توان ذکر کرد:
- ارزش متعارف دارایی در تاریخ تحصیل را نشان می‌دهد؛
- قابل اتکا و واقعی است؛
- امکان رسیدگی و ردیابی را دارد.
4- اصول حسابداری/ اصل افشای کامل
مطابق با اصل افشاء، رویدادهای مالی با اهمیت مربوط به یک واحد تجاری باید به طور مناسب و کامل افشاء شود.
این اصل به این معنا نیست که همه چیز باید فاش شود بلکه هر گونه اطلاعات در مورد وقایع مالی که بتواند در تصمیم گیری های آگاهانه استفاده کنندگان موثر باشد، لازم است که در متن صورتهای مالی یا ضمیمه های مربوط به یادداشت های توضیحی ارائه و افشاء شود.
توجه کنید که هر چقدر کیفیت افشا یا به عبارتی کیفیت اطلاعات داخلی بیشتر باشد، اجتناب از مالیات هم بیشتر است. در واقع اصل افشای کامل با اجتناب مالیاتی رابطه متقابل دارد.
روش های شناسایی درآمد
برای شناسایی درآمد در حسابداری 5 روش مهم وجود دارد:
- روش وصول
محافظه کارانه‌ترین روش شناسایی درآمد، روش وصول است. فروشنده در این روش، برای ثبت درامد باید منتظر دریافت وجه از خریدار بماند. در واقع روش وصول زمانی استفاده می‌شود که دریافت وجه نامطمئن باشد.
- روش فروش
شرکتهای بازرگانی و تولیدی معمولا درآمد را به روش فروش شناسایی می‌کنند. در این روش، درآمد را در مقطع فروش ثبت می‌کنند. به عبارتی درآمد ناشی از فروش کالا باید در زمان فروش شناسایی شود.
- روش اقساطی
همانطور که از نام این روش پیداست، برای فروش های اقساطی از روش اقساطی استفاده می‌شود. در این روش سود حاصل از فروش به تدریج با وصول وجه نقد، ثبت می‌شود.
- روش درصد پیشرفت کار
این روش برای کارها و امور بلند مدت است. در واقع درآمدها در این روش به تدریج و با پیشرفت کار شناسایی و ثبت می‌شوند. به طوری که هر سال درصد تکمیل کار برآورد و مطابق با آن درصد، درآمد شناسایی می‌شود. روش درصد پیشرفت کار زمانی مناسب است که میزان درصد پیشرفت کار قابل اندازه گیری باشد.
- روش تکمیل کار
معمولا این روش برای امور و خدماتی که انجام آن سالها طول می‌کشد، بکار می‌رود. در این روش برای زمان ثبت درآمد بهترین کار این است که کل درآمد در زمان تکمیل کار ثبت شود.
سخن آخر
در این مقاله از 4 اصل حسابداری صحبت کردیم. گفتیم که اصول حسابداری بر مبنای مفروضات شکل می‌گیرد. به عبارتی یک چارچوب کلی است که عملیات مالی شرکت توسط آنها کنترل می‌شود. در پایان امید داریم که با مطالعه این متن اطلاعات کلی و مفیدی را از چهار اصل مذکور به دست آورید. برای فراگیری جامع اصول حسابداری پیشنهاد می کنیم در سطح 1 پایه دوره کارورزی حسابداری حصین حاسب شرکت نمایید.