مهم ترین اصطلاحات فیش حقوقی + نکات کلیدی
یکی از مهم ترین مسائلی که در هر کسب و کاری با آن روبرو هستیم، بحث مالی و حقوق افراد است. میزان حقوق افراد با توجه به معیارهای مختلفی که برخی از آنها در فیش حقوقی درج میشود ممکن است متفاوت باشد. لذا با توجه به اهمیت این مورد لازم است که افراد با اصطلاحات مهم مربوط به فیش حقوق آشنا شوند.در این مقاله تعدادی از مهم ترین این اصطلاحات را آوردیم پس تا پایان با ما همراه باشید قطعا از مطالعه این مقاله ضرر نخواهید کرد.
فیش حقوقی چیست؟
فیش حقوقی، در واقع یک سند یا فرمی است که شامل میزان مبلغ دریافتی افراد شاغل در ماه میشود و کارفرما درهر دوره پرداخت حقوق و دستمزد آن را به کارمندان ارائه می‌دهد. این فیش شامل جزییاتی از قبیل مبلغ حقوق پایه، مزایا، مالیات، کسورات، بیمه، ساعات کاری، مرخصی، تسهیلات و... است. این فیش به کارمندان کمک می‌کند تا بتوانند ریز موارد مربوط به آیتم های حقوقی را بررسی کنند و از صحت آن اطمینان یابند.
اطلاعاتی که در فیش حقوقی ثبت میشود
در یک فیش حقوقی معتبر دو گروه اطلاعات ثبت می‌شوند. اطلاعات پایه که اطلاعات هویتی هستند مانند نام شرکت یا کارگاه محل فعالیت، تاریخ صدور فیش، نام و نام خانوادگی فرد کارمند، شماره ملی، شماره حساب و شماره بیمه.
علاوه بر این اطلاعات هویتی، اطلاعات دیگری در مورد دستمزد، مزایا، کسورات، مالیات و... نیز در فیش حقوقی درج می‌شوند که در مورد آنها در ادامه صحبت می‌کنیم.
اصطلاحات مهم در فیش حقوق
آیتم ها و اصطلاحات فیش حقوقی به طور کلی دریافتی‌هایی است که به حساب کارمند در تاریخ مشخص واریز میشود.
اصطلاحات بخش دستمزد و مزایا در فیش حقوقی
مهم ترین اصطلاحات بخش دستمزد و مزایا عبارتند از:
- حقوق؛
مبلغ نقدی که معمولا به شکل سالیانه میزان آن تعیین می شود. در بیشتر مشاغل حقوق پایه برای افراد به یک اندازه است و اضافه آن با توجه به سابقه کاری، تخصص فرد، سختی کار و یکسری از مزایا اضافه میشود. در برخی مشاغل، حقوق پایه را بیشتر از سقف تعیین شده اداره کار در نظر می‌گیرند.
- حق مسکن؛
مبلغی که توسط شورای عالی کار تعیین و به‌عنوان کمک‌هزینه مسکن به افراد کارگر یا کارمند تعلق می‌گیرد.
- کمک هزینه اولاد یا حق اولاد؛
مبلغی که کارفرما به کارمند خانم یا آقا دارای فرزند می‌پردازد، حق اولاد است. حق اولاد، مبلغ مشخصی است که به ازای هر فرزند پرداخت میشود و به افراد دارای حداقل دو سال سابقه بیمه، تعلق می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: حق اولاد کارگران
- کمک هزینه عائله‌مندی
مبلغی که به افراد شاغل متاهل به صورت ماهانه پرداخت میشود. این کمک هزینه در ادارات دولتی به صورت بخش نامه هر سال اعلام میشود و یک مبلغ ثابت است. در مورد شرکت‌ها و بخش های خصوصی نیز تامین اجتماعی معمولاً کمک هزینه عائله مندی را اعلام می‌کند.
- بن کارمندی یا کمک هزینه خوار و بار
- مبلغ معینی است که میزان آن سالانه مشخص می شود و ماهیانه به عنوان کمک هزینه تهیه ارزاق به کارمندان مشمول قانون کار پرداخت میشود. در واقع افراد شاغلی که تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند میتوانند از مزایایی مانند بن کارگری برخوردار شوند.
- تعطیل کاری؛
به طور خلاصه تعطیل کاری یعنی در روزهای تعطیل رسمی نیز، کارگر باید بدون نیاز به حضور در کار حقوق دستمزد و بیمه دریافت کند. - جمعه کاری؛
وقتی کارفرما از کارگر می‌خواهد به‌جای روز جمعه، یک روز دیگر در هفته را تعطیل باشد و جمعه سرکار بیاید، جمعه کاری داریم. در این صورت بابت این جمعه کاری برابر با 40% مزد کارگر باید به او پرداخت شود.
- اضافه کاری؛
به کلیه کارهایی که بیشتر از ساعات کاری موظف روزانه انجام شود، اضافه کاری گویند. اغلب کارمندان موظف به 8 ساعت کار در روز و 44 ساعت کار در هفته هستند. حال اگر کارگری بیش از این میزان ساعت را به کار بپردازد، باید برای او اضافه کاری در نظر بگیرند.
- تشویقی درمان؛
- سختی کار؛
ماهیت محیط کاری و ویژگی‌های برخی کارها مانند وجود عوامل شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی خارج از ظرفیت به سلامتی افراد شاغل آسیب می‌رساند و این محیط های کاری استاندارد نیستند. لذا قانون‌گذار جهت کاهش آسیب به این افراد، مزایایی تحت عنوان سختی کار را تعیین می‌کند.
- کمک هزینه حمل و نقل؛
طبق یکی از بندهای آیین نامه استخدامی، هزینه سفر و نقل و مکان به اعضای رسمی که طبق حکم رسمی، محل جغرافیایی خدمت آنها از یک شهرستان به یک شهرستان دیگر تغییر می‌کند بر مبنای کوتاهترین فاصله زمینی اعلام شده بین دو محل توسط وزارت راه و ترابری قابل پرداخت است.
- حق ماموریت
به کارگرانی که طبق قرارداد کاری یا بر اساس توافقاتی که بعدها بین کارگر و کارفرما انجام میشود برای انجام وظایف شغلی خود به محدوده‌ای خارج از محل خدمت می‌روند، حق ماموریت تعلق می‌گیرد.
اصطلاحات بخش کسورات
بخش کسورات شامل کلیه مواردی است که از مجموع ناخالص پرداختی کسر می‌شوند. با محاسبه کسورات و کسر آنها از جمع ناخالص پرداختی، پرداختی خالص را می‌توانید محاسبه کنید.
مهم ترین اصطلاحات این بخش عبارتند از:
- بیمه؛
- مالیات؛
- اقساط وام؛
منظور از اقساط وام یعنی وقتی که از محل کار خود وامی را دریافت می‌کنید و اقساط آن وام، ماهانه به میزان مشخصی از حقوق کسر میشود.
- بیمه تکمیلی؛
برخی شرکت ها علاوه بر بیمه تامین اجتماعی برای پرسنل خود بیمه تکمیلی هم رد می کنند. بیمه تکمیلی شامل مواردی است که معمولا بیمه تامین اجتماعی آن موارد را پوشش نمی دهد ومبلغ آن نیز ماهیانه از دریافتی های پرسنل کسر می شود.
- جریمه
کارفرماها و مدیران گاهی برای پرسنل خود به یکسری دلایل جریمه نقدی تعیین می کنند. صرف نظر از قانونی یا غیر قانونی بودن آن، ماهیانه این مبلغ نیز ممکن است در فیش حقوقی درج شود.
- کمبود ساعات کاری
برای همه کارمندان سقف معینی جهت ساعات کاری تعیین میشود. حال اگر کارمندی کمتر از این سقف در محل کار خود حضور یابد کسری می‌خورد و این ساعات پس از محاسبه از حقوق فرد کسر میشود.
البته لازم به ذکر است که کارمندان مجازند که در طول یک ماه 2 روز و نیم را غیبت کنند اما بیش از این میزان غیبت غیر مجاز از حقوق آن ها کم می شود.
اصطلاحات فوق العاده‌ها در فیش حقوقی
اصطلاحات مربوط به فوق العاده ها شامل فوق‌العاده شغل، سختی کار، محرومیت از تسهیلات زندگی، فوق‌العاده محل خدمت، محرومیت از روستا، فوق‌العاده جذب مناطق محروم، جذب مشاغل و فوق‌العاده ویژه میشود. در ادامه مختصری از هر کدام را توضیح می‌دهیم.
1- فوق‌العاده جذب مناطق محروم
این اصطلاح، مبلغی است که به افرادی که در مناطق محروم خدمت می‌کنند تعلق می‌گیرد.
2- فوق‌العاده شغل
مبلغی که با توجه به مدرک تحصیلی و نوع شغل تعیین میشود. مثلا افراد شاغلی که مدرک تحصیلی بالاتری نسبت به سایر همکاران خود دارند درصدی افزایش حقوق دارند.
3- فوق‌العاده سختی شرایط محیط کار
مبلغی که بر اساس حقوق مبنا و شرایط محیط کاری افراد، متفاوت است. این فوق العاده به مشاغلی تعلق می‌گیرد که ماهیت وظایف آنها احتمال بروز بیماری یا عوارض نامطلوب را به دنبال دارد.
4- فوق‌العاده محرومیت از تسهیلات زندگی
مبلغی که با توجه به حقوق مبنای گروه‌های شغلی و همچنین توجه به درجه محرومیت از تسهیلات زندگی؛ باتوجه به محل زندگی، در مناطق مختلف متفاوت است.
5- فوق‌العاده محل خدمت
مبلغی که با توجه به حقوق مبنا و در صورت انتقال محل کار فرد از یک شهرستان به شهرستان دیگر به افراد پرداخت میشود. به عبارت دیگر فوق‌العاده محل خدمت شامل افرادی است که محل جغرافیایی خدمت آنها به موجب احکام رسمی از نقطه‌ای در شهرستان به نقطه‌ای در یک شهرستان دیگر تغییر یابد.
6- فوق‌العاده محرومیت از روستا
مبلغی که بر اساس یک جدول مشخص و با توجه به درجه روستا، گروه و مدرک تحصیلی فرد تعیین میشود.
7- فوق‌العاده جذب مشاغل
مبلغی که با توجه به درصد مصوب شده، از طریق فرمول (فوق‌العاده شغل+افزایش سنواتی+حقوق مبنا) تعیین میشود.
8- فوق‌العاده ویژه
مبلغی که ازطریق فرمول (فوق‌العاده جذب+فوق‌العاده شغل+افزایش سنواتی+حقوق مبنا) محاسبه و به افرادی که مشمول آن باشند پرداخت میشود.
سایر اصطلاحات مهم فیش حقوق
- سنوات
کارفرما بعد از اتمام قرارداد باید به ازای هر سال کارکرد کارگر طبق آخرین حقوق دریافتی، معادل یک ماه حقوق تحت عنوان حق سنوات کارگران یا مزایای پایان خدمت بپردازد.
- پایه سنوات
پایه سنوات به‌صورت ماهیانه به کارمند اعطا میشود و می‌توان آن را مزایای جانبی نامید. در واقع مبلغی که به صورت ماهانه به حداقل حقوق کارگری که بیش از یک سال مشغول به کار باشد، تعلق می‌گیرد، پایه سنوات نام دارد.
بیشتر بخوانید: پایه سنوات (فرمول محاسبه + جدول پایه سنوات)
- نوبت کاری
کار نوبتی یا نوبت کاری، یعنی کاری که در طول ماه گردش دارد، به نحوی که این نوبت‌ها در صبح یا عصر یا شب واقع میشود. به عبارتی در تعریف نوبت کاری می‌توان گفت همان کار شیفتی است که در بعضی مشاغل به کار می‌رود و می‌تواند در صبح، عصر ، شب و یا ترکیبی از این‌ها اتفاق بیفتد.
- حقوق یا پرداختی خالص
مبلغ خالص دریافتی یا همان حقوق خالص اولین بخشی است که توجه افراد را در فیش حقوقی به خود جلب می‌کند. برای محاسبه حقوق خالص باید ابتدا حقوق ناخالص خود را محاسبه کنید. حقوق ناخالص در واقع شامل حقوق پایه به‌علاوه تمام مزایای دریافتی است. یا به عبارتی مجموع کل پرداختی ها به کارگر، حقوق ناخالص را تشکیل می‌دهد. حقوق خالص همان حقوق و دستمزدی است که در نهایت بعد از کم کردن کسورات به حسابتان واریز میشود. یعنی برای محاسبه آن باید کسورات از مجموع نا خالص پرداختی موجود در فیش حقوقی کسر شود.
سخن آخر
اگر قرار است به عنوان یک کارمند در جایی مشغول به فعالیت شوید باید با اصطلاحات فیش حقوقی آشنا باشید تا با دید بهتر و آگاهی کامل تری قرارداد ببندید.
بیشتر بخوانید: 12 تکنیک کاربردی برای درخواست افزایش حقوق