هزینه های قابل قبول مالیاتی و هزینه های غیر قابل قبول
یکی از مباحث مهم در هر کسب و کاری هزینه های قابل قبول مالیاتی است. مواد 147، 148 و 149 ق.م.م به بحث در مورد این هزینه ها می‌پردازد که در این مقاله نیز در مورد آنها صحبت می‌کنیم. علاوه براین هزینه ها هزینه های دیگری نیز هستند که به آنها هزینه های غیر قابل قبول گوییم. حال تا پایان با ما همراه باشید تا منظور از هر کدام از آنها را بیان کنیم.
هزینه های قابل قبول مالیاتی و هزینه‌های غیر قابل قبول
هزینه هایی که در زمان رسیدگی مالیاتی توسط کارشناس مالیاتی مورد قبول واقع می شود و مبلغ آن ها از درآمد مودیان مالیاتی کم می‌شود، هزینه های قابل قبول گویند. ولی هزینه های غیرقابل قبول، هزینه هایی هستند که کارشناسان مالیاتی آنها را رد می‌کنند و به عبارتی مورد قبول قرار نمی گیرند. مبلغ هزینه های غیر قابل قبول از درآمد مودیان مالیاتی کسر نمی شود.
نکته
یکی از آیتم های مهم برای تشخیص درآمد مشمول مالیات، هزینه های قابل قبول مالیاتی هستند لذا در طول سال مالیاتی هر چقدر میزان مبلغ بیشتری به عنوان هزینه، مورد قبول واقع شود، در نتیجه مالیات فرد مودی کمتر می‌شود.
به عبارت دیگر هزینه های قابل قبول مالیاتی از عوامل مهم کاهش میزان مالیات پرداختی مودیان هستند.
مالیات حقوق؛ انواع مالیات + نرخ مالیات و جدول مالیات حقوق کارگران
شرایط هزینه های قابل قبول مالیاتی - ماده 147
با توجه به ماده 147 ق.م.م هزینه های قابل قبول باید ویژگی‌های زیر را دارا باشند:
1-هزینه هایی در حدود متعارف متکی به مدارک باشند؛
هزینه های متکی به مدارک یعنی بتوانید با ارائه اسناد و مدارک مثبته (صورتحساب، مدارک مربوط به پرداخت و...) وقوع هزینه را اثبات کنید.
2- فقط به درآمد موسسه در دوره مالی مربوط شود؛
این ویژگی به اصل تطابق هزینه با درآمد و ارتباط هزینه ها با آن موسسه اشاره دارد. به عبارت دیگر هزینه ها جهت کسب درآمد در همان موسسه باید انجام شده باشد. همچنین تاریخ تحقق هزینه هم مربوط به سال مالی که اظهارنامه مالیاتی آن ارسال شده، باشد.
3- حد نصاب های مقرر بابت هزینه ها رعایت شده باشند؛
شرط قبول برخی از هزینه ها توسط سازمان مالیاتی کشور، رعایت سقف و حد نصاب برای آن است. مثلا یک نمونه از این هزینه ها، هزینه ماموریت خارجی است که هزینه های مازاد بر سقف تعیین شده ماموریت خارجی مورد قبول واقع نمی شود.
4-هزینه های مربوط به درآمدهای معاف جزء هزینه های مورد قبول مالیاتی نیست؛
در واقع هزینه هایی که جهت کسب درآمدهای معاف از مالیات یا مالیات با نرخ صفر یا مالیات مقطوع انجام می شود به عنوان هزینه های مورد قبول نیستند لذا نمی توانید هزینه آن را از درآمدهای مشمول مالیات خود کسر کنید.
توجه
بر اساس تبصره 1 ماده 147 ق.م.م هزینه های قابل قبول مالیاتی اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع ماده 95 این قانون که موظف به نگهداری دفاتر هستند و سایر صاحبان مشاغل نیز قابل پذیرش است.
بخشنامه مربوط به هزینه های قابل قبول مالیاتی
با توجه به تبصره 3 ماده 147 قانون مالیاتهای مستقیم، پذیرش هزینه‌های پرداختی قابل قبول مالیاتی موضوع این قانون که به شیوه تهاتری انجام نشود، از مبلغ پنجاه میلیون ریال (50،000،000 ریال) به بالا منوط به پرداخت یا تسویه وجه آن از طریق سامانه بانکی خواهد بود.
(منظور از تهاتر در حسابداری یعنی کسب و کاری، کالا وخدمات خود را در ازای ملاحظاتی غیرنقدی مبادله می‌کند که غالبا کالا و خدمات دیگری هستند؛ لذا باید در دفاتر حسابداری آن کسب و کار بصورت اسناد حسابداری ثبت شود)
طبق این بخشنامه هزینه‌هایی که از محل تنخواه یا جاری شرکا انجام می‌شود نیز هزینه قابل قبول مالیاتی هستند.
ماده 148 هزینه‌های قابل قبول
لیست هزینه های قابل قبول مالیاتی
هزینه‌هایی که شرایط مذکور در ماده 147 را دارند ؛ به شرح زیر در حساب مالیاتی قابل قبول هستند:
1- قیمت خرید کالای فروخته شده یا قیمت خرید مواد مصرفی در کالا و خدماتی که فروخته شده (بهای تمام شده).
2- هزینه های استخدامی متناسب با خدمت کارکنان بر اساس مقررات استخدامی موسسه به شرح زیر:
الف- حقوق یا مزد اصلی و مزایای مستمر (نقدی یا غیرنقدی) (مزایای غیرنقدی به قیمت تمام شده برای کارفرما).
ب- مزایای غیرمستمر (نقدی و غیرنقدی) از قبیل خواروبار، پاداش، عیدی، اضافه کار، هزینه سفر و فوق‌العاده مسافرت و... نصاب هزینه سفر و فوق‌االعاده مسافرت مدیران، بازرسان و کارمندان به خارج از ایران به منظور رفع حوایج موسسه‌ی مربوطه طبق آیین‌نامه‌ای تعیین می‌شود که از طرف وزارت اقتصاد و دارایی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تهیه و به تصویب هیات وزیران می‌رسد.
ج- هزینه‌های بهداشتی، درمانی و وجوه پرداختی بابت بیمه‌های بهداشتی، بیمه عمر و حوادث ناشی از کار کارمندان.
نکته
هزینه بیمه تکمیلی کارکنان جزء هزینه های قابل قبول مالیاتی است.
د- حقوق بازنشستگی، وظیفه، پایان خدمت مطابق با مقررات استخدامی موسسه و خسارت اخراج و بازخرید طبق قوانین موضوعه مازاد بر مانده حساب ذخیره مربوط.
هـ- وجوه پرداختی به سازمان تامین اجتماعی بر اساس مقررات مربوط و همچنین تا میزان سه درصد (3%) حقوق پرداختی سالانه بابت پس انداز کارکنان براساس آیین نامه‌ای که به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد.
و- معادل یک ماه آخرین حقوق و دستمزد کارکنان و همچنین مابه‌التفاوت تعدیل حقوق سنوات قبل که به منظور تامین حقوق بازنشستگی، وظیفه، مزایای پایان خدمت، خسارت اخراج و بازخرید کارکنان موسسه ذخیره می‌شود.
این حکم نسبت به ذخایری که تاکنون در حساب بانک‌ها نگهداری شدند نیز جاری است.
ز- پرداختی به بازنشستگان موسسه حداکثر تا سقف یک دوازدهم معافیت موضوع ماده 84 ق.م.م
3- کرایه محل موسسه در صورتی که موسسه اجاری باشد، مال‌الاجاره پرداختی طبق سند رسمی و در غیر این صورت در حدود متعارف.
4- اجاره بهای ماشین آلات و ادوات مربوط به موسسه در صورتی که اجاری باشد.
5- مخارج سوخت، برق، روشنایی، آب، مخابرات و ارتباطات.
6- وجوه پرداختی انواع بیمه مربوط به عملیات و دارایی موسسه
7- حق الامتیاز پرداختی و همچنین حقوق، عوارض و مالیات هایی که به دلیل فعالیت موسسه به شهرداریها، وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی و وابسته به آنها پرداخت می‌شود
(به جز مالیات بر درآمد، ملحقات آن و سایر مالیات‌هایی که موسسه به موجب مقررات این قانون ملزم به کسر از دیگران و پرداخت آن است و همچنین جرایمی که به دولت و شهرداریها پرداخت می‌شود).
توجه
تنها هزینه‌ی حق تمبر مالیاتی، هزینه قابل قبول مالیاتی است و هزینه‌ای مانند جرایم مالیاتی بابت ارزش افزوده، تامین اجتماعی و هزینه دادرسی جزء هزینه های قابل قبول مالیاتی نیست.
* جریمه‌هایی که برای انجام عملیات موسسه به بانک‌ها، صندوق تعاون، صندوق‌های حمایت از بخش کشاورزی و همچنین موسسات اعتباری غیر بانکی مجاز و شرکتهای لیزینگ دارای مجوز از بانک مرکزی تخصیص یافته باشد، جزء هزینه های قابل قبول مالیاتی است.
8- هزینه های تحقیقاتی، آموزشی، خرید کتاب، نشریات و لوح های فشرده، هزینه‌های بازاریابی، تبلیغات و نمایشگاهی مربوط به فعالیت موسسه، براساس آیین‌نامه‌ای که به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد.
9- هزینه‌های مربوط به جبران خسارت وارده مربوط به فعالیت و دارایی موسسه مشروط بر این که:
الف- وجود خسارت محقق باشد؛ ب- موضوع و میزان آن مشخص باشد؛
ج- طبق مقررات، قانون یا قرارداد‌های موجود جبران آن بر عهده دیگری نبوده یا در هر صورت از طریق دیگر جبران نشده باشد.
10- هزینه‌های فرهنگی، ورزشی و رفاهی کارگران پرداختی به وزارت کار و تعاون، حداکثر معادل ده هزار ریال (10،000 ریال) به ازای هر کارگر
11- ذخیره مطالبات که وصول آنها مشکوک باشد به شرط این که:
- فعالیت به موسسه مربوط باشد؛
- احتمال عدم وصول آن باشد؛
- در دفاتر موسسه به حساب مخصوص منظور شده باشد؛ تا وقتیکه طلب وصول شود یا عدم وصول آن محقق شود.
12- زبان اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی که از طریق رسیدگی به دفاتر آنها و با توجه به مقررات احراز گردد، از درآمد سال یا سال‌های بعدی استهلاک پذیر است.
13- هزینه‌های جزیی مربوط به محل موسسه که عرفا به عهده مستاجر است در صورتی که محل اجاری باشد.
14- هزینه‌های حفظ و نگهداری محل موسسه در صورتی که ملکی باشد.
15- مخارج حمل و نقل.
16- هزینه‌های مربوط به ایاب و ذهاب، پذیرایی و انبارداری
ادامه لیست هزینه‌های قابل قبول مالیاتی را جهت جلوگیری از طولانی شدن مقاله و عدم حوصله خواننده، در فایل ضمیمه می‌توانید ببینید.
فایل ضمیمه: هزینه های قابل قبول مالیاتی
در سایت وزارت امور اقتصادی ودارایی سازمان امور مالیاتی کشور نیز می‌توانید ماده 148 قانون مالیاتهای مستقیم که مربوط به هزینه های قابل قبول مالیاتی می‌شود را بطور کامل ببینید.
هزینه های غیر قابل قبول مالیاتی
تعریف هزینه های غیر قابل قبول را در ابتدای مقاله اشاره کردیم. اگر اسناد هزینه‌ای که با توجه به عنوان و شرایط، قابل قبول محسوب می‌شود به مراجع مربوطه ارایه نشود، آن هزینه غیر قابل قبول تلقی می‌شود. همچنین اگر هزینه‌ای، علیرغم مدرک معتبر ارتباطی با فعالیت‌های تحصیل درآمد آن مودی نداشته باشد، غیر قابل قبول محسوب می‌شود.
به جز این موارد، موارد دیگری نیز هستند که مطابق با قانون جزء هزینه های غیرقابل قبول مالیاتی محسوب می‌شوند از جمله:
- پاداش اعضای هیات مدیره؛
نکته در مورد پاداش اعضای هییت مدیره
1- این پاداش در شرکتهای سهامی عام از 3% و شرکتهای سهامی خاص از 6% سودی که به صاحبان سهام در طول یک سال تعلق می‌گیرد، نباید تجاوز کند.
2- پاداش اعضای هییت مدیر برای هر عضوِ موظف، از معادل یک سال حقوق پایه و برای هر عضو غیرموظف از حداقل پاداش که به اعضای موظف هییت مدیره تعلق می‌گیرد، نباید تجاوز کند.
- کاهش ارزش دارایی ها (سرمایه گذاری‌ها و موجودی کالا)؛
- هزینه‌های مربوط به دارایی که مالکیت آن متعلق به واحد رسیدگی نیست؛
- عوارض و مالیات ارزش افزوده‌ی مخارج مرتبط با درآمدهای غیر معاف؛
- هزینه مرخصی (اگر پرداخت نشده باشد).
سخن آخر
در این مقاله هزینه های قابل قبول مالیاتی و شرایط آنها را بیان کردیم. در مورد هزینه های غیر قابل قبول نیز توضیحاتی دادیم. هر سازمانی در طول سال یک سری هزینه هایی را متحمل می‌شود که از لحاظ کارشناسان مالیاتی و سازمان امور مالیاتی کشور جزء هزینه‌های قابل قبول یا غیر قابل قبول هستند و اگر هزینه ای اثبات شود که در جهت فرار مالیاتی ثبت کرده‌اند منجر به جریمه مودی مالیاتی خواهد شد لذا شرکتها باید دقت لازم را در این زمینه به عمل آورند.